Grondslagen van auditing en assurance hoofdstuk 11
Hoofdstuk 11
11.1 Het begrip controle-informatie
Controle-informatie is informatie die de accountant gebruikt om te komen tot de conclusies
waarop zijn oordeel is gebaseerd. Controle-informatie omvat zowel de in de administratie
opgenomen informatie die aan de financiële overzichten ten grondslag ligt, als informatie
verkregen uit andere bronnen. Controle-informatie moet voldoende en geschikt zijn om de
beweringen in de jaarrekening te onderbouwen. De accountant verkrijgt controle-informatie
voor het rekken van redelijke conclusies waarop hij zijn oordeel kan baseren, door het
uitvoeren van:
- Risico-inschattingswerkzaamheden
- Verdere controlewerkzaamheden, bestaande uit:
Toetsingen van interne beheersmaatregelen, indien op grond van de standaarden
vereist of indien de accountant ervoor heeft gekozen deze uit te voeren.
Gegevensgerichte controles, met begrip van detailcontroles en gegevensgerichte
cijferanalyses.
De controle-informatie waarvan de accountant gebruikmaakt, heeft vooral betrekking op de
aannemelijkheid van een bewering en minder op de sluitende bewijsvoering voor een
bewering. Daarom wordt de informatie gehaald uit verschillende bronnen. De accountant
maakt bij de vraag of er meer controlewerkzaamheden verricht moeten worden, steeds een
afweging tussen de kosten van het verkrijgen van controle-informatie en het nut van de te
verkrijgen informatie.
11.2 Kwaliteit van de controle-informatie
De kwaliteit van controle-informatie wordt beïnvloed door de relevantie en de
betrouwbaarheid van de informatie waarop het is gebaseerd.
11.2.1 Relevantie van de controle-informatie
Relevantie van controle-informatie betreft de logische samenhang met of met betrekking tot
het doel van de controlemaatregel en, waar passend, de in aanmerking te nemen bewering.
De relevantie van informatie kan beïnvloed worden door de controlerichting. De accountant
krijgt gewoonlijk de meeste zekerheid uit consistente controle-informatie die is verkregen
vanuit verschillende bronnen of die van verschillende aard is. Als de informatie niet
overeenkomst dan zal de accountant nog aanvullende werkzaamheden moeten verrichten.
11.2.2 Betrouwbaarheid van controle-informatie
De betrouwbaarheid van controle-informatie wordt beïnvloed door de bron, de aard van de
informatie en de omstandigheden waarin deze is verkregen. Er zijn een aantal vuistregels die
de betrouwbaarheid van controle-informatie vaststellen:
1. De mate van onafhankelijkheid van de verstrekker van de informatie.
Informatie die van derden buiten de entiteit wordt verkregen (zoals van banken),
is doorgaans betrouwbaarder dan informatie die intern is verzameld.
2. De kwaliteit en effectiviteit van het stelsel van interne beheersing.
Wanneer sprake is van een effectief stelsel van interne beheersing, is de
verzamelde informatie veelal betrouwbaarder dan wanneer sprake is van een zwak
systeem van interne beheersing.
, 3. De mate waarin de accountant de controle-informatie direct heeft verkregen.
Als de accountant de informatie direct door eigen werkzaamheden of eigen
waarneming heeft gekregen, is de betrouwbaarheid meestal hoger dan als hij de
informatie op indirecte wijze heeft gekregen.
4. De vorm waarin de controle-informatie is verkregen.
Schriftelijke mededelingen en bescheiden hebben gewoonlijk een hogere mate
van betrouwbaarheid dan vastleggingen door de accountant van mondelinge
mededelingen.
5. De mate waarin de controle-informatie bestaat uit originele documenten.
Informatie die is verkregen op basis van originele documenten is betrouwbaarder
dan informatie verkregen uit bijv. fotokopieën, gefilmde documenten of
gedigitaliseerde documenten.
