Samenvatting MGZ jaar 1
Q2 – Nature & Nurture
Cellulaire besluitvorming
Communicatie:
• Nucleaire hormoonreceptoren: hormonen worden gemaakt in endocriene klieren. Ze kunnen
zelf het membraan passeren. In het cytoplasma vormen ze met een receptor het hormoon-
receptor complex, dan pas kan het in de kern komen. Daar heeft het invloed op de
genexpressie.
• Ionkanalen:
- Ligand gated: er bindt een ligand aan de receptor en het kanaal opent
- Voltage gated: er is een potentiaal over het membraan nodig
- Mechanisch: er is een prikkel nodig
In een synaps is Ca kanaal voltage gated, en het Na kanaal ligand gated.
• G-eiwit gekoppelde receptoren: een ligand binding zorgt voor inactieve G-eiwit binding in de
cel. GDP wordt dan GTP (fosfaatgroep bij). Alfa-unit komt los van de beta- en gamma- unit en
gaat op weg naar een effector eiwit op het membraan. Hier zijn veel second messengers bij
betrokken. Veel medicatie grijpt in op dit soort receptoren. Eiwit gaat 7 keer door
membraan.
- Fosfolipase C: stimulatie van dit effectoreiwit zorgt voor vorming IP3, kan receptoren in
het ER activeren. Dit zorgt voor influx van Ca ionen.
PLC knipt kop af van vetzuurstaart van PiP2, je houdt over DAG en IP3. Dit bindt aan IP3
receptor op ER en zorgt voor calcium influx. PKC wordt geactiveerd door DAG en calcium,
dan is er beïnvloeding van genexpressie.
- Adenylaat cyclase: ATP wordt cAMP. Dit stimuleert PKA en dit activeert CREBS, heeft
invloed op transcriptie regulatie.
Vrije calciumconcentratie is laag door:
- Opslag in ER, mitochondriën en kern
- Binding met eiwitten
- Ca pompen op het membraan
• Enzym gekoppelde receptoren: binding ligand zorgt voor aantrekking van
signaleringseiwitten voor doorgifte van signaal. 2 receptoren nodig om actief te worden
(dimerisatie), pas dan kunnen ze eiwitten fosforyleren.
,4 soorten reacties van een cel:
• DNA replicatie
• Differentiatie
• DNA schade herstel (direct, excisie,
breuk)
• Celdeling:
- G1-fase: RNA en eiwit synthese
- S-fase: DNA replicatie
- G2-fase: extra celmassa
- M-fase: deling
Belangrijkste routes van enzym gekoppelde
transductie:
1. Via adaptoreiwitten: RAS-MAP wordt
geactiveerd, leidt tot fosforylering
van transcriptiefactoren
2. Via adaptoreiwitten: PI3 kinase-Akt
transductie wordt gestart.
Overlevingssignalen
3. Vorm van fosfolipase C binden met
effect die het gedrag van de cel
beïnvloeden.
Een groeifactor receptor wordt geactiveerd
na binding van een ligand gevolgd door
dimerisatie. De receptor bezit vervolgens
een intrinsieke enzymatische activiteit en
fosforyleert tyrosine in andere eiwitten.
Cycline / Cdk – complex = kinase en
fosforyleert dus substraateiwitten. In elke
fase verschillende complexen. Cdk’s zijn
essentieel bij de afbraak en opbouw van kernenvelop.
P53-gen: guardian of the genome. Als er DNA schade is, worden verschillende signaling pathways
ingeschakeld. P53 neemt hierdoor toe. Hierdoor up- of down regulatie van genen en dus transcriptie.
Bij checkpoint G1 – S wordt DNA hersteld. Is dit niet mogelijk, dan gaat de cel in apoptose. Als P53 is
aangedaan, is er dus geen checkpoint, aangedane cellen gaan niet in apoptose en je krijgt proliferatie
van een gemuteerde cel.
DNA-replicatie:
1. Opening van dubbelstrengs DNA-helix door helicase, topoisomerases zorgen ervoor dat helix
niet vast komt te zitten door ontwinden.
