hoofdstuk 12 & 14
socioloog - bestudeerd de manier waarop mensen (wij) samenleven.
drie stromingen in de sociologie
- sociale cohesie (sociale samenhang)
- sociale ongelijkheid
- rationalisering (modernisering)
sociale cohesie
sociale structuur van de samenleving, de samenhang. de mate waarin mensen zich met
elkaar verbonden voelen. wat houdt de samenleving bijeen? hoe komt orde in een
samenleving tot stand?
emile durkheim onderzoekt vooral de problemen bij het wegvallen van de sociale bindingen.
durkheim ziet de sociologie als tegengif voor de desintegratie in de samenleving.
sociale ongelijkheid
het gaat hier om verschillen in macht en de gevolgen daarvan bij sociale veranderingen. karl
marx heeft ernstige kritiek op de ontwikkeling van de maatschappij. hij ziet een tweedeling
ontstaan tussen de bezitters en de niet-bezitters van productiemiddelen. de ongelijkheid
komt door het bezit.
rationalisering
rationalisering betekent modernisering. mensen gaan zich moderner gedragen. het sociaal
handelen veranderd, men maakt zich los van tradities. max weber maakt de zeer
diepgravende analyse van de veranderingen in de samenleving. hij staat kritisch tegenover
de ontwikkelingen in de samenleving.
sociale relatie
mensen of groepen gaan op een voorspelbare, stabiele manier met elkaar om, het gedrag is
voor een groot deel geregeld in sociale normen. een sociale relatie heeft drie kenmerken:
1. sociale afstand - hierbij gaat het om de intensiteit van de sociale relatie. wanneer
twee mensen intensief met elkaar omgaan, is er sprake van een kleine sociale
afstand, en andersom.
2. sociale integratie - hierbij gaat het om de vraag of de relatie harmonieus is of niet. als
twee collega's goed kunnen samenwerken is de sociale integratie groot. als twee
collega's tegenwerken is de sociale integratie gering.
3. sociale rang - twee mensen kunnen van elkaar verschillen in maatschappelijke rang.
de een bezig bijv. meer macht en privileges omdat hij hoort tot een hogere
statusgroep (klasse).
sociale structuur - netwerk van relaties tussen mensen of groepen mensen, met hun
posities ten opzichte van elkaar.
- kleinste sociale structuur is dyade - een groep van twee personen.
voorwaarden sociale structuur
- positie
- rollen
- status
, het functionalisme - emile durkheim
het kernbegrip van het functionalisme is sociale cohesie. de maatschappij wordt bekeken
van een afstand, op macroniveau. men ziet dan allerlei onderdelen (sociale structuren) in de
maatschappij: bijv. overheden, industrieen, gemeenschappen zoals religies, scholen, etc. ze
hebben allemaal een eigen functie binnen de maatschappij. iedere structuur kent zijn eigen
patronen van menselijk gedrag. al die sociale structuren zijn met elkaar verbonden. de
functionalist bestudeerd de sociale samenhang, hij kijkt dus niet naar een persoon, maar
naar de sociale cohesie. de samenleving kun je beschouwen als een lichaam dat alleen
maar kan functioneren als alle onderdelen op elkaar zijn afgestemd en hun functie goed
vervullen in het geheel. pas wanneer alle delen goed samenwerken, is de samenleving als
gezond te beschouwen en kan zij voortbestaan. functionalisten benadrukken het belang van
harmonie en evenwicht binnen een samenleving.
idealisme - de visie dat maatschappelijke verschijnselen en sociale verandering primair
worden bepaald door ideeën en opvattingen van mensen.
volgens functionalisten heeft ook criminaliteit een positieve functie - er kan geen
maatschappij bestaan zonder misdaad. het omgaan met misdaad dwingt de samenleving
om na te denken over wat rechtvaardig of moreel correct is.
conflictsociologie - karl marx
het kernbegrip van de conflictsociologie is sociale ongelijkheid. bepaalde groepen mensen
worden bevoordeeld, anderen benadeeld. karl marx keek vooral naar de economische
ongelijkheid. in deze stroming is vooral het materialisme van belang:b de visie dat ideeen en
opvattingen slechts het product zijn van de materiële omstandigheden waaronder mensen
leven.
het symbolisch interactionisme - max weber
het kernbegrip van het symbolisch interactionisme is rationalisering (modernisering). max
weber vond dat structuren juist ontstaan uit het sociale gedrag van individuele mensen.
“mensen maken de structuur”. ipv. “het leven van mensen wordt bepaald door de structuur”.
sociale ongelijkheid
- ongelijke verdeling van schaarse, maatschappelijk gewaardeerde zaken, zoals
kennis, banen, macht en bezit, over verschillende groepen mensen.
- ongelijke waardering en behandeling van groepen mensen op grond van hun
kenmerken.
sociale ongelijkheid wordt in stand gehouden door sociale sluiting:
- mechanisme waarbij men privileges en voordelen geeft aan mensen uit hun eigen
statusgroep en anderen de toegang daartoe belemmert.
is sociale ongelijkheid een sociaal probleem?
hoe de verschillende stromingen hierover denken:
- functionalisme - sociale ongelijkheid heeft een functie. mensen zijn niet gelijk, en
groepen mensen ook niet. sociale ongelijkheid kan een positieve functie hebben op
de maatschappij: bijv. mensen prikkelen om hogerop te komen. ook is het belangrijk
dat er genoeg mensen blijven om het eenvoudige laagbetaalde werk te doen. sociale
ongelijkheid kan ook een negatieve functie hebben: bijv. criminaliteit.
