Evenementen en crisisbestrijding
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – Integrale veiligheid..........................................................................................................2
Hoofdstuk 2 – Integraal veiligheidskundigen aan het werk....................................................................6
Hoofdstuk 3 – Werken aan risicoreductie..............................................................................................7
Hoofdstuk 4 – Digitalisering en maatschappelijke veiligheid................................................................12
Hoofdstuk 5 – Recht en ethiek.............................................................................................................13
Hoofdstuk 7 – De IVK-handelingscyclus................................................................................................16
Hoofdstuk 8 – Analytisch en onderzoekend vermogen........................................................................21
Hoofdstuk 9 – Besluitvaardigheid.........................................................................................................23
Hoofdstuk 11 – Innovatief vermogen...................................................................................................26
Hoofdstuk 12 – Leiderschap.................................................................................................................27
Hoofdstuk 17 – De bestuurlijke inrichting van veiligheid in Nederland................................................29
Hoofdstuk 18 – Lokale en regionale sociale veiligheid: leefbaarheid en criminaliteit..........................30
Hoofdstuk 19 – Lokale en regionale fysieke veiligheid: brand, ongevallen en crises............................31
Hoofdstuk 20 – Nationale veiligheid.....................................................................................................38
Hoofdstuk 21 – Internationale samenwerking: onmisbaar voor nationale veiligheid..........................39
Hoofdstuk 22 – Burgerparticipatie en zelfredzaamheid.......................................................................40
Hoofdstuk 24 – Informatieveiligheid....................................................................................................41
College 9 – Responsie...........................................................................................................................43
College indeling
• College 1: Introductie begrippen veiligheid, recht, ramp en crisis. H1, 2 & 3
• College 2: Organisatie van rampen en crisisbeheersing. H7, 8 & 9
• College 3: Organisatie van rampen en crisisbeheersing- gastles veiligheidsregio. H11, 12, 20, 21
• College 4: Gastcollege mw. M. Dijsselhof en dhr. I. Bos. H17, 18 & 19
• College 5: Justitiële keten. H4 & 24
• College 6: Presentaties studenten (verplicht). -
• College 7: Evenementen. H17, 18 & 19
• College 8: Bestuurlijke bevoegdheden en particuliere veiligheidszorg. H5 & 22
• College 9: Externe veiligheid. -
• College 10: Afronding. -
1
,Hoofdstuk 1 – Integrale veiligheid
‘Je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaak’- Albert Einstein.
Wat is veiligheid?
Veiligheid wordt op lokaal niveau steeds belangrijker. Tegelijkertijd is het door de eeuwen heen altijd
al actueel geweest en belangrijk gevonden, maar het begrip veranderd dus door de jaren heen. Het is
onduidelijk wanneer mensen het begrip ‘veiligheid’ zijn gaan gebruiken.
Tijd Taal Begrip Betekenis
Romeinse tijd Latijn Securitas Duurzaamheid en rust op basis van de
staatsmacht.
Middeleeuwen Nederlands Veilich Trouw, dierbaar en vriendelijk.
Duits Velich
Fries Felig
Duits Sicherheit Bestendigheid, zekerheid en integriteit van lijf
en goed.
Nederlands Seker Zonder zorg, onbezorgd, betrouwbaar, vrij van
schuld en straf.
Latijn Securus
Securitas Vrij van geweld, bescherming van leven, lijf,
leden en eigendommen.
‘De afwezigheid van bedreigingen van een als wenselijk ervaren toestand’.
‘De effectieve bescherming van mensen tegen persoonlijk leed: tegen de aantasting van hun
lichamelijke en geestelijke integriteit’.
In de historische kern kwam ‘veiligheid’ ongeveer neer op een ‘(…) duurzame rust op basis van
trouw, liefde en vriendelijkheid waarbij een onbezorgd en vrij leven met bescherming van lijf en bezit
wordt gegarandeerd door een ook zelf begrensde overheid’.
