Hematologie bij gezelschapsdieren
Prof. Dr. Dominique Paepe
Overzicht
1. Erythrocytose / Polycythemie
2. Stollingsstoornissen van
₋ Primaire hemostase (Thrombocytopathie, vWD)
₋ Secundaire hemostase (Coumarine intoxicatie, DIS, leverinsufficiëntie. Erfelijke stoornissen)
3. Afwijkingen van de leukocyten
4. Transfusies
Erythrocytose / Polycythemie
- Definitie:
o Erythrocytose = polycythemie
o Stijging van de concentratie aan erythrocyten (stijging hematocriet, packed cell volume
(PCV), aantal rode bloedcellen, hemoglobine)
o Relatieve erythrocytose ~ daling plasmavolume
Geen echte toename/aanmaak van erythocyten
Kom het meest voor in kliniek, oiv infuus bv
o Absolute erythrocytose/polycythemie ~ echte toename van rbc massa
o Bovengrens PCV: hond 55%, kat 48%
o Greyhounds (en andere windhonden) en Teckels: milde stijging PCV (55-60%)
o Relatieve erythrocytose: milde stijging PCV (hond 56-65%, kat 49-60%)
o Absolute erythrocytose: milde tot sterke stijging PCV
- Differentieel diagnose
o Relatief
Dehydratatie of hypovolemie
Sympt: Plakkerige slijmvliezen, vertraagde huidturgor
Shock, hypoperfusie
Sympt: Tachycardie, vertraagde CVT, verlaagde pols
kwaliteit
o Absoluut
Primair: ontstaat onafhankelijk van verhoogde concentratie EPO. Beenmerg ontwikkeld
spontaan een verhoogde productie van rbc.
Secundair: verhoogde aanmaak rbc oiv verhoogde EPO in de circulatie.
Nierproblemen (bv neoplasie) -> verhoogde EPO-concentratie -> beïnvloeding
beenmerg om meer rbc aan te maken.
Chronische longaandoening -> chronische hypoxie -> stimuleert nier om meer
EPO te produceren -> meer aanmaak rbc in beenmerg
Congenitale hartaandoening -> bv rechts-links shunt -> vermenging bloed ->
verlaagde zuurstofspanning in bloed -> toename EPO productie door nier
Relatieve erythrocytose
- Verlies plasmavolume, normale rbc massa ~ dehydratatie, hypovolemie
- Vaak ook stijging eiwitten of prerenale azotemie (als gevolg van hypovolemie of dehydratatie)
- Oorzaken (alles dat leidt tot hemoconcentratie)
o Diarree, braken
o Brandwonden
o Hitteslag
o Waterdeprivatie, adipsie
o Acute miltcontractie (tijdelijk)
1
,Absolute erythrocytose
- Primair (EPO-onafhankelijk)
o Polycythemia vera = beenmergaandoening
- Secundair (EPO-afhankelijk)
o Nierziekte (neoplasie, infectie, inflammatie, amyloidosis)
o Hypoxie (longaandoening, R-L hart shunt)
- Hyperviscositeit syndroom
o Kritiek als PCV > 60%
o Viscositeit verdubbeld als PCV 70% -> stroperig bloed
o -> ↓ microcirculatie (bloed heeft meeste problemen om door de kleine capillairen te geraken)
Weefselhypoxie
Bloedvatschade en thrombose (door vertraagde bloedvloei)
Bloedingsstoornissen
Als er op verschillende plaatsen thrombose ontstaat kan er een tekort ontstaan
van stollingsfactoren en thrombocyten -> bloedingsstoornissen
- Symptomen
o Hyperemische slijmvliezen (baksteenrood)
o Polyurie
Door hyperviscociteitssyndroom -> meer drinken
o Neurologische Sn (>50%): gedragsveranderingen, tremor, ataxie, centrale blindheid, epilepsie
Tgv hypoxie en verminderde circulatie thv hersenen
o Symptomen te wijten aan thrombose
Bv thv longbloedvaten -> acute dyspnee
Bv thv nierbloedvaten -> acute nierinsufficiëntie
o Bloedingsneiging (minder frequent)
- Diagnostiek (2de lijns!)
