Inleiding en geschiedenis in de psychologie - Uitgebreide samenvatting (Pioneers of Psychology)

Samenvatting inleiding en geschiedenis van de psychologie
Pioneers of Psychology
Femke van Leth, Tilburg University


Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1.......................................................................................................................................2
René Descartes...................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2.......................................................................................................................................4
John Locke..........................................................................................................................................4
Gottfried Wilhelm Leibniz...................................................................................................................6
Hoofdstuk 3.......................................................................................................................................8
Thomas Willis.....................................................................................................................................8
Franz Josef Gall..................................................................................................................................8
Pierre Flourens...................................................................................................................................9
Broca, Wernicke en het onderzoek naar de lokalisatie van taal in de hersenen.................................9
Franz, Lashley en het onderzoek naar de lokalisatie van geheugen in de hersenen.........................11
Penfield en Miller (H.M.)..................................................................................................................11
Hoofdstuk 4.....................................................................................................................................12
Immanuel Kant.................................................................................................................................12
Hermann Helmholtz.........................................................................................................................13
Gustav Fechner................................................................................................................................15
Gestalt Psychology...........................................................................................................................16
Latere ontdekkingen in de studie van sensatie en perceptie............................................................17
Hoofdstuk 5.....................................................................................................................................17
Wilhelm Wundt................................................................................................................................17
Edward Titchener.............................................................................................................................20
Külpe en Ebbinghaus........................................................................................................................20
Hoofdstuk 6.....................................................................................................................................21
Charles Robert Darwin.....................................................................................................................21
The Descent of Man (and Selection in Relation to Sex)................................................................23
The Expression of the Emotions in Man and Animals..................................................................23
A Biographical Sketch of an Infant................................................................................................24
Hoofdstuk 7.....................................................................................................................................25
Francis Galton..................................................................................................................................25
Normale verdeling van intellectuele vaardigheden......................................................................25
Specifieke patronen van uitmuntende familieleden die hij het meest had waargenomen..........26
De vergelijking tussen adoptie- en biologische familieleden........................................................26
Intelligentietest............................................................................................................................27
Correlaties....................................................................................................................................27
Hoofdstuk 8.....................................................................................................................................27
William James..................................................................................................................................27
G. Stanley Hall (geassisteerd door James):...................................................................................29
Mary Whiton Calkins (wel een student van James):.....................................................................29
Edward Lee Thorndike (ook een student van James):...................................................................29
Hoofdstuk 9.....................................................................................................................................30
Ivan Petrovich Pavlov.......................................................................................................................30


1

, John Broadus Watson......................................................................................................................31
Burrhus Frederic Skinner..................................................................................................................32
Hoofdstuk 10...................................................................................................................................33
Franz Anton Mesmer........................................................................................................................33
Debat tussen Nancy en Salpêtrière..................................................................................................35
Gustave Le Bon................................................................................................................................36
Alfred Binet......................................................................................................................................36
Floyd H. Allport................................................................................................................................36
Andere onderzoekers binnen de sociale psychologie........................................................................36
Hoofdstuk 11...................................................................................................................................37
Sigmund Freud.................................................................................................................................37
Hoofstuk 12.....................................................................................................................................40
Gordon W. Allport............................................................................................................................41
Abraham H. Maslow........................................................................................................................42
Hoofdstuk 13...................................................................................................................................43
Alfred Binet......................................................................................................................................44
Jean Piaget.......................................................................................................................................45
Hoofdstuk 14...................................................................................................................................46
Blaise Pascal.....................................................................................................................................46
Wilhelm Gottfried Leipniz.................................................................................................................46
Charles Babbage..............................................................................................................................47
Alan Mathison Turing.......................................................................................................................47
Ulric Neisser en cognitieve psychologie............................................................................................48
Hoofdstuk 15...................................................................................................................................49
Hugo Münsterberg...........................................................................................................................49
Lillian Moller Gilbreth.......................................................................................................................49
Lightner Witmer...............................................................................................................................50
Leta Stetter Hollingworth.................................................................................................................50