1. Een duurzame rust… rust moet aanhoudend en vanzelfsprekend zijn.
2. … op basis van trouw, liefde en vriendelijkheid … relaxter opstellen naar elkaar toe om
strijd onderling te verminderen.
3. … waarbij een onbezorgd en vrij leven … vrij om te doen wat hij of zij wilt.
4. … met bescherming van lijf en bezit werd gegarandeerd … toezicht op bescherming
van het leven van mensen, maar ook hun eigendommen, door de overheden.
5. … door een ook zelf begrensde overheid. de vraag rijst of we te veel laten afhangen
van de overheid en er wordt steeds meer gewezen naar eigen verantwoordelijkheid voor
een veilige samenleving.
Recente geschiedenis van onveiligheid
We delen incidenten en crises op in vijf categorieën:
1. Rampen en crises in Nederland.
2. Rampen en crises in het buitenland
3. Terrorisme: ‘(…) het plegen van aanslagen, of dreigen daar mee met als doel angst en
onrust te genereren om zo politiek doelen te behalen’.
4. Openbare-ordeverstoring: heeft betrekking op verstoring van het reguliere verloop an
het leven in een lokale gemeenschap.
5. Opmerkelijke strafzaken: strafzaken die al dan niet in combinatie staan met een hoge
maat van media-aandacht tot sterke maatschappelijke verontwaardiging hebben geleid.
2
,Ramp en crises
Ramp: ‘zwaar ongeval of andere gebeurtenis waarbij het leven en de gezondheid van vele personen,
het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate zijn geschaad of worden bedreigd, waarbij
een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende disciplines vereist is om de
dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken’ artikel 1 wet Veiligheidsregio’s.
Ramp: onverwachte gebeurtenis met (potentieel) vreselijke gevolgen.
Crisis: het effect van een ramp (dit begrip wordt in de politiek soms iets te makkelijk te gebruikt).
Soorten veiligheid
• Objectieve en subjectieve veiligheid;
• Fysieke en sociale veiligheid;
• Algemene en situationele veiligheid;
• Geanticipeerde en werkelijke veiligheid.
Objectieve en subjectieve veiligheid
Objectief: hoe vaak een gebeurtenis feitelijk voorkomt; meetbaar (aantallen en omvang).
Subjectief: zoals beleeft door betrokkene(n); hoe men zich bedreigd voelt.
Voorbeeld: de angst slachtoffer te worden van een misdrijf is het hoogst onder ouderen en vrouwen,
terwijl de objectieve kans hierop voor jonge mannen het hoogste is.
Door de juiste maatregelen te nemen – op beide dimensies van veiligheid – neemt de veiligheid in
totaal toe. Veiligheid draait dus zowel om feiten als beleving.
Fysieke en sociale veiligheid
Fysieke veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed door ongevallen en onheil zonder menselijke intentie.
• Bedreiging van gezondheid en goederen door allerhande ongevallen in natuur of technologie
(dus: bosbranden; chemische ongelukken; oorlog).
• Safety: de maatregelen ter bevordering van de fysieke veiligheid.
Hieronder is een figuur weergegeven waarin je vanuit meerdere perspectieven naar fysieke veiligheid
kunt kijken.
3
, Sociale veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed door misdrijven, overtredingen en overlast die meestal intentioneel door anderen
wordt begaan.
Bedreiging van gezondheid en goederen door derden (intimidatie; inbraak; terrorisme).
Verhouding tussen mensen onderling dus.
Security: de maatregelen ter bevordering van de sociale veiligheid.
Hieronder is een figuur weergegeven die aantoont hoe je het begrip sociale veiligheid kan
onderverdelen.
Het figuur hieronder geeft een indruk van de verschillende soorten veiligheid en hoe die zich
verhouden tot de indeling van sociale en fysieke veiligheid. Het overzicht bevat niet alle relevante
termen en alle soorten veiligheid, maar geeft een eerste verkenning van werelden waarin je als
IVK’er (Integrale veiligheidskundigen) terecht kunt komen weer.
