•Gewoonterecht: onderscheid ius (privaat) (alleen tussen beide betrokken families) & fas (goddelijke recht) (door/name
•Private acties tegen overtreder, gericht op vergelding/wraak. Later wraak naar evenredigheid (talio): vreedzame oplos
Romeinse tijd / Koninkrijk teruggedrongen.
650-509 v.Chr. •Poenale acties > Betaling geldsom, maar vergelding! Geen schadevergoeding! Veelvoud schade betalen. Later hoogte s
/ 650-264 v.Chr.
•Iniuria > eerst kleine verwonding, later ook psychische kwetsing (1e eeuw n.Chr.)
•Zaaksbeschadiging > 286 v.Chr. > boetekarakter van te betalen geldsom (hoogte: waarde zaak jaar ervoor). Gemengde actie > boete
•Poenale acties > combi mogelijk met reipersecutoire acties > bijv. bij diefstal boete + actie tot revindicatie/compensatie waarde zaa
actie. Ook niet bij iniuria: te geringe schade)
Romeinse tijd / Republiek •Opkomst Rome > instelling Tresviri Capitales (3koppige rb) > berechting publieke delicten (op klacht slachtoffer) + queastiones perp
509-27 v.Chr.
veiligheid stad > private vervolging van publieke delicten.
•Late Keizertijd (285-565) > met komst van cognitieprocessen verviel definitief onderscheid private/publieke delicten > vervolging én
nog aangifte doen.
•Romeinse rijk valt uiteen eind 4e eeuw > codificatie in westen (Rome). Westen werd daarna overlopen door Germanen > val Rome 4
•Overgang Romeins/Germaans recht > vereenvoudigde vorm Romeins recht bleef geldig voor overgebleven Romeinen in Germaanse
Romeinse tijd / Keizertijd
Kennis recht nam af, nieuwe vorm Romeins recht voor inwoners westelijke deel. > optekening door Germaanse koningen in Leges R
27 v.Chr-565 n.Chr. •Codificatie in oosten (Constantinopel) > minder gevulgariseerd dan westen. Nog steeds Klassieke Romeinse Recht hier van toepassin
berechting + poenale acties. > Codificatie in Corpus Iuris Civilis.
•Veel Germaanse koninkrijkjes . Tacitus > Romein (!) die kernbron schreef van Germaanse recht (ook al had elke stem eigen recht). >
symbolisch > misdaden aan kaak stellen, schanddaden verbergen.
•Lichte delicten > geldboete in vee/paarden > deel voor koning/stam (faidus) en deel voor slachtoffer/familie (fredus) > werd later pu
•Aanvankelijk was strafrecht privaat (eigenrichting!) > vergelding ging over in verzoening: geldbedrag vastgesteld door ad hoc scheid
Germaanse tijd codificatie in leges barbarorum in Frankische tijd > zoensommen (composities) .
0-500 •Verzoeningsprocedures > eedhelpers, godsordelen > formalistische bewijsmiddelen. Koning was voorzitter stamvergadering + eindu
betalen herleefde wraakrecht.
•Codificatie van oorspronkelijke Germaanse rechtsgewoonten in Leges Barbarorum. Lex salica / Lex ribuaria > Vredeloosheidverklaring (warg) > bepa
Frankische Tijd v.d. Germaanse tijd. Maar men zegt dat in Germaanse tijd nooit vredeloosheid is uitgevoerd, maar doodstraf. Dus gaat het om 'nieuw
als bijzondere specifieke sanctie (bijv. kerk: excommunicatie).
•Toenemende overheidsbemoeienis conflictoplossing stammen > standaardbedragen + deel naar overheid. > publieke strafrecht: zware vergrijpen do
capitularia (koninkl. verordeningen) werden lijfstraffen geïntroduceerd.