2. DNA primase maakt een primer, dit bestaat uit RNA. Essentieel voor de initiatie van DNA-
synthese
3. Primer wordt door DNA-polymerase verlengd, dit is de vorming van de leading streng
4. Vervolgens openen de replicatie vorken verder. Replicatie gaat beide kanten op.
Lagging strand templates: DNA primases gevolgd door DNA polymerases zullen via
discontinue DNA-synthese de lagging strand van complementaire keten voorzien. Ligase
plakt alle Okazaki fragmenten aan elkaar.
, Template aflezen van 3 naar 5, dus gemaakt van 5 naar 3. DNA-polymerase zal zijn 3’→5’
exonuclease activiteit gebruiken om laatste additie ongedaan te maken door bouwstenen te
verwijderen. Vervolgens zak het de synthese hervatten.
In het laatste deel van de lagging strand kan er geen transcriptie plaatsvinden, aangezien er
geen Okazaki fragment is. Hiervor heb je telomerase, wat het voor een groot deel kan
herstellen. Dit neemt steeds verder af, en is onder andere de oorzaak van veroudering.
DNA schade herstel:
• Directe reparatie
• Excisie repair:
- Base: 1 base is niet goed en wordt
vervangen
- Nucelotide: hele nucleotide niet goed
• Non-homologe end joining: einden
worden aan elkaar gemaakt
• Homologe recombinatie
Histologie:
Bedekkend epitheel:
• Eenlagig:
- Plaveisel; capillairen
- Kubisch
- Cilindrisch; maag-darm kanaal
• Meerrijig: alles raak wel basaalmembraan
• Meerlagig:
- plaveisel: verhoornd (bovenin geen kernen) en onverhoornd (wel kernen)
- kubisch
- cilindrisch
- overgangs: paraplucellen; blaas en urine wegen
Klierepitheel:
Produceert eiwitten en heeft veel ER, ook een groot golgi apparaat
- Exocriene klieren: geven producten af aan afvoergang. Sereus of muceus.
Q2 – Nature & Nurture
Cellulaire besluitvorming
Communicatie:
• Nucleaire hormoonreceptoren: hormonen worden gemaakt in endocriene klieren. Ze kunnen
zelf het membraan passeren. In het cytoplasma vormen ze met een receptor het hormoon-
receptor complex, dan pas kan het in de kern komen. Daar heeft het invloed op de
genexpressie.
• Ionkanalen:
- Ligand gated: er bindt een ligand aan de receptor en het kanaal opent
- Voltage gated: er is een potentiaal over het membraan nodig
- Mechanisch: er is een prikkel nodig
In een synaps is Ca kanaal voltage gated, en het Na kanaal ligand gated.
• G-eiwit gekoppelde receptoren: een ligand binding zorgt voor inactieve G-eiwit binding in de
cel. GDP wordt dan GTP (fosfaatgroep bij). Alfa-unit komt los van de beta- en gamma- unit en
gaat op weg naar een effector eiwit op het membraan. Hier zijn veel second messengers bij
betrokken. Veel medicatie grijpt in op dit soort receptoren. Eiwit gaat 7 keer door
membraan.
- Fosfolipase C: stimulatie van dit effectoreiwit zorgt voor vorming IP3, kan receptoren in
het ER activeren. Dit zorgt voor influx van Ca ionen.
PLC knipt kop af van vetzuurstaart van PiP2, je houdt over DAG en IP3. Dit bindt aan IP3
receptor op ER en zorgt voor calcium influx. PKC wordt geactiveerd door DAG en calcium,
dan is er beïnvloeding van genexpressie.
- Adenylaat cyclase: ATP wordt cAMP. Dit stimuleert PKA en dit activeert CREBS, heeft
invloed op transcriptie regulatie.
Vrije calciumconcentratie is laag door:
- Opslag in ER, mitochondriën en kern
- Binding met eiwitten
- Ca pompen op het membraan
• Enzym gekoppelde receptoren: binding ligand zorgt voor aantrekking van
signaleringseiwitten voor doorgifte van signaal. 2 receptoren nodig om actief te worden
(dimerisatie), pas dan kunnen ze eiwitten fosforyleren.