o Hematologie, biochemie, urine
o Pulse oximetrie, bloedgasanalyse
o RX thorax -> om longen te bekijken en omvang hart
o Echocardiografie
o Abdominale echografie -> om nieren te bekijken
o Serum EPO -> zegt niet altijd zo veel
o Onderzoek beenmerg vaak niet zinvol -> geen onderscheid tussen primaire en secundaire vorm
mogelijk
Therapie
- Relatieve erythrocytose
o Rehydratatie
o Behandel onderliggende oorzaak
- Absolute erythrocytose
o Flebotomie (10-20 ml/kg), evt herhalen (q 4-8w)
Bepaalde hoeveelheid bloed afnemen en enkel serum terug geven of zelfde volume aan
vocht terug toedienen via infuus
o Behandel onderliggende oorzaak als mogelijk
Bv chronische longaandoening
o Evt. hydroxyurea
Medicijn dat inwerkt op beenmerg en aanmaak van rbc gaat afremmen (vnl gebruikt bij
primaire vorm)
o Doel:
Primair: PCV<55%
Secundair: PCV<60-70%
Laag genoeg zodat er geen symptomen van hyperviscociteit meer zijn, zonder
dat je de compensatie mechanismen voor hypoxie gaat wegnemen.
PCV= Packed Cell Volume
2
,CASUS
- Rubia: Whippet, Vc, 3j, 20kg
- Anamnese
o Wandeling: iets opgegeten?
o Thuis: speekselen, trillen, kokhalzen en frequent ontlasten
o Ontlasting initieel normaal, daarna diarree (slijm+, bloed-)
o Voordien normaal eten, drinken, urineren, defaeceren
o Vaccinatie en ontworming oké, adoptie uit Spanje (1j geleden)
- Lichamelijk OZ
o Apathisch, laterale decubitus
o Speekselen, verliest bloederige diarree, hoge spiertonus en spiercontracties
o BCS 3/5, AH 40/min, HF 80/min, °t 38,5°C
AH iets toegenomen dus
o CVT < 2sec, normale polskwaliteit
o Neurologisch OZ: verminderd bewustzijn, afwezige dreigreflex, zeer kleine pupillen
- Probleemlijst
o Acute bloederige diarree (dunne vs dikke darm?)
o Kokhalzen – nausea
o Neurologische symptomen
o Trillen – spiercontracties
o Apathie – verminderd bewustzijn
- DDx
o Coumarine intoxicatie
o Vreemd voorwerp (maar dan zou ze eigenlijk meer braken als diarree)
o Eventueel iets infectieus (Salmonella of andere bacteriën)
o Andere intoxicaties met effect op GI stelsel (zenuwsymptomen, trillen,
spiercontracties)
- Hematologie
o Hct heel sterk gestegen
o Hemoblobine en erythrocyten gestegen
o Rest was normaal
o Waarschijnlijk relatieve erythrocytose: acute diarree gehad,
plakkerige slijmvliezen,
- Biochemie
o Stijging ALT
Sommige giftstoffen zorgen voor hepatotoxiciteit
o Stijging totaal eiwit en albumine
Wrs door de hemoconcentratie
o Milde stijging creatinine, met normaal ureum gehalte
Wrs door milde pre-renale azotemie
Urine nemen en SG bepalen
(Minder wrs: door aantasting spieren)
o Lichte stijging glucose, natrium, ammoniak
Hypernatriemie: door hemoconcentratie
Hyperglycemie: wrs door stress, of door gegeten te hebben
- Diagnostiek
o Stollingstijden PT en aPTT normaal
Geen coagulopathie
o RX abdomen
Om vreemd voorwerp uit te sluiten
Maag en darmen waren diffuus beetje gedilateerd met gas ->
functionele ileus
o Abdominale echografie: veralgemeende gastro-enteritis (functionele
ileus)
o FaecesOZ: bacterio en parasito gepland
- Diagnose + therapie
3
, o Infuustherapie (onderhoud + correctie dehydratatie + verlies)
o Anti-emetica: maropitant, metoclopramide
o Antacida: omeprazole (zuurremmers)
o Analgesie: methadon
Want was lichtjes gespannen in abdomen
o Antibiotica: amoxicilline-clavulaanzuur
Vanwege diarree
AMCRA tegenwoordig: cefalexine
o Intestinaal dieet, frequent kleine porties
- Opvolging
o Klinisch snelle beterschap
o Ontslag op dag 4 → Advies: herhaling routine ontworming + faecesOZ
EXAMEN: geen klinische casus over absolute erythrocytose want zeer zeldzaam. Relatieve erythrocytose kan
wel, waarbij je moet aangeven hoe je die patiënt gaat onderzoeken en behandelen.