Hoofdstuk 1
René Descartes
- Hij leerde veel op school en in boeken, met daarin de scheikundige kennis van de
Griekse filosoof Aristoteles, wiens werken waren vertaald naar de Christelijke leer
door scholastic philosophers in de Middeleeuwen. De biologische kennis kwam ook
van Aristoteles: hij sprak over de ziel als de levende kracht in elk wezen.
o Planten: vegetative souls
o Dieren: sensitive souls (of animal souls)
o Mensen: rational souls -> eeuwig en in staat te bestaan zonder het lichaam
- Nicolaus Copernicus dacht dat niet de Aarde, maar de Zon het middelpunt van het
universum was. Later werd zijn theorie bevestigd door Galileo Galilei en uiteindelijk
wiskundig bewezen door Isaac Newton -> wetenschappelijke revolutie
- Descartes werd gesteund door Mersenne en Isaac Meeckman
- Hij wilde volledig zekere kennis krijgen, waar niet over getwijfeld kon worden
- Elk punt kan worden bepaald door zijn numerieke afstanden vanaf willekeurig
bepaalde lijnen of vlakken (Cartesian coordinates): Analytic geometry
- Het werk gedaan door 1 persoon is altijd beter dan het werk van meerdere personen
o Hij werkte graag alleen en vertrouwde de conclusies van anderen vaak niet


2

,- Zijn manier van denken ging uit van enkele vanzelfsprekende axioms, die hij ging
linken aan elkaar om zo tot complexe en zekere conclusies te komen.
o De weg tot zekerheid begon door alles te betwijfelen en alleen hetgeen als
axioma aan te nemen wat ontwijfelbaar is.
- Om de fysieke wereld te analyseren moest je eerst de meest eenvoudige en
axiomatische delen van een onderwerp vaststellen: de simple natures. Deze zijn
zowel clear (duidelijk) als distinct (kan niet verder over getwijfeld worden)
- Er zijn maar 2 eigenschappen die echte simple natures zijn: extension (plaats) en
motion -> alle fenomenen in de fysieke wereld zouden hiermee te verklaren zijn
- Galileo Galilei schreef iets gelijks: hij maakte onderscheid tussen primary qualities
(vorm, hoeveelheid en beweging -> axioma’s) en secondary qualities (dingen die
worden waargenomen door de menselijke zintuigen) van fysieke materie
o De primary qualities moesten worden onderzocht
o Locke nam dit standpunt ook aan (hoofdstuk 2)
- Hij schreef over de natuurkunde (mechanics) en de fysiologie (medicine) -> Le Monde
o Treatise of Light (physics):
 Alles is gevuld door bewegende deeltjes (3 basisdeeltjes (van klein
naar groot): warmtedeeltjes, ‘lucht’ deeltjes en ‘aarde’ deeltjes)
 Licht: bundels ‘lucht’ deeltjes worden door de beweging van ‘aarde’
deeltjes bewogen naar het oog, waar ze een sensatie veroorzaken
 Dit maakte het analyseren van veel fenomenen makkelijker
o Treatise of Man (Mechanistic Physiology):
 Galileo Galilei en William Harvey hadden al eerder levende lichamen
mechanistisch geanalyseerd
 Descartes verving de traditionele vegetative and animal souls met
mechanistische verklaringen van 10 fysiologische functies (dit lukte
hem aanvankelijk niet met de rational soul) -> de werking van het
brein en het zenuwstelsel (begin van neuropsychology)
 Descartes was vooral geïnteresseerd in de hersenholtes (ventricles),
gevuld met hersenvocht (toen: animal spirits, nu: cerebrospinal fluid)
--> kleinste deeltjes die door holle zenuwvezels stromen -> beweging
van het lichaam + processen. De stroom van de animal spirits werd
veroorzaakt door externe druk op sensoren (zintuigen).
 Reflex: bepaalde stimulus leidt tot een bepaalde reactie
o Innate and learned reflexes
 De invloed van internal factors (emoties) legde Descartes uit aan de
hand van verschillen in de animal spirits
 Menselijk bewustzijn en wilskracht zijn niet mechanisch te analyseren
-> immateriële ziel of een geest in interactie met de machine van het
lichaam maar volledig gescheiden van dat lichaam -> dualism
 Er is wel interactie tussen geest en lichaam
- Ik denk, dus ik ben. Daar kan als enige niet aan getwijfeld worden
- Innate ideas van de ziel (zoals perfectie) kunnen niet door zintuigen waargenomen
worden en moeten dus voortkomen uit de denkende en actieve ziel zelf
- De rede en de intellectuele functies van de bewuste ziel zijn fundamenteler dan
zintuigelijke ervaringen: rationalism
- Innate ideas bestaan eerder dan concrete ervaringen: nativism


