ARW2 – Inleiding in het Nederlands Recht H5
Afdeling I
Bestuursrecht:
1. Materieel bestuursrecht
2. Formeel bestuursrecht / bestuursprocesrecht
Materieel bestuursrecht:
Bestuursrecht bestuursactiviteiten van de overheid, bepaalt welke
bevoegdheden en plichten het bestuur heeft ter uitvoering van zijn taken
o Relatie tussen bestuur en burger
2 soorten bestuusrecht:
o Algemeen bestuursrecht
o Bijzonder bestuursrecht regels over verschillende specifieke
deelterreinen van het bestuursrecht, bijv. milieurecht, belastingrecht en
sociaal zekerheidsrecht
Algemene wet bestuursrecht (Awb) als fundament van het bestuursrecht
o Voorschriften waaraan bestuursorganen zich moeten houden
o 11 hoofdstukken – elk hoofdstuk begint met art. 1 6:18 = art. 18 h6
Bestuursorgaan uitoefenaar van het bestuursrecht, 2 soorten:
o Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld
o Een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed
A-organen:
Bestuursorganen van rechtspersonen die krachtens publiekrecht zijn ingesteld
o De Staat
o Provincies
o Gemeenten
o Waterschappen
o Alle lichamen die volgens de Grondwet rechtspersoonlijkheid hebben
SER, Nederlandse Orde van Advocaten
Bijvoorbeeld: de Staat
o De Staat is de rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld
o Regering en individuele ministers treden namens de Staat als bestuursorgaan
op a-organen
B-organen:
Ander persoon of college met enig openbaar gezag bekleed
Oefenen bevoegdheid uit op een specifiek terrein van maatschappelijk leven
Vaak colleges en personen van privaatrechtelijke rechtspersonen (bijv.
zNederlandsche Bank, Nederlands Meetinstituut en APK-keurder)
Maar: art. 1:1 sub 2 Awb organen, personen en colleges die niet als
bestuursorgaan worden aangemerkt en dus niet onder Awb vallen, bijv.:
o Wetgevende macht (Eerste en Tweede Kamer)
o Rechterlijke macht
o Raad van State
o Algemene Rekenkamer
o Koning
,Handelingen van bestuursorganen:
2 soorten handelingen die bestuursorganen kunnen verrichten:
o Feitelijke handelingen
o Publiekrechtelijke rechtshandelingen
Feitelijke handelingen handelingen met een rechtsgevolg, ongeacht de wil van
het bestuursorgaan
o Bijv. onderhoud van wegen, etc.
o Schade ontstaat bij onderhoud weg wil van de overheid maakt niet uit
Onrechtmatige overheidsdaad onrechtmatig toebrengen van
schade door de overheid
Rechtmatige overheidsdaad overheid brengt schade toe zonder
onrechtmatig te handelen
Privaatrechtelijke rechtshandelingen handelingen met een beoogd
rechtsgevolg (bijv, sluiten koopovereenkomst voor computers) – gewone
privaatrechtelijke regels gelden
Publiekrechtelijke rechtshandelingen
o Bestuursorgaan treedt op binnen de hem exclusief toegekende
overheidsbevoegdheid
o Handeling gericht op een rechtsgevolg
o 2 soorten:
Awb-besluiten schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan,
inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling
Besluiten die niet onder de werking van de Awb vallen
besluiten door publiekrechtelijke organen die geen bestuursorganen in
de zin van de Awb zijn
Besluiten die geen rechtsgevolg in het leven roepen zijn ook
geen Awb-besluiten!
Pagina 162 – schematische weergave van bovenstaande
4 soorten Awb-besluiten:
1. Algemeen verbindende voorschriften (avv’s)
2. Andere besluiten van algemene strekking die geen avv’s zijn
3. Beleidsregels
4. Beschikkingen rechtsvaststeling in een individueel geval
AVV’s:
DUS: amvb’s, ministeriële regelingen en verordeningen
GEEN: wetten afkomstig van regering en Staten-Generaal tezamen
Van toepassing in een onbepaald aantal gevallen
Andere besluiten van algemene strekking die geen avv’s zijn:
Niet van toepassing in een onbepaald aantal gevallen
Besluiten die betrekking hebben op de werkingssfeer of het toepassingsbereik van
avv’s
Geen zelfstandige normen
Ook wel aanwijzingsbesluiten
, Bijv.: algemeen verbod tot onaangelijnd uitlaten van de hond, behalve in zone A (avv
= algemeen verbond, geen avv = behalve in zone A)
Beleidsregels:
Beleidsregel regel die geldt bij het gebruik van een bevoegdheid door een
bestuursorgaan
Lijken op avv’s maar zijn dat niet omdat ze niet zijn vastgesteld krachtens een
wetgevende bevoegdheid
Beschikking:
Beschikking rechtsvaststelling in een individueel geval
Niet van algemene strekking
Afwijzing van de aanvraag geldt ook als beschikking, want anders geen
rechtsbescherming
Pagina 164 voor bovenstaande in schema!