11.3 Systeemgerichte en gegevensgerichte controlewerkzaamheden
11.3.1 Systeemgerichte controlewerkzaamheden
De accountant voert systeemgerichte werkzaamheden, gericht op het toetsen van de
interne beheersmaatregelen, uit indien:
- De inschatting van het risico van een afwijking van materieel belang op
beweringsniveau mede is gebaseerd op de verwachting dat de interne
beheersmaatregelen effectief werken.
- De gegevensgerichte controles niet alleen voldoende en geschikte controle-
informatie kunnen verschaffen.
Standaard 330 geeft aanwijzingen voor de werkzaamheden, met betrekking tot:
- De aard en omvang van de toetsingen van de interne beheersmaatregelen.
- De timing van de toetsen van interne beheersmaatregelen.
- Het gebruik van informatie die gedurende een tussentijdse periode is verkregen.
- Het gebruik van informatie die tijdens voorgaande controles is verkregen.
- De beoordeling bij significante risico’s van de opzet en het bestaan van de op deze
belangrijke risico’s betrekking hebbende beheersmaatregelen van de huishouding.
- De evaluatie van de werking van interne beheersmaatregelen.
11.3.2 Gegevensgerichte controlewerkzaamheden
Voor de gegevensgerichte werkzaamheden geeft Standaard 330 de volgende aanwijzingen:
- De accountant voert ongeacht het ingeschatte risico van een afwijking van materieel
belang, gegevensgerichte werkzaamheden uit voor elke transactiestroom,
jaarrekeningpost en toelichting van materieel belang.
- De accountant overweegt of externe bevestigingen moeten worden gevraagd als
gegevensgerichte controlewerkzaamheden.
- De accountant voert de volgende controlewerkzaamheden uit bij de afronding van de
controle:
Het aansluiten van de jaarrekening met de onderliggende administratie.
Het beoordelen van materiële journaalposten en andere aanpassingen die tijdens
het opstellen van de jaarrekening zijn gemaakt.
- De accountant voert gegevensgerichte werkzaamheden uit die speciaal zijn gericht
op onderkende significante risico’s.
- Indien de accountant tussentijds gegevensgerichte werkzaamheden heeft uitgevoerd,
verricht hij aanvullende gegevensgerichte werkzaamheden of gegevensgerichte
Hoofdstuk 11
11.1 Het begrip controle-informatie
Controle-informatie is informatie die de accountant gebruikt om te komen tot de conclusies
waarop zijn oordeel is gebaseerd. Controle-informatie omvat zowel de in de administratie
opgenomen informatie die aan de financiële overzichten ten grondslag ligt, als informatie
verkregen uit andere bronnen. Controle-informatie moet voldoende en geschikt zijn om de
beweringen in de jaarrekening te onderbouwen. De accountant verkrijgt controle-informatie
voor het rekken van redelijke conclusies waarop hij zijn oordeel kan baseren, door het
uitvoeren van:
- Risico-inschattingswerkzaamheden
- Verdere controlewerkzaamheden, bestaande uit:
Toetsingen van interne beheersmaatregelen, indien op grond van de standaarden
vereist of indien de accountant ervoor heeft gekozen deze uit te voeren.
Gegevensgerichte controles, met begrip van detailcontroles en gegevensgerichte
cijferanalyses.
De controle-informatie waarvan de accountant gebruikmaakt, heeft vooral betrekking op de
aannemelijkheid van een bewering en minder op de sluitende bewijsvoering voor een
bewering. Daarom wordt de informatie gehaald uit verschillende bronnen. De accountant
maakt bij de vraag of er meer controlewerkzaamheden verricht moeten worden, steeds een
afweging tussen de kosten van het verkrijgen van controle-informatie en het nut van de te
verkrijgen informatie.
11.2 Kwaliteit van de controle-informatie
De kwaliteit van controle-informatie wordt beïnvloed door de relevantie en de
betrouwbaarheid van de informatie waarop het is gebaseerd.
11.2.1 Relevantie van de controle-informatie
Relevantie van controle-informatie betreft de logische samenhang met of met betrekking tot
het doel van de controlemaatregel en, waar passend, de in aanmerking te nemen bewering.