3

, - Sommige mensen vinden dat er geen innate ideas zijn en dat we alleen leren van
concrete ervaringen: empirism (begint bij John Locke -> hoofdstuk 2)
- Hij had een belangrijke intellectuele vriendschap met prinses Elizabeth of Bohemia
o Zij snapte niet hoe een immateriële geest en een materieel lichaam konden
interacteren met elkaar en elkaar konden beïnvloeden
- Een lichaam zonder ziel is een automaat onder de mechanistische controle van
externe stimuli en een ziel zonder lichaam is bewust maar alleen van innate ideas
o Descartes ging op zoek naar een plek in het lichaam waar de ziel waarschijnlijk
kon interacteren met het lichaam. Hij dacht eerst aan de hersenen, maar hij
kon de tweedeling van de hersenen niet verenigen met de enkele entiteit van
de ziel, behalve in het enige onverdeelde orgaan in het brein: de pineal gland
(pijnappelklier)
- Passions (bewuste ervaringen van de emoties van het lichaam) zorgen ervoor dat de
ziel een bewuste houding neemt ten opzichte van deze passion en met wilskracht
verschillende animal spirits laat stromen naar de zenuwen die een bepaalde reactie
tot stand kunnen brengen, of juist niet (tenzij de animal spirits sterker zijn)

Hoofdstuk 2
- Zowel John Locke als Wilhelm Gottfried Leibniz hebben delen van de theorieën van
Descartes overgenomen en andere delen verworpen. Ze deden dit echter op twee
tegenovergestelde manieren, waardoor ze elkaar op veel vlakken tegenspraken.
o John Locke heeft veel basisideeën over de natuurkunde en fysiologie van
Descartes overgenomen, maar verzette zich tegen de opvatting dat we een
constant actieve en bewuste ziel hebben, met aangeboren innate ideas.
 Hij ging uit van Aristoteles’ opvatting dat we een blanco geest hebben
bij de geboorte en dat alle menselijke kennis ontstaat uit ervaringen.
Hij geloofde ook in de manier van kennisvergaring van Galileo en
Newton: conclusies trekken uit observaties en experimenten.
 Dit was de empiristische tegenreactie op Descartes
o Leibniz verwierp veel aspecten van de physics van Descartes (simple natures),
maar was het eens met de ontwijfelbare realiteit van de bewuste ziel.
 Hij concludeerde dat de ultieme substantie van het universum een
bewuste, ziel-achtige entiteit moest zijn die de bevatting van de fysieke
wereld voorgaat -> monaden
 Hij ging verder op het rationalisme en nativisme van Descartes