Stollingsstoornissen
Hemostase
4
Prof. Dr. Dominique Paepe
Overzicht
1. Erythrocytose / Polycythemie
2. Stollingsstoornissen van
₋ Primaire hemostase (Thrombocytopathie, vWD)
₋ Secundaire hemostase (Coumarine intoxicatie, DIS, leverinsufficiëntie. Erfelijke stoornissen)
3. Afwijkingen van de leukocyten
4. Transfusies
Erythrocytose / Polycythemie
- Definitie:
o Erythrocytose = polycythemie
o Stijging van de concentratie aan erythrocyten (stijging hematocriet, packed cell volume
(PCV), aantal rode bloedcellen, hemoglobine)
o Relatieve erythrocytose ~ daling plasmavolume
Geen echte toename/aanmaak van erythocyten
Kom het meest voor in kliniek, oiv infuus bv
o Absolute erythrocytose/polycythemie ~ echte toename van rbc massa
o Bovengrens PCV: hond 55%, kat 48%
o Greyhounds (en andere windhonden) en Teckels: milde stijging PCV (55-60%)
o Relatieve erythrocytose: milde stijging PCV (hond 56-65%, kat 49-60%)
o Absolute erythrocytose: milde tot sterke stijging PCV
- Differentieel diagnose
o Relatief
Dehydratatie of hypovolemie
Sympt: Plakkerige slijmvliezen, vertraagde huidturgor
Shock, hypoperfusie
Sympt: Tachycardie, vertraagde CVT, verlaagde pols
kwaliteit
o Absoluut
Primair: ontstaat onafhankelijk van verhoogde concentratie EPO. Beenmerg ontwikkeld
spontaan een verhoogde productie van rbc.
Secundair: verhoogde aanmaak rbc oiv verhoogde EPO in de circulatie.
Nierproblemen (bv neoplasie) -> verhoogde EPO-concentratie -> beïnvloeding
beenmerg om meer rbc aan te maken.
Chronische longaandoening -> chronische hypoxie -> stimuleert nier om meer
EPO te produceren -> meer aanmaak rbc in beenmerg
Congenitale hartaandoening -> bv rechts-links shunt -> vermenging bloed ->
verlaagde zuurstofspanning in bloed -> toename EPO productie door nier
Relatieve erythrocytose
- Verlies plasmavolume, normale rbc massa ~ dehydratatie, hypovolemie
- Vaak ook stijging eiwitten of prerenale azotemie (als gevolg van hypovolemie of dehydratatie)
- Oorzaken (alles dat leidt tot hemoconcentratie)
o Diarree, braken
o Brandwonden
o Hitteslag
o Waterdeprivatie, adipsie
o Acute miltcontractie (tijdelijk)
1
,Absolute erythrocytose
- Primair (EPO-onafhankelijk)
o Polycythemia vera = beenmergaandoening
- Secundair (EPO-afhankelijk)
o Nierziekte (neoplasie, infectie, inflammatie, amyloidosis)
o Hypoxie (longaandoening, R-L hart shunt)
- Hyperviscositeit syndroom
o Kritiek als PCV > 60%
o Viscositeit verdubbeld als PCV 70% -> stroperig bloed
o -> ↓ microcirculatie (bloed heeft meeste problemen om door de kleine capillairen te geraken)
Weefselhypoxie
Bloedvatschade en thrombose (door vertraagde bloedvloei)
Bloedingsstoornissen
Als er op verschillende plaatsen thrombose ontstaat kan er een tekort ontstaan
van stollingsfactoren en thrombocyten -> bloedingsstoornissen
- Symptomen
o Hyperemische slijmvliezen (baksteenrood)
o Polyurie
Door hyperviscociteitssyndroom -> meer drinken
o Neurologische Sn (>50%): gedragsveranderingen, tremor, ataxie, centrale blindheid, epilepsie
Tgv hypoxie en verminderde circulatie thv hersenen
o Symptomen te wijten aan thrombose
Bv thv longbloedvaten -> acute dyspnee
Bv thv nierbloedvaten -> acute nierinsufficiëntie
o Bloedingsneiging (minder frequent)
- Diagnostiek (2de lijns!)
