Zingevende gespreksvoering
Helpen als er geen oplossingen zijn
Zin: de beleving van mensen dat wat zij doen betekenisvol is, ertoe doet. Ze voelen zich gemotiveerd
(hebben er zin in) en richten het leven in naar wat voor hen van betekenis is (zien de zin ervan in).
Zinvragen dienen zich aan als:
-vanzelfsprekendheden op losse schroeven staan
-er sprake is van vertwijfeling of wanhoop – mijn leven is mislukt
-bij knagend ongenoegen -
-er een gevoel heerst van dat er iets ontbreekt – is dit alles?
Hulverlener niet oplossen of pijn bestrijden maar:
-zoeken naar zingevende omgang met de pijn
-helpen om bewust de regie over het eigen leven te voeren – uitgangspunt: bewuste keuzes doen
recht aan wat de client werkelijk belangrijk vindt
-helpen om datgene wat niet veranderd kan worden te aanvaarden – uitgangspunt: emotionele pijn,
onzekerheid en onduidelijkheid zijn onderdeel van het leven
-Ontwikkelen van openheid naar nieuwe perspectieven in de situatie
-Erkenning bieden voor pijn geeft pijn bestaansrecht en vermindert de eenzaamheid. Creëert ruimte
voor aanvaarding.
-Stilstaan bij het ontbreken van zin in het leven van de cliënten
Vier aspecten van zinvragen:
1. Traagheid
-Bij verlieservaringen zoals gemiste promotie, spijt over keuzes, teruglopende prestaties, dromen die
niet meer uit kunnen komen. Wat is mijn leven nog waard, hoe moet ik omgaan met mijn verdriet,
hoe nu verder, heeft het nog wel zin?
, -Er zijn geen snelle oplossingen voor zinvragen – uitgangspunt: zinvragen hoeven niet perse opgelost
te worden.
-Confrontatie met trage vragen leidt tot onzekerheid en verwarring, immers de client ondervindt dat
er grenzen zijn aan de eigen invloed. En wordt gedwongen onder ogen te zien dat verlies en onmacht
onlosmakelijk verbonden zijn met het leven.
Onderscheid maken tussen pijn en lijden.
Pijn maakt onlosmakelijk onderdeel uit van het leven. Lijden is pijn plus het verzet tegen de pijn,
waardoor de pijn erger wordt. Iemand blijft dan gevangen in het verleden of in (angst)beelden over
de toekomst en maken het hier en nu erger dan het toch al is. Kortom: pijn die we niet willen
accepteren verandert in lijden.
-mensen proberen negatieve ervaringen de baas te worden/strijd aan te binden met emotionele pijn
door er niet aan te denken, situaties uit de weg te gaan of zichzelf gerust te stellen. Alleen werkt dit
op lange termijn niet, de pijn laat zich niet uitwissen.
-Integendeel copingstrategie die gericht is op vermijden of bestrijden houdt de mens gegijzeld in het
onderdrukken van een herinnering zodat die hem zodanig in beslag neemt dat hij niet langer vrij is
om zich bezig te houden met andere dingen. Een vruchteloze strijd tegen pijn mat mensen af en holt
het leven uit.
-sociaal culturele omgeving werkt tegen omdat de sociale verwachting is dat je je goed voelt en het
uitgangspunt is dat je hier zelf verantwoordelijk voor bent. Dit leidt ertoe dat mensen in bestraffende
termen gaan denken over intense gevoelens, deze krijgen daardoor geen bestaansrecht.
Rouw: aanvaarden van de pijn na een verlieservaring
Rouw in brede zin is het verwerken van verlieservaringen. Verdriet na verlies gaat met mensen mee
gedurende hun hele leven (zoals je schaduw).
-Leren leven met hun verlies en de pijn houdt in dat je de pijn van het verlies gaat ervaren. Een
doorleefd besef dat het verlies en de pijn erbij horen draagt bij aan de aanvaarding ervan.