John Locke
- Locke studeerde een tijdje met Thomas Willis op Oxford University (hoofdstuk 3)
- Robert Boyle bouwde hier een lab waar hij experimenten uitvoerde -> Boyle’s law
(het volume van een gas is omgekeerd evenredig met de druk op dat gas)
o Boyle en Locke werden vrienden voor het leven, en Boyle hielp hem om zijn
eigen laboratorium op te zetten in Oxford
- Hij was het vaak niet eens met de werken van Descartes, maar hij vond ze toch heel
begrijpelijk en had er plezier in ze te lezen
- Locke ontmoette Sir Anthony Ashley Cooper -> mee naar Londen -> deel van de Royal
Society van Boyle + daar kwam hij vaak met vrienden samen om te praten over
enkele religieuze, politieke en filosofische kwesties


4

, - Hij kwam op een simpel lijkend idee: om te ontdekken wat met zekerheid mogelijk is
om te weten moet de aard van de kennis zelf, en de geest of het ‘begrip’ die deze
kennis verwerft worden onderzocht.
o Hij dacht dat hij dit snel kon doen, maar hij deed er uiteindelijk 19 jaar over.
 Hieruit volgde de Essay Concerning Human Understanding
- Locke hield zich gedurende zijn werk als wetenschapper en filosoof ook bezig met
politieke zaken -> Two treatises of Government -> grondslag van veel regeringen
- Hij schreef tegen het einde van zijn leven nog Some Thoughts Concerning Education,
terwijl hij inwoonde bij Sir Francis en Lady Damaris Cudworth Masham en hun zoon.
- An Essay Concerning Human Understanding:
o Ging uit van een menselijke geest die al zijn kennis ontwikkelt door observatie
van dingen in de buitenwereld -> in zich opnemend en passief
o Hij ging in tegen het idee van innate ideas van Descartes -> perfectie is geen
innate idea, maar een resultaat van abstractie, dat alleen bestaat in redelijke
en functionele geesten met genoeg ervaring
 Locke noemde de geest een tabula rasa: een leeg/blank veld, dat
uiteindelijk wordt ingevuld door ervaring
o Twee ervaringen die de geest heeft: sensaties van voorwerpen in de
buitenwereld en reflecties van de activiteiten van de geest zelf
o De eerste ervaringen van een jong kind creëren simple ideas
 Door verdere ervaringen kan de geest combinaties van simple ideas
(roodheid, rondheid, zoetheid) maken -> complex ideas (een appel)
 De simple ideas volgen allemaal uit concrete ervaringen
 Gedachte-experiment William Molyneux: kubus en bol
o Molyneux staat aan dezelfde kant als Locke (empirisme)
 Sommige kennis is onmiddellijk en onvermijdbaar (zoals het verschil
opmerken tussen wit en zwart) -> intuitive knowledge
 Minder onmiddellijke maar wel zekere kennis is demonstrative
knowledge (kennis vergaren door logische gevolgtrekkingen)
 Kennis die we krijgen door patronen van sensorische ervaringen van
voorwerpen in de buitenwereld heet sensitive knowledge
 Onderscheid tussen primary qualities (dingen die echt
bestanddeel zijn van waargenomen objecten) en secondary
qualities (dingen die de zintuigen waarnemen) (Galileo Galileio
o Ideeën geproduceerd door primary qualities zijn beter
dan ideeën die komen van secondary qualities
o Locke zag belemmeringen in de waarheid van sensitive knowledge, omdat de
ervaring van de wereld voor een mens altijd incompleet is
 Ervaring kan ervoor zorgen dat ideeën worden gelinkt aan elkaar in
eindeloos variërende combinaties -> association of ideas
 Associatie van ideeën ontstaat door contiguity (gelijktijdigheid) en
similarity (overeenkomstigheid)
 Dit was het idee van Aristoteles, verder uitgewerkt door Hume
- Locke heeft een traditie in de geestelijke psychologie geïnspireerd: British
associationism (George Berkeley)
o Berkeley maakt geen onderscheid tussen primary en secondary qualities ->
alleen maar in ons hoofd en allebei onnatuurlijk bestaande eigenschappen


5