4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – Integrale veiligheid..........................................................................................................2
Hoofdstuk 2 – Integraal veiligheidskundigen aan het werk....................................................................6
Hoofdstuk 3 – Werken aan risicoreductie..............................................................................................7
Hoofdstuk 4 – Digitalisering en maatschappelijke veiligheid................................................................12
Hoofdstuk 5 – Recht en ethiek.............................................................................................................13
Hoofdstuk 7 – De IVK-handelingscyclus................................................................................................16
Hoofdstuk 8 – Analytisch en onderzoekend vermogen........................................................................21
Hoofdstuk 9 – Besluitvaardigheid.........................................................................................................23
Hoofdstuk 11 – Innovatief vermogen...................................................................................................26
Hoofdstuk 12 – Leiderschap.................................................................................................................27
Hoofdstuk 17 – De bestuurlijke inrichting van veiligheid in Nederland................................................29
Hoofdstuk 18 – Lokale en regionale sociale veiligheid: leefbaarheid en criminaliteit..........................30
Hoofdstuk 19 – Lokale en regionale fysieke veiligheid: brand, ongevallen en crises............................31
Hoofdstuk 20 – Nationale veiligheid.....................................................................................................38
Hoofdstuk 21 – Internationale samenwerking: onmisbaar voor nationale veiligheid..........................39
Hoofdstuk 22 – Burgerparticipatie en zelfredzaamheid.......................................................................40
Hoofdstuk 24 – Informatieveiligheid....................................................................................................41
College 9 – Responsie...........................................................................................................................43
College indeling
• College 1: Introductie begrippen veiligheid, recht, ramp en crisis. H1, 2 & 3
• College 2: Organisatie van rampen en crisisbeheersing. H7, 8 & 9
• College 3: Organisatie van rampen en crisisbeheersing- gastles veiligheidsregio. H11, 12, 20, 21
• College 4: Gastcollege mw. M. Dijsselhof en dhr. I. Bos. H17, 18 & 19
• College 5: Justitiële keten. H4 & 24
• College 6: Presentaties studenten (verplicht). -
• College 7: Evenementen. H17, 18 & 19
• College 8: Bestuurlijke bevoegdheden en particuliere veiligheidszorg. H5 & 22
• College 9: Externe veiligheid. -
• College 10: Afronding. -
1
,Hoofdstuk 1 – Integrale veiligheid
‘Je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaak’- Albert Einstein.
Wat is veiligheid?
Veiligheid wordt op lokaal niveau steeds belangrijker. Tegelijkertijd is het door de eeuwen heen altijd
al actueel geweest en belangrijk gevonden, maar het begrip veranderd dus door de jaren heen. Het is
onduidelijk wanneer mensen het begrip ‘veiligheid’ zijn gaan gebruiken.
Tijd Taal Begrip Betekenis
Romeinse tijd Latijn Securitas Duurzaamheid en rust op basis van de
staatsmacht.
Middeleeuwen Nederlands Veilich Trouw, dierbaar en vriendelijk.
Duits Velich
Fries Felig
Duits Sicherheit Bestendigheid, zekerheid en integriteit van lijf
en goed.
Nederlands Seker Zonder zorg, onbezorgd, betrouwbaar, vrij van
schuld en straf.
Latijn Securus
Securitas Vrij van geweld, bescherming van leven, lijf,
leden en eigendommen.
‘De afwezigheid van bedreigingen van een als wenselijk ervaren toestand’.
‘De effectieve bescherming van mensen tegen persoonlijk leed: tegen de aantasting van hun
lichamelijke en geestelijke integriteit’.
In de historische kern kwam ‘veiligheid’ ongeveer neer op een ‘(…) duurzame rust op basis van
trouw, liefde en vriendelijkheid waarbij een onbezorgd en vrij leven met bescherming van lijf en bezit
wordt gegarandeerd door een ook zelf begrensde overheid’.