o Hematologie, biochemie, urine
o Pulse oximetrie, bloedgasanalyse
o RX thorax -> om longen te bekijken en omvang hart
o Echocardiografie
o Abdominale echografie -> om nieren te bekijken
o Serum EPO -> zegt niet altijd zo veel
o Onderzoek beenmerg vaak niet zinvol -> geen onderscheid tussen primaire en secundaire vorm
mogelijk
Therapie
- Relatieve erythrocytose
o Rehydratatie
o Behandel onderliggende oorzaak
- Absolute erythrocytose
o Flebotomie (10-20 ml/kg), evt herhalen (q 4-8w)
Bepaalde hoeveelheid bloed afnemen en enkel serum terug geven of zelfde volume aan
vocht terug toedienen via infuus
o Behandel onderliggende oorzaak als mogelijk
Bv chronische longaandoening
o Evt. hydroxyurea
Medicijn dat inwerkt op beenmerg en aanmaak van rbc gaat afremmen (vnl gebruikt bij
primaire vorm)
o Doel:
Primair: PCV<55%
Secundair: PCV<60-70%
Laag genoeg zodat er geen symptomen van hyperviscociteit meer zijn, zonder
dat je de compensatie mechanismen voor hypoxie gaat wegnemen.
PCV= Packed Cell Volume
2
,CASUS
- Rubia: Whippet, Vc, 3j, 20kg
- Anamnese
o Wandeling: iets opgegeten?
o Thuis: speekselen, trillen, kokhalzen en frequent ontlasten
o Ontlasting initieel normaal, daarna diarree (slijm+, bloed-)
o Voordien normaal eten, drinken, urineren, defaeceren
o Vaccinatie en ontworming oké, adoptie uit Spanje (1j geleden)
- Lichamelijk OZ
o Apathisch, laterale decubitus
o Speekselen, verliest bloederige diarree, hoge spiertonus en spiercontracties
o BCS 3/5, AH 40/min, HF 80/min, °t 38,5°C
AH iets toegenomen dus
o CVT < 2sec, normale polskwaliteit
o Neurologisch OZ: verminderd bewustzijn, afwezige dreigreflex, zeer kleine pupillen
- Probleemlijst
o Acute bloederige diarree (dunne vs dikke darm?)
o Kokhalzen – nausea
o Neurologische symptomen
o Trillen – spiercontracties
o Apathie – verminderd bewustzijn
- DDx
o Coumarine intoxicatie
o Vreemd voorwerp (maar dan zou ze eigenlijk meer braken als diarree)
o Eventueel iets infectieus (Salmonella of andere bacteriën)
o Andere intoxicaties met effect op GI stelsel (zenuwsymptomen, trillen,
spiercontracties)
- Hematologie
o Hct heel sterk gestegen
o Hemoblobine en erythrocyten gestegen
o Rest was normaal
o Waarschijnlijk relatieve erythrocytose: acute diarree gehad,
plakkerige slijmvliezen,
- Biochemie
o Stijging ALT
Sommige giftstoffen zorgen voor hepatotoxiciteit
o Stijging totaal eiwit en albumine
Wrs door de hemoconcentratie
o Milde stijging creatinine, met normaal ureum gehalte
Wrs door milde pre-renale azotemie
Urine nemen en SG bepalen
(Minder wrs: door aantasting spieren)
o Lichte stijging glucose, natrium, ammoniak
Hypernatriemie: door hemoconcentratie
Hyperglycemie: wrs door stress, of door gegeten te hebben
- Diagnostiek
o Stollingstijden PT en aPTT normaal
Geen coagulopathie
o RX abdomen
Om vreemd voorwerp uit te sluiten
Maag en darmen waren diffuus beetje gedilateerd met gas ->
functionele ileus
o Abdominale echografie: veralgemeende gastro-enteritis (functionele
ileus)
o FaecesOZ: bacterio en parasito gepland
- Diagnose + therapie
3
, o Infuustherapie (onderhoud + correctie dehydratatie + verlies)
o Anti-emetica: maropitant, metoclopramide
o Antacida: omeprazole (zuurremmers)
o Analgesie: methadon
Want was lichtjes gespannen in abdomen
o Antibiotica: amoxicilline-clavulaanzuur
Vanwege diarree
AMCRA tegenwoordig: cefalexine
o Intestinaal dieet, frequent kleine porties
- Opvolging
o Klinisch snelle beterschap
o Ontslag op dag 4 → Advies: herhaling routine ontworming + faecesOZ
EXAMEN: geen klinische casus over absolute erythrocytose want zeer zeldzaam. Relatieve erythrocytose kan
wel, waarbij je moet aangeven hoe je die patiënt gaat onderzoeken en behandelen.
Stollingsstoornissen
Hemostase
4