socioloog - bestudeerd de manier waarop mensen (wij) samenleven.
drie stromingen in de sociologie
- sociale cohesie (sociale samenhang)
- sociale ongelijkheid
- rationalisering (modernisering)
sociale cohesie
sociale structuur van de samenleving, de samenhang. de mate waarin mensen zich met
elkaar verbonden voelen. wat houdt de samenleving bijeen? hoe komt orde in een
samenleving tot stand?
emile durkheim onderzoekt vooral de problemen bij het wegvallen van de sociale bindingen.
durkheim ziet de sociologie als tegengif voor de desintegratie in de samenleving.
sociale ongelijkheid
het gaat hier om verschillen in macht en de gevolgen daarvan bij sociale veranderingen. karl
marx heeft ernstige kritiek op de ontwikkeling van de maatschappij. hij ziet een tweedeling
ontstaan tussen de bezitters en de niet-bezitters van productiemiddelen. de ongelijkheid
komt door het bezit.
rationalisering
rationalisering betekent modernisering. mensen gaan zich moderner gedragen. het sociaal
handelen veranderd, men maakt zich los van tradities. max weber maakt de zeer
diepgravende analyse van de veranderingen in de samenleving. hij staat kritisch tegenover
de ontwikkelingen in de samenleving.
sociale relatie
mensen of groepen gaan op een voorspelbare, stabiele manier met elkaar om, het gedrag is
voor een groot deel geregeld in sociale normen. een sociale relatie heeft drie kenmerken:
1. sociale afstand - hierbij gaat het om de intensiteit van de sociale relatie. wanneer
twee mensen intensief met elkaar omgaan, is er sprake van een kleine sociale
afstand, en andersom.
2. sociale integratie - hierbij gaat het om de vraag of de relatie harmonieus is of niet. als
twee collega's goed kunnen samenwerken is de sociale integratie groot. als twee
collega's tegenwerken is de sociale integratie gering.
3. sociale rang - twee mensen kunnen van elkaar verschillen in maatschappelijke rang.
de een bezig bijv. meer macht en privileges omdat hij hoort tot een hogere
statusgroep (klasse).
sociale structuur - netwerk van relaties tussen mensen of groepen mensen, met hun
posities ten opzichte van elkaar.
- kleinste sociale structuur is dyade - een groep van twee personen.
voorwaarden sociale structuur
- positie
- rollen
- status
, het functionalisme - emile durkheim
het kernbegrip van het functionalisme is sociale cohesie. de maatschappij wordt bekeken
van een afstand, op macroniveau. men ziet dan allerlei onderdelen (sociale structuren) in de
maatschappij: bijv. overheden, industrieen, gemeenschappen zoals religies, scholen, etc. ze
hebben allemaal een eigen functie binnen de maatschappij. iedere structuur kent zijn eigen
patronen van menselijk gedrag. al die sociale structuren zijn met elkaar verbonden. de
functionalist bestudeerd de sociale samenhang, hij kijkt dus niet naar een persoon, maar
naar de sociale cohesie. de samenleving kun je beschouwen als een lichaam dat alleen
maar kan functioneren als alle onderdelen op elkaar zijn afgestemd en hun functie goed
vervullen in het geheel. pas wanneer alle delen goed samenwerken, is de samenleving als
gezond te beschouwen en kan zij voortbestaan. functionalisten benadrukken het belang van
harmonie en evenwicht binnen een samenleving.
idealisme - de visie dat maatschappelijke verschijnselen en sociale verandering primair
worden bepaald door ideeën en opvattingen van mensen.
volgens functionalisten heeft ook criminaliteit een positieve functie - er kan geen
maatschappij bestaan zonder misdaad. het omgaan met misdaad dwingt de samenleving
om na te denken over wat rechtvaardig of moreel correct is.
conflictsociologie - karl marx
het kernbegrip van de conflictsociologie is sociale ongelijkheid. bepaalde groepen mensen
worden bevoordeeld, anderen benadeeld. karl marx keek vooral naar de economische
ongelijkheid. in deze stroming is vooral het materialisme van belang:b de visie dat ideeen en
opvattingen slechts het product zijn van de materiële omstandigheden waaronder mensen
leven.
het symbolisch interactionisme - max weber
het kernbegrip van het symbolisch interactionisme is rationalisering (modernisering). max
weber vond dat structuren juist ontstaan uit het sociale gedrag van individuele mensen.
“mensen maken de structuur”. ipv. “het leven van mensen wordt bepaald door de structuur”.
sociale ongelijkheid
- ongelijke verdeling van schaarse, maatschappelijk gewaardeerde zaken, zoals
kennis, banen, macht en bezit, over verschillende groepen mensen.
- ongelijke waardering en behandeling van groepen mensen op grond van hun
kenmerken.
sociale ongelijkheid wordt in stand gehouden door sociale sluiting:
- mechanisme waarbij men privileges en voordelen geeft aan mensen uit hun eigen
statusgroep en anderen de toegang daartoe belemmert.
is sociale ongelijkheid een sociaal probleem?
hoe de verschillende stromingen hierover denken:
- functionalisme - sociale ongelijkheid heeft een functie. mensen zijn niet gelijk, en
groepen mensen ook niet. sociale ongelijkheid kan een positieve functie hebben op
de maatschappij: bijv. mensen prikkelen om hogerop te komen. ook is het belangrijk
dat er genoeg mensen blijven om het eenvoudige laagbetaalde werk te doen. sociale
ongelijkheid kan ook een negatieve functie hebben: bijv. criminaliteit.