•Onder (vooral) Karel de Grote werden kapitale delicten uitgebreid en overgeheveld van private naar publieke sfeer. > ook instelling Hofgerecht + Gra
opgezette rechterlijke organisatie > met minder formalistische bewijsvoering > verhoor/tortuur, aanvullende godsoordelen (publiek karakter proced
Frankische tijd •Na uiteenvallen Frankische rijk (na dood Karel de Grote) > versnippering in veel koninkrijkjes met minder gezag. Zelfstandigere positie graven/landsh
500-1000 verloren leges barbarorum + capitularia rechtskracht (!) > opnieuw PRIVATE strafrechtspleging (!). Herleving bloedwraak / familievete.
•Canonieke strafproces (kerk) > twee-zwaardenleer: 2 groepen normen/waarden: wereldlijke/kerkelijke jurisdictie. > infamatieproces: accusatoire pr
moesten worden gecontroleerd op waarheid, maar afhankelijk van getuigenverklaringen. Vanaf 12e eeuw was dit ambtshalve onderzoek.
•Accusatoire strafproces > alternatief voor (interfamiliaire) verzoeningsprocedure. Slachtoffer klaagde dader aan, erg formalistische bewijsvoering: go
spiegelstraffen.
•Inquisitoire strafproces > 12e/13e eeuw > verschuiving privaat naar publiek strafrecht > van overheidswege vervolgen > gerechtsofficier > verzamele
•Romano-canonieke procedure (13e eeuw) (rationeel bewijs met inhoudelijke getuigenverklaringen, bekentenissen en andere Romeinsrechtelijke be
wereldlijke recht, toen dat werd beïnvloed door 't geleerde recht (canonisten + legisten). Publieke strafvervolging kreeg vorm/inhoud 15e/16e eeuw
Landsheerlijke tijd 1000- •Kerk wilde niet aan Romeinsrechtelijke boetes en poenale acties > 'alleen maar publieke delicten, alleen rechter kon geldboeten opleggen'
1500 / Bourgondisch- •Van Aquino: restitutieleer. Onderscheid publieke/private schadevergoeding. Morele verplichting tot teruggave, anders betalen + genoegdoening > v
Habsburgse periode eeuw: morele verplichting werd juridisiche verplichting: dus vergelding + vergoeding.
1400-1581
•Legisten gebruikten Romeins recht als bron, zonder actuele praktijk in oog te nemen. Kerk (canonisten) sloten wel aan bij praktijk, en konden dus sn
16e eeuw voordat inquisitoire proces het accusatoire volledig had verdrukt.
• Sterke centralisatie overheidsgezag 15e/16e eeuw. Karel V > personele unie van gewesten, omvormen tot eenheidsstaat, wat zoon Filips II voortzet
> alle rechtbanken gewesten moesten gewoonten op schrift stellen + ter goedkeuring voorleggen Koning > Noordelijke gewesten: wilden niet en zet
gemeenschappelijke landsheer.
•Juridische handboeken verschenen m.b.t. procespraktijk > geschreven door en voor praktijkjuristen in eigen taal (i.p.v. wetenschappelijk/Latijn).
•Diverse strafprocessen: 1) Civiele strafproces voor lichte vergrijpen, geldboete, korte verbanning; 2) Criminele strafprocedure, inc. onderzoek gerech
ordinaire strafproces (met debat verdachte/officier) of extraordinaire strafproces (debat overgeslagen, kortere procedure die later de standaardpro
Nieuwe tijd / Verstekprocedure, zowel in civiele als criminele procedure: openbare dagvaarding met steeds beperktere verweervoering, vaak levenslange verbann
Bourgondisch- vagebonden, zwervers, zigeuners etc, in 17e/18e eeuw regelmatig klopjachten + snelrecht; 5) Procedure tegen dood lichaam, schandstraf, zelfdodin
Habsburgse periode verweten kon worden aan dader.
1400-1581 •Scherpe examinatie > eerste helft 16e eeuw opgenomen in juridische handboeken: WIELANT > alleen bij zware misdrijven met kapitale straf, onder v
terughoudendheid bij toepassing ervan. Echte afkeuring was pas 2e helft 17e eeuw: BECCARIA (rationeel strafrecht, wreedheid moest verdwijnen (ro
•Private acties tegen overtreder, gericht op vergelding/wraak. Later wraak naar evenredigheid (talio): vreedzame oplos
Romeinse tijd / Koninkrijk teruggedrongen.
