Samenvatting 2.1
De Griekse polis
● De oorlog tussen Athene en Sparta was meer dan alleen een gewapend conflict: het
ging over de strijd tussen democratie en tirannie, vrijheid en gebondenheid.
● De ontwikkeling van verschillende regeringsvormen in diverse staten is kenmerkend
voor de Griekse geschiedenis in de Oudheid, waarin burgers discussieerden over de
manieren waarop een staat het best kon worden geregeerd.
De aristocratie
● In de 8e en 7e eeuw v.Chr. ontwikkelde in het Griekse gebied staatkundige
eenheden die ‘polis’ werden genoemd. Dit zijn stadstaten, vaak bestaande uit een
landstreek met een aantal dorpen. Door geografische omstandigheden konden deze
polis niet heel groot worden (Griekenland kent veel bergen en eilanden) en kenden
ze duidelijke grenzen. De grootste waren Athene en Sparta.
● Hoewel het aparte staten waren, hadden ze een aantal dingen gemeen:
○ ze spraken dezelfde taal,
○ vereerden dezelfde goden,
○ deelden bepaalde gebruiken en gewoonten,
○ en organiseerden manifestaties waaraan grote aantallen bewoners mee
konden doen vanuit het hele land, zoals de Olympische Spelen (sinds 776
v.Chr.)
● De staten werden gerund door een elite van families die meer grond bezaten dan
andere burgers, en zo meer geld en tijd hadden om zich bezig te kunnen houden met
andere dingen dan boeren. Zij konden zich bezig houden met de dagelijkse gang van
zaken van het bestuur van de polis, en hielden zich ook bezig met de verdediging
van de polis omdat zij als enige konden beschikken over paard en wapenuitrusting.
De elite vormde een adelsraad waarin besluiten werden genomen, bekleedde
bestuursambten en soms was er ook een erfelijk koningschap. Deze elite
verantwoorde zichzelf tegenover het gewone volk met het argument dat ze door
afstamming en opvoeding over betere kwaliteiten beschikten, en daarom ‘aristoi’
(=de beste) waren. Dit systeem wordt aristocratie genoemd. Ze bewezen zichzelf
door:
○ overwinningen op het slachtveld,
○ het bekleden van prestigieuze ambten,
○ het spelen van een opvallende rol in het openbare leven,
○ winnen van wedstrijden,
○ een goed liefdesleven (met een jongeman) te hebben
● In de 7e eeuw begon de aristocratie te wankelen. Door overbevolking en droogte
verhuisden veel mensen naar de landen rondom de middellandse zee wat zorgde
voor handel en specialisatie in Griekenland. Graan werd voortaan geïmporteerd.
Deze ontwikkeling zorgde voor een nieuwe middenlaag in de bevolking: de burgerij
die bestond uit handelaren etc. Deze hadden genoeg geld voor een wapenuitrusting,
wat leidde tot de ontwikkeling van een nieuwe gevechtstechniek: de falanx
De Griekse polis
● De oorlog tussen Athene en Sparta was meer dan alleen een gewapend conflict: het
ging over de strijd tussen democratie en tirannie, vrijheid en gebondenheid.
● De ontwikkeling van verschillende regeringsvormen in diverse staten is kenmerkend
voor de Griekse geschiedenis in de Oudheid, waarin burgers discussieerden over de
manieren waarop een staat het best kon worden geregeerd.
De aristocratie
● In de 8e en 7e eeuw v.Chr. ontwikkelde in het Griekse gebied staatkundige
eenheden die ‘polis’ werden genoemd. Dit zijn stadstaten, vaak bestaande uit een
landstreek met een aantal dorpen. Door geografische omstandigheden konden deze
polis niet heel groot worden (Griekenland kent veel bergen en eilanden) en kenden
ze duidelijke grenzen. De grootste waren Athene en Sparta.
● Hoewel het aparte staten waren, hadden ze een aantal dingen gemeen:
○ ze spraken dezelfde taal,
○ vereerden dezelfde goden,
○ deelden bepaalde gebruiken en gewoonten,
○ en organiseerden manifestaties waaraan grote aantallen bewoners mee
konden doen vanuit het hele land, zoals de Olympische Spelen (sinds 776
v.Chr.)
● De staten werden gerund door een elite van families die meer grond bezaten dan
andere burgers, en zo meer geld en tijd hadden om zich bezig te kunnen houden met
andere dingen dan boeren. Zij konden zich bezig houden met de dagelijkse gang van
zaken van het bestuur van de polis, en hielden zich ook bezig met de verdediging
van de polis omdat zij als enige konden beschikken over paard en wapenuitrusting.
De elite vormde een adelsraad waarin besluiten werden genomen, bekleedde
bestuursambten en soms was er ook een erfelijk koningschap. Deze elite
verantwoorde zichzelf tegenover het gewone volk met het argument dat ze door
afstamming en opvoeding over betere kwaliteiten beschikten, en daarom ‘aristoi’
(=de beste) waren. Dit systeem wordt aristocratie genoemd. Ze bewezen zichzelf
door:
○ overwinningen op het slachtveld,
○ het bekleden van prestigieuze ambten,
○ het spelen van een opvallende rol in het openbare leven,
○ winnen van wedstrijden,
○ een goed liefdesleven (met een jongeman) te hebben
● In de 7e eeuw begon de aristocratie te wankelen. Door overbevolking en droogte
verhuisden veel mensen naar de landen rondom de middellandse zee wat zorgde
voor handel en specialisatie in Griekenland. Graan werd voortaan geïmporteerd.
Deze ontwikkeling zorgde voor een nieuwe middenlaag in de bevolking: de burgerij
die bestond uit handelaren etc. Deze hadden genoeg geld voor een wapenuitrusting,
wat leidde tot de ontwikkeling van een nieuwe gevechtstechniek: de falanx