1. Een duurzame rust… rust moet aanhoudend en vanzelfsprekend zijn.
2. … op basis van trouw, liefde en vriendelijkheid … relaxter opstellen naar elkaar toe om
strijd onderling te verminderen.
3. … waarbij een onbezorgd en vrij leven … vrij om te doen wat hij of zij wilt.
4. … met bescherming van lijf en bezit werd gegarandeerd … toezicht op bescherming
van het leven van mensen, maar ook hun eigendommen, door de overheden.
5. … door een ook zelf begrensde overheid. de vraag rijst of we te veel laten afhangen
van de overheid en er wordt steeds meer gewezen naar eigen verantwoordelijkheid voor
een veilige samenleving.
Recente geschiedenis van onveiligheid
We delen incidenten en crises op in vijf categorieën:
1. Rampen en crises in Nederland.
2. Rampen en crises in het buitenland
3. Terrorisme: ‘(…) het plegen van aanslagen, of dreigen daar mee met als doel angst en
onrust te genereren om zo politiek doelen te behalen’.
4. Openbare-ordeverstoring: heeft betrekking op verstoring van het reguliere verloop an
het leven in een lokale gemeenschap.
5. Opmerkelijke strafzaken: strafzaken die al dan niet in combinatie staan met een hoge
maat van media-aandacht tot sterke maatschappelijke verontwaardiging hebben geleid.
2
,Ramp en crises
Ramp: ‘zwaar ongeval of andere gebeurtenis waarbij het leven en de gezondheid van vele personen,
het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate zijn geschaad of worden bedreigd, waarbij
een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende disciplines vereist is om de
dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken’ artikel 1 wet Veiligheidsregio’s.
Ramp: onverwachte gebeurtenis met (potentieel) vreselijke gevolgen.
Crisis: het effect van een ramp (dit begrip wordt in de politiek soms iets te makkelijk te gebruikt).
Soorten veiligheid
• Objectieve en subjectieve veiligheid;
• Fysieke en sociale veiligheid;
• Algemene en situationele veiligheid;
• Geanticipeerde en werkelijke veiligheid.
Objectieve en subjectieve veiligheid
Objectief: hoe vaak een gebeurtenis feitelijk voorkomt; meetbaar (aantallen en omvang).
Subjectief: zoals beleeft door betrokkene(n); hoe men zich bedreigd voelt.
Voorbeeld: de angst slachtoffer te worden van een misdrijf is het hoogst onder ouderen en vrouwen,
terwijl de objectieve kans hierop voor jonge mannen het hoogste is.
Door de juiste maatregelen te nemen – op beide dimensies van veiligheid – neemt de veiligheid in
totaal toe. Veiligheid draait dus zowel om feiten als beleving.
Fysieke en sociale veiligheid
Fysieke veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed door ongevallen en onheil zonder menselijke intentie.
• Bedreiging van gezondheid en goederen door allerhande ongevallen in natuur of technologie
(dus: bosbranden; chemische ongelukken; oorlog).
• Safety: de maatregelen ter bevordering van de fysieke veiligheid.
Hieronder is een figuur weergegeven waarin je vanuit meerdere perspectieven naar fysieke veiligheid
kunt kijken.
3
, Sociale veiligheid: de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen
persoonlijk leed door misdrijven, overtredingen en overlast die meestal intentioneel door anderen
wordt begaan.
Bedreiging van gezondheid en goederen door derden (intimidatie; inbraak; terrorisme).
Verhouding tussen mensen onderling dus.
Security: de maatregelen ter bevordering van de sociale veiligheid.
Hieronder is een figuur weergegeven die aantoont hoe je het begrip sociale veiligheid kan
onderverdelen.
Het figuur hieronder geeft een indruk van de verschillende soorten veiligheid en hoe die zich
verhouden tot de indeling van sociale en fysieke veiligheid. Het overzicht bevat niet alle relevante
termen en alle soorten veiligheid, maar geeft een eerste verkenning van werelden waarin je als
IVK’er (Integrale veiligheidskundigen) terecht kunt komen weer.
4
