Samenvatting H2,4,7,8,10 Biologie Nectar

HOOFDSTUK 2
2.2 → DNA en specialisatie van cellen
Cellen
- Maken eiwitten, stoffen betrokken zijn bij alle levensprocessen.
- De bouwstenen voor eiwitten zijn 20 aminozuren.

BOUW functie eiwitten
DNA bevat de bouwinstructie voor eiwitten
Chromosomen zitten in de celkern en zijn opgebouwd uit DNA.

cel gebruikt eiwitten voor:
- bouwstof
- afweerstof (bestrijdt ziekt)
- enzym (versnelt reactie)
- transportmiddel
- hormoon (zet cellen aan tot actie)

eiwitten beïnvloeden →eigenschappen
bepalen:
- bloedgroep
- spierkracht
- afweer tegen ziektes
- karakter

eiwitten zijn grote moleculen → kralenketting van aminozuurmoleculen (67H)
cellen maken van aminozuren eiwitten.

Eiwitproductie
1. Eiwitproductie begint in de celkern. Een stukje DNA bevat de
bouwinstructie voor een eiwit;
2. Dit stukje wordt gekopieerd in de vorm van een RNA molecuul
(transcriptie);
3. Via de kern poriën reist het RNA molecuul vervolgens naar het
cytoplasma;
4. Een ribosoom “leest” het RNA- molecuul en koppelt dan
aminozuren aan elkaar volgens de bouwinstructie (translatie).

BOUW functie DNA
Vier verschillende stikstofbasen:
- Adenine (A)
- Thymine (T)
- Cytosine (C)
- Guanine (G)
Combinaties A=T en C≡G (baseparing)
De ene streng is complementair aan de andere DNA
vormen een code
gen: stuk DNA-molecuul met de informatie voor het maken van een eiwit.

DNA → RNA
Een stuk DNA dat codeert voor één eiwit (eigenschap) is een gen.
De volgorde van stikstofbasen (A,T,C,G) in dat stuk DNA is de code voor het maken van het
eiwit.

,Eiwitten bestaan uit een keten van aminozuren. Er zijn 20 verschillende aminozuren.
Als het eiwit moet worden gemaakt wordt eerst van het gen een kopie gemaakt --> RNA




- RNA is enkelstrengs
- RNA heeft Uracil (U) ipv Thymine (T) als stikstofbase
Tegenover de A wordt een U ingebouwd;
tegenover T een A;
Bij C een G;
bij G een C.

RNA → eiwit
- Het RNA verlaat de kern (via een kernporie) naar het
cytoplasma en bindt aan een ribosoom.
- Het ribosoom leest het mRNA in steeds 3 basen tegelijk
(triplet/ codon).




LET OP! binas 71G
1. kijken naar eerste base;
2. kijken naar tweede base;
3. kijken naar derde base.

, Met welke drie basen begint elk gen (DNA)?
→ TAC
Welke stopcodons zijn er? (zoek in BiNaS 71G)
→ UAA UAG UGA

VERANDERING DNA
- DNA-moleculen zijn niet stabiel.
mutatie:
puntmutatie: een verandering in één basenpaar.
genoommutatie: wijzigt het aantal chromosomen.

EXTRA

Bouw van DNA
DNA-moleculen: in de kern van je cellen bevatten de informatie voor je erfelijke
eigenschappen.
- DNA = dubbelstrengs (bestaan uit 2 strengen) en heeft de bouw van een wenteltrap,
dubbele helix.
- bouwstenen dubbele helix ⇒ 4 nucleotiden
- nucleotide bestaat uit: fosfaatgroep, de suiker deoxyribose en een
organische stikstofbase.
zijkanten dubbele helix ⇒ fosfaatgroep en deoxyribose
midden dubbele helix ⇒ stikstofbase
- 4 stikstofbasen in DNA zijn:
adenine (A), cytosine (C) , guanine (G), thymine (T)
- adenine (A) ⇒ thymine (T)
cytosine (C) ⇒ guanine (G)

DNA-moleculen zijn voor de stevigheid opgerold rondom eiwitbolletjes (histonen), waarmee
ze samen chromosomen vormen.

DNA: code voor eiwitten
De stikstofbasen leveren letters voor de DNA-codetaal, daarmee worden eiwitten gemaakt
van aminozuren die je via je voeding binnenkrijgt.

Gen: bestaat uit een groot aantal stikstofbase achter elkaar, met informatie om de juiste
aminozuren te maken en koppelen om zo een eiwit te maken.

DNA-triplet ⇒ gevormd door 3 opeenvolgende stikstofbasen in DNA. de code voor één
aminozuur van het te vormen eiwit.

RNA: DNA-code overschrijven en vervoeren
Van DNA ===> mRNA
- DNA ritst open
- De mRNA-streng koppelt aan de Matrijsstreng
- mRNA kopiërt DNA, maar de T wordt U (stikstofbase: uracil)
- mRNA koppeld af, DNA ritst dicht
- RNA gaat via kernporiën (opening in kernmembraan) naar ribosoom in het
grondplasma
- deoxyribose wordt ribose