Drie redenen om naar pijn toe bewegen
Reden 1: client doet de ervaring op dat het mogelijk is om pijn te verdragen
Reden 2: voorkomen dat pijn verwordt tot lijden
Reden 3: Pijn kan inzicht verschaffen in wat werkelijk belangrijk voor iemand is en wat zijn eigen
behoeften zijn. Dmv aandacht richten op waar we dankbaar voor zijn kan dit een startpunt vormen
voor leerprocessen en zingeving.
Begeleiding bij traagheid
Erkenning bieden voor pijn en hen te helpen hiermee te leren leven. Erkenning helpt om zich met de
situatie te kunnen verzoenen.
-De hulpverlener moet de moed en bereidheid opbrengen om samen met de client stil te staan bij
intense gevoelens zoals angst, pijn en wanhoop, zonder dat de client zich daarin verliest.
- Reageren op de signalen van de client, doordringen tot kern van wat de client bedoelt, stilstaan bij
onmacht die onder het gepieker schuilgaat (niet diepgaand ingaan op inhoud van gepieker).
-Dit vraagt om tijd, uithoudingsvermogen, invoelend zijn, en present-zijn. In openheid kunnen
spreken over intense gevoelens, er niet voor wegvluchten, niet veroordelen, bagatelliseren of ter
discussie stellen = steunend en invoelend aanwezig zijn.
-Accurate empathie: aanvoelen van privéwereld van de client alsof het je eigen wereld is maar
zonder het alsof karakter uit het oog te verliezen. Ditzelfde geldt voor boosheid, angst en verwarring
aanvoelen zonder erin verstrikt te raken. Hierin geduldig zijn en vertrouwen uitstralen dat de client
zijn weg zal vinden.
-De hulpverlener moet zich van alle vooringenomenheid en vooroordelen ontdoen want oordelen
staan compassie voor de gevoelens van de client in de weg. Het effect van oordelen is vaak dat ze
Helpen als er geen oplossingen zijn
Zin: de beleving van mensen dat wat zij doen betekenisvol is, ertoe doet. Ze voelen zich gemotiveerd
(hebben er zin in) en richten het leven in naar wat voor hen van betekenis is (zien de zin ervan in).
Zinvragen dienen zich aan als:
-vanzelfsprekendheden op losse schroeven staan
-er sprake is van vertwijfeling of wanhoop – mijn leven is mislukt
-bij knagend ongenoegen -
-er een gevoel heerst van dat er iets ontbreekt – is dit alles?
Hulverlener niet oplossen of pijn bestrijden maar:
-zoeken naar zingevende omgang met de pijn
-helpen om bewust de regie over het eigen leven te voeren – uitgangspunt: bewuste keuzes doen
recht aan wat de client werkelijk belangrijk vindt
-helpen om datgene wat niet veranderd kan worden te aanvaarden – uitgangspunt: emotionele pijn,
onzekerheid en onduidelijkheid zijn onderdeel van het leven
-Ontwikkelen van openheid naar nieuwe perspectieven in de situatie
-Erkenning bieden voor pijn geeft pijn bestaansrecht en vermindert de eenzaamheid. Creëert ruimte
voor aanvaarding.
-Stilstaan bij het ontbreken van zin in het leven van de cliënten
Vier aspecten van zinvragen:
1. Traagheid
-Bij verlieservaringen zoals gemiste promotie, spijt over keuzes, teruglopende prestaties, dromen die
niet meer uit kunnen komen. Wat is mijn leven nog waard, hoe moet ik omgaan met mijn verdriet,
hoe nu verder, heeft het nog wel zin?
, -Er zijn geen snelle oplossingen voor zinvragen – uitgangspunt: zinvragen hoeven niet perse opgelost
te worden.