650-509 v.Chr. •Poenale acties > Betaling geldsom, maar vergelding! Geen schadevergoeding! Veelvoud schade betalen. Later hoogte s
/ 650-264 v.Chr.
•Iniuria > eerst kleine verwonding, later ook psychische kwetsing (1e eeuw n.Chr.)
•Zaaksbeschadiging > 286 v.Chr. > boetekarakter van te betalen geldsom (hoogte: waarde zaak jaar ervoor). Gemengde actie > boete
•Poenale acties > combi mogelijk met reipersecutoire acties > bijv. bij diefstal boete + actie tot revindicatie/compensatie waarde zaa
actie. Ook niet bij iniuria: te geringe schade)
Romeinse tijd / Republiek •Opkomst Rome > instelling Tresviri Capitales (3koppige rb) > berechting publieke delicten (op klacht slachtoffer) + queastiones perp
509-27 v.Chr.
veiligheid stad > private vervolging van publieke delicten.
•Late Keizertijd (285-565) > met komst van cognitieprocessen verviel definitief onderscheid private/publieke delicten > vervolging én
nog aangifte doen.
•Romeinse rijk valt uiteen eind 4e eeuw > codificatie in westen (Rome). Westen werd daarna overlopen door Germanen > val Rome 4
•Overgang Romeins/Germaans recht > vereenvoudigde vorm Romeins recht bleef geldig voor overgebleven Romeinen in Germaanse
Romeinse tijd / Keizertijd
Kennis recht nam af, nieuwe vorm Romeins recht voor inwoners westelijke deel. > optekening door Germaanse koningen in Leges R
27 v.Chr-565 n.Chr. •Codificatie in oosten (Constantinopel) > minder gevulgariseerd dan westen. Nog steeds Klassieke Romeinse Recht hier van toepassin
berechting + poenale acties. > Codificatie in Corpus Iuris Civilis.
•Veel Germaanse koninkrijkjes . Tacitus > Romein (!) die kernbron schreef van Germaanse recht (ook al had elke stem eigen recht). >
symbolisch > misdaden aan kaak stellen, schanddaden verbergen.
•Lichte delicten > geldboete in vee/paarden > deel voor koning/stam (faidus) en deel voor slachtoffer/familie (fredus) > werd later pu
•Aanvankelijk was strafrecht privaat (eigenrichting!) > vergelding ging over in verzoening: geldbedrag vastgesteld door ad hoc scheid
Germaanse tijd codificatie in leges barbarorum in Frankische tijd > zoensommen (composities) .
0-500 •Verzoeningsprocedures > eedhelpers, godsordelen > formalistische bewijsmiddelen. Koning was voorzitter stamvergadering + eindu
betalen herleefde wraakrecht.
•Codificatie van oorspronkelijke Germaanse rechtsgewoonten in Leges Barbarorum. Lex salica / Lex ribuaria > Vredeloosheidverklaring (warg) > bepa
Frankische Tijd v.d. Germaanse tijd. Maar men zegt dat in Germaanse tijd nooit vredeloosheid is uitgevoerd, maar doodstraf. Dus gaat het om 'nieuw
als bijzondere specifieke sanctie (bijv. kerk: excommunicatie).
•Toenemende overheidsbemoeienis conflictoplossing stammen > standaardbedragen + deel naar overheid. > publieke strafrecht: zware vergrijpen do
capitularia (koninkl. verordeningen) werden lijfstraffen geïntroduceerd.