De relevantie van informatie kan beïnvloed worden door de controlerichting. De accountant
krijgt gewoonlijk de meeste zekerheid uit consistente controle-informatie die is verkregen
vanuit verschillende bronnen of die van verschillende aard is. Als de informatie niet
overeenkomst dan zal de accountant nog aanvullende werkzaamheden moeten verrichten.
11.2.2 Betrouwbaarheid van controle-informatie
De betrouwbaarheid van controle-informatie wordt beïnvloed door de bron, de aard van de
informatie en de omstandigheden waarin deze is verkregen. Er zijn een aantal vuistregels die
de betrouwbaarheid van controle-informatie vaststellen:
1. De mate van onafhankelijkheid van de verstrekker van de informatie.
Informatie die van derden buiten de entiteit wordt verkregen (zoals van banken),
is doorgaans betrouwbaarder dan informatie die intern is verzameld.
2. De kwaliteit en effectiviteit van het stelsel van interne beheersing.
Wanneer sprake is van een effectief stelsel van interne beheersing, is de
verzamelde informatie veelal betrouwbaarder dan wanneer sprake is van een zwak
systeem van interne beheersing.
, 3. De mate waarin de accountant de controle-informatie direct heeft verkregen.
Als de accountant de informatie direct door eigen werkzaamheden of eigen
waarneming heeft gekregen, is de betrouwbaarheid meestal hoger dan als hij de
informatie op indirecte wijze heeft gekregen.
4. De vorm waarin de controle-informatie is verkregen.
Schriftelijke mededelingen en bescheiden hebben gewoonlijk een hogere mate
van betrouwbaarheid dan vastleggingen door de accountant van mondelinge
mededelingen.
5. De mate waarin de controle-informatie bestaat uit originele documenten.
Informatie die is verkregen op basis van originele documenten is betrouwbaarder
dan informatie verkregen uit bijv. fotokopieën, gefilmde documenten of
gedigitaliseerde documenten.
11.3 Systeemgerichte en gegevensgerichte controlewerkzaamheden
11.3.1 Systeemgerichte controlewerkzaamheden
De accountant voert systeemgerichte werkzaamheden, gericht op het toetsen van de
interne beheersmaatregelen, uit indien:
- De inschatting van het risico van een afwijking van materieel belang op
beweringsniveau mede is gebaseerd op de verwachting dat de interne
beheersmaatregelen effectief werken.
- De gegevensgerichte controles niet alleen voldoende en geschikte controle-
informatie kunnen verschaffen.
Standaard 330 geeft aanwijzingen voor de werkzaamheden, met betrekking tot:
- De aard en omvang van de toetsingen van de interne beheersmaatregelen.
- De timing van de toetsen van interne beheersmaatregelen.
- Het gebruik van informatie die gedurende een tussentijdse periode is verkregen.
- Het gebruik van informatie die tijdens voorgaande controles is verkregen.
- De beoordeling bij significante risico’s van de opzet en het bestaan van de op deze
belangrijke risico’s betrekking hebbende beheersmaatregelen van de huishouding.
- De evaluatie van de werking van interne beheersmaatregelen.
11.3.2 Gegevensgerichte controlewerkzaamheden
Voor de gegevensgerichte werkzaamheden geeft Standaard 330 de volgende aanwijzingen:
- De accountant voert ongeacht het ingeschatte risico van een afwijking van materieel
belang, gegevensgerichte werkzaamheden uit voor elke transactiestroom,
jaarrekeningpost en toelichting van materieel belang.
- De accountant overweegt of externe bevestigingen moeten worden gevraagd als
gegevensgerichte controlewerkzaamheden.
- De accountant voert de volgende controlewerkzaamheden uit bij de afronding van de
controle:
Het aansluiten van de jaarrekening met de onderliggende administratie.
Het beoordelen van materiële journaalposten en andere aanpassingen die tijdens
het opstellen van de jaarrekening zijn gemaakt.
- De accountant voert gegevensgerichte werkzaamheden uit die speciaal zijn gericht
op onderkende significante risico’s.
- Indien de accountant tussentijds gegevensgerichte werkzaamheden heeft uitgevoerd,
verricht hij aanvullende gegevensgerichte werkzaamheden of gegevensgerichte