-Confrontatie met trage vragen leidt tot onzekerheid en verwarring, immers de client ondervindt dat
er grenzen zijn aan de eigen invloed. En wordt gedwongen onder ogen te zien dat verlies en onmacht
onlosmakelijk verbonden zijn met het leven.
Onderscheid maken tussen pijn en lijden.
Pijn maakt onlosmakelijk onderdeel uit van het leven. Lijden is pijn plus het verzet tegen de pijn,
waardoor de pijn erger wordt. Iemand blijft dan gevangen in het verleden of in (angst)beelden over
de toekomst en maken het hier en nu erger dan het toch al is. Kortom: pijn die we niet willen
accepteren verandert in lijden.
-mensen proberen negatieve ervaringen de baas te worden/strijd aan te binden met emotionele pijn
door er niet aan te denken, situaties uit de weg te gaan of zichzelf gerust te stellen. Alleen werkt dit
op lange termijn niet, de pijn laat zich niet uitwissen.
-Integendeel copingstrategie die gericht is op vermijden of bestrijden houdt de mens gegijzeld in het
onderdrukken van een herinnering zodat die hem zodanig in beslag neemt dat hij niet langer vrij is
om zich bezig te houden met andere dingen. Een vruchteloze strijd tegen pijn mat mensen af en holt
het leven uit.
-sociaal culturele omgeving werkt tegen omdat de sociale verwachting is dat je je goed voelt en het
uitgangspunt is dat je hier zelf verantwoordelijk voor bent. Dit leidt ertoe dat mensen in bestraffende
termen gaan denken over intense gevoelens, deze krijgen daardoor geen bestaansrecht.
Rouw: aanvaarden van de pijn na een verlieservaring
Rouw in brede zin is het verwerken van verlieservaringen. Verdriet na verlies gaat met mensen mee
gedurende hun hele leven (zoals je schaduw).
-Leren leven met hun verlies en de pijn houdt in dat je de pijn van het verlies gaat ervaren. Een
doorleefd besef dat het verlies en de pijn erbij horen draagt bij aan de aanvaarding ervan.
Drie redenen om naar pijn toe bewegen
Reden 1: client doet de ervaring op dat het mogelijk is om pijn te verdragen
Reden 2: voorkomen dat pijn verwordt tot lijden
Reden 3: Pijn kan inzicht verschaffen in wat werkelijk belangrijk voor iemand is en wat zijn eigen
behoeften zijn. Dmv aandacht richten op waar we dankbaar voor zijn kan dit een startpunt vormen
voor leerprocessen en zingeving.
Begeleiding bij traagheid
Erkenning bieden voor pijn en hen te helpen hiermee te leren leven. Erkenning helpt om zich met de
situatie te kunnen verzoenen.
-De hulpverlener moet de moed en bereidheid opbrengen om samen met de client stil te staan bij
intense gevoelens zoals angst, pijn en wanhoop, zonder dat de client zich daarin verliest.
- Reageren op de signalen van de client, doordringen tot kern van wat de client bedoelt, stilstaan bij
onmacht die onder het gepieker schuilgaat (niet diepgaand ingaan op inhoud van gepieker).
-Dit vraagt om tijd, uithoudingsvermogen, invoelend zijn, en present-zijn. In openheid kunnen
spreken over intense gevoelens, er niet voor wegvluchten, niet veroordelen, bagatelliseren of ter
discussie stellen = steunend en invoelend aanwezig zijn.
-Accurate empathie: aanvoelen van privéwereld van de client alsof het je eigen wereld is maar
zonder het alsof karakter uit het oog te verliezen. Ditzelfde geldt voor boosheid, angst en verwarring
aanvoelen zonder erin verstrikt te raken. Hierin geduldig zijn en vertrouwen uitstralen dat de client
zijn weg zal vinden.
-De hulpverlener moet zich van alle vooringenomenheid en vooroordelen ontdoen want oordelen
staan compassie voor de gevoelens van de client in de weg. Het effect van oordelen is vaak dat ze