•Onder (vooral) Karel de Grote werden kapitale delicten uitgebreid en overgeheveld van private naar publieke sfeer. > ook instelling Hofgerecht + Gra
opgezette rechterlijke organisatie > met minder formalistische bewijsvoering > verhoor/tortuur, aanvullende godsoordelen (publiek karakter proced
Frankische tijd •Na uiteenvallen Frankische rijk (na dood Karel de Grote) > versnippering in veel koninkrijkjes met minder gezag. Zelfstandigere positie graven/landsh
500-1000 verloren leges barbarorum + capitularia rechtskracht (!) > opnieuw PRIVATE strafrechtspleging (!). Herleving bloedwraak / familievete.
•Canonieke strafproces (kerk) > twee-zwaardenleer: 2 groepen normen/waarden: wereldlijke/kerkelijke jurisdictie. > infamatieproces: accusatoire pr
moesten worden gecontroleerd op waarheid, maar afhankelijk van getuigenverklaringen. Vanaf 12e eeuw was dit ambtshalve onderzoek.
•Accusatoire strafproces > alternatief voor (interfamiliaire) verzoeningsprocedure. Slachtoffer klaagde dader aan, erg formalistische bewijsvoering: go
spiegelstraffen.
•Inquisitoire strafproces > 12e/13e eeuw > verschuiving privaat naar publiek strafrecht > van overheidswege vervolgen > gerechtsofficier > verzamele
•Romano-canonieke procedure (13e eeuw) (rationeel bewijs met inhoudelijke getuigenverklaringen, bekentenissen en andere Romeinsrechtelijke be
wereldlijke recht, toen dat werd beïnvloed door 't geleerde recht (canonisten + legisten). Publieke strafvervolging kreeg vorm/inhoud 15e/16e eeuw
Landsheerlijke tijd 1000- •Kerk wilde niet aan Romeinsrechtelijke boetes en poenale acties > 'alleen maar publieke delicten, alleen rechter kon geldboeten opleggen'
1500 / Bourgondisch- •Van Aquino: restitutieleer. Onderscheid publieke/private schadevergoeding. Morele verplichting tot teruggave, anders betalen + genoegdoening > v
Habsburgse periode eeuw: morele verplichting werd juridisiche verplichting: dus vergelding + vergoeding.
1400-1581
•Legisten gebruikten Romeins recht als bron, zonder actuele praktijk in oog te nemen. Kerk (canonisten) sloten wel aan bij praktijk, en konden dus sn
16e eeuw voordat inquisitoire proces het accusatoire volledig had verdrukt.
• Sterke centralisatie overheidsgezag 15e/16e eeuw. Karel V > personele unie van gewesten, omvormen tot eenheidsstaat, wat zoon Filips II voortzet
> alle rechtbanken gewesten moesten gewoonten op schrift stellen + ter goedkeuring voorleggen Koning > Noordelijke gewesten: wilden niet en zet
gemeenschappelijke landsheer.
•Juridische handboeken verschenen m.b.t. procespraktijk > geschreven door en voor praktijkjuristen in eigen taal (i.p.v. wetenschappelijk/Latijn).
•Diverse strafprocessen: 1) Civiele strafproces voor lichte vergrijpen, geldboete, korte verbanning; 2) Criminele strafprocedure, inc. onderzoek gerech
ordinaire strafproces (met debat verdachte/officier) of extraordinaire strafproces (debat overgeslagen, kortere procedure die later de standaardpro
Nieuwe tijd / Verstekprocedure, zowel in civiele als criminele procedure: openbare dagvaarding met steeds beperktere verweervoering, vaak levenslange verbann
Bourgondisch- vagebonden, zwervers, zigeuners etc, in 17e/18e eeuw regelmatig klopjachten + snelrecht; 5) Procedure tegen dood lichaam, schandstraf, zelfdodin
Habsburgse periode verweten kon worden aan dader.
1400-1581 •Scherpe examinatie > eerste helft 16e eeuw opgenomen in juridische handboeken: WIELANT > alleen bij zware misdrijven met kapitale straf, onder v
terughoudendheid bij toepassing ervan. Echte afkeuring was pas 2e helft 17e eeuw: BECCARIA (rationeel strafrecht, wreedheid moest verdwijnen (ro