,4 soorten reacties van een cel:
• DNA replicatie
• Differentiatie
• DNA schade herstel (direct, excisie,
breuk)
• Celdeling:
- G1-fase: RNA en eiwit synthese
- S-fase: DNA replicatie
- G2-fase: extra celmassa
- M-fase: deling
Belangrijkste routes van enzym gekoppelde
transductie:
1. Via adaptoreiwitten: RAS-MAP wordt
geactiveerd, leidt tot fosforylering
van transcriptiefactoren
2. Via adaptoreiwitten: PI3 kinase-Akt
transductie wordt gestart.
Overlevingssignalen
3. Vorm van fosfolipase C binden met
effect die het gedrag van de cel
beïnvloeden.
Een groeifactor receptor wordt geactiveerd
na binding van een ligand gevolgd door
dimerisatie. De receptor bezit vervolgens
een intrinsieke enzymatische activiteit en
fosforyleert tyrosine in andere eiwitten.
Cycline / Cdk – complex = kinase en
fosforyleert dus substraateiwitten. In elke
fase verschillende complexen. Cdk’s zijn
essentieel bij de afbraak en opbouw van kernenvelop.
P53-gen: guardian of the genome. Als er DNA schade is, worden verschillende signaling pathways
ingeschakeld. P53 neemt hierdoor toe. Hierdoor up- of down regulatie van genen en dus transcriptie.
Bij checkpoint G1 – S wordt DNA hersteld. Is dit niet mogelijk, dan gaat de cel in apoptose. Als P53 is
aangedaan, is er dus geen checkpoint, aangedane cellen gaan niet in apoptose en je krijgt proliferatie
van een gemuteerde cel.
DNA-replicatie:
1. Opening van dubbelstrengs DNA-helix door helicase, topoisomerases zorgen ervoor dat helix
niet vast komt te zitten door ontwinden.
2. DNA primase maakt een primer, dit bestaat uit RNA. Essentieel voor de initiatie van DNA-
synthese
3. Primer wordt door DNA-polymerase verlengd, dit is de vorming van de leading streng
4. Vervolgens openen de replicatie vorken verder. Replicatie gaat beide kanten op.
Lagging strand templates: DNA primases gevolgd door DNA polymerases zullen via
discontinue DNA-synthese de lagging strand van complementaire keten voorzien. Ligase
plakt alle Okazaki fragmenten aan elkaar.
, Template aflezen van 3 naar 5, dus gemaakt van 5 naar 3. DNA-polymerase zal zijn 3’→5’
exonuclease activiteit gebruiken om laatste additie ongedaan te maken door bouwstenen te
verwijderen. Vervolgens zak het de synthese hervatten.
In het laatste deel van de lagging strand kan er geen transcriptie plaatsvinden, aangezien er
geen Okazaki fragment is. Hiervor heb je telomerase, wat het voor een groot deel kan
herstellen. Dit neemt steeds verder af, en is onder andere de oorzaak van veroudering.
DNA schade herstel:
• Directe reparatie
• Excisie repair:
- Base: 1 base is niet goed en wordt
vervangen
- Nucelotide: hele nucleotide niet goed
• Non-homologe end joining: einden
worden aan elkaar gemaakt
• Homologe recombinatie
Histologie:
Bedekkend epitheel:
• Eenlagig:
- Plaveisel; capillairen
- Kubisch
- Cilindrisch; maag-darm kanaal
• Meerrijig: alles raak wel basaalmembraan
• Meerlagig:
- plaveisel: verhoornd (bovenin geen kernen) en onverhoornd (wel kernen)
- kubisch
- cilindrisch
- overgangs: paraplucellen; blaas en urine wegen
Klierepitheel:
Produceert eiwitten en heeft veel ER, ook een groot golgi apparaat
- Exocriene klieren: geven producten af aan afvoergang. Sereus of muceus.