De beschikking:
2 soorten:
o Begunstigend doen voor de burger een recht ontstaan (bijv. vergunning)
o Belastend leggen de burger een verplichting op (bijv. belastingaanslag)
Eis: beschikking berust op een wet
o Soms: afhankelijk van de inhoud (bijv. tentamencijfer)
o Soms: belastend en begunstigend tegelijkertijd (vaak voorwaarden
verbonden aan een vergunning)
Eisen aan een rechtsgeldige beschikking:
o Bevoegdheid van het bestuursorgaan op grond van de wet bevoegd,
bevoegdheid op een juiste manier gebruiken en niet overschrijden
o In overeenstemming met avv’s staan in Awb (bijv. motiveringsplicht)
o In overeenstemming met algemene beginselen van behoorlijk bestuur
(abbb’s) vastgelegd in Awb
o In overeenstemming met beleidsregels instructies die binnen het
bestuursorgaan voor ambtenaren gelden als zij een beschikking vaststellen
I – bevoegdheid van het bestuursorgaan:
Beschikkingsbevoegdheid bevoegdheid op grond van de wet
Verkrijgen d.m.v.:
o Attributie wet kent aan een bestuursorgaan de bevoegdheid toe om over
een bepaald onderwerp beschikkingen te geven
o Delegatie bestuursorgaan draagt de bevoegdheid om beschikkingen te
geven over aan een ander bestuursorgaan
Delegans overdragend orgaan
Delegataris orgaan dat de bevoegdheid krijgt
Delegataris oefent bevoegdheid onder eigen verantwoordelijkheid uit
Moet wettelijke basis hebben
Delegans kan de bevoegdheid zelf niet meer uitoefenen
o Mandaat gaat om de bevoegdheid om namens een bestuursorgaan
besluiten te nemen
Bestuursorgaan blijft zelf verantwoordelijk voor het besluit
, Krachtens mandaat genomen besluit geldt als besluit van
mandaterend bestuursorgaan
II – geldigheidsvereisten in de Awb (algemene beginselen)
Beschikking moet worden vastgesteld in overeenstemming met de toepasselijke
wettelijke voorschriften
Bestuursorgaan moet algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht nemen
Belangrijkste geldigheidsvereisten voor beschikkingen die in de Awb staan:
1. Zorgvuldige voorbereiding
a. Nodige kennis vergaren omtrent relevante feiten
b. Openbare voorbereidingsprocedure
c. Mogelijkheid tot inspreken
2. Hoorplicht
a. Aanvrager hoeft in beginsel niet te worden gehoord, tenzij de beschikking
waarschijnlijk afgewezen wordt op grond van niet door de aanvrager
verstrekte gegevens (indammen aantal bezwaren)
b. Derde-belanghebbende moet worden gehoord indien:
i. Het orgaan een beschikking zal geven waartegen een derde-
belanghebbende naar verwachting bedenkingen zal hebben
ii. Indien die beschikking steunt op gegevens over feiten en belangen die
de belanghebbende zelf niet heeft verstrekt
3. Evenredige belangenafweging
a. Belangen van alle betrokkenen tegen elkaar afwegen
b. Ook belangen van derden en het algemeen belang
c. Verbod van willekeur nadelige gevolgen van het besluit mogen niet
onevenredig zijn in verhouding tot het doel van het besluit
d. Zonder vooringenomenheid (neutraliteit)
4. Verbod van détournement de pouvoir
a. Een bestuursorgaan mag zijn bevoegdheid niet voor een ander doel
gebruiken dan waarvoor de bevoegdheid verleend is
b. HR Zandvoortse woonruimte: burgemeester vordert zomerhuisje om
woonruimte beter te verdelen, maar eigenlijk omdat de eigenaar het te duur
verhuurt (andere bevoegdheid)
5. Motiveringsplicht
a. Deugdelijke motivering en motivering moet bij het besluit vermeld zijn
6. Beslistermijn
a. Beschikking geven binnen de termijn die staat in de wet waarop de
beschikking berust
b. Bij ontbreken termijn in de wet redelijke termijn geldt (max. 8 weken)
c. Dwangsom voor elke dag overschrijden van de termijn (max. 42 dagen)
i. Maar: eerst in gebreke stellen en 14 dagen wachten, daarna gaan de
dwangsomdagen in
7. Bekendmaking
a. Bekendmaking inwerkingtreding
b. Door middel van toezending of uitreiking aan belanghebbende(n)
Geldigheidsvereisten buiten de Awb (algemene beginselen):
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur die niet in de Awb zijn opgenomen
Afdeling I
Bestuursrecht:
1. Materieel bestuursrecht
2. Formeel bestuursrecht / bestuursprocesrecht
Materieel bestuursrecht:
Bestuursrecht bestuursactiviteiten van de overheid, bepaalt welke
bevoegdheden en plichten het bestuur heeft ter uitvoering van zijn taken
o Relatie tussen bestuur en burger
2 soorten bestuusrecht:
o Algemeen bestuursrecht
o Bijzonder bestuursrecht regels over verschillende specifieke
deelterreinen van het bestuursrecht, bijv. milieurecht, belastingrecht en
sociaal zekerheidsrecht
Algemene wet bestuursrecht (Awb) als fundament van het bestuursrecht
o Voorschriften waaraan bestuursorganen zich moeten houden
o 11 hoofdstukken – elk hoofdstuk begint met art. 1 6:18 = art. 18 h6
Bestuursorgaan uitoefenaar van het bestuursrecht, 2 soorten:
o Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld
o Een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed
A-organen:
Bestuursorganen van rechtspersonen die krachtens publiekrecht zijn ingesteld
o De Staat
o Provincies
o Gemeenten
o Waterschappen
o Alle lichamen die volgens de Grondwet rechtspersoonlijkheid hebben
SER, Nederlandse Orde van Advocaten
Bijvoorbeeld: de Staat
o De Staat is de rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld
o Regering en individuele ministers treden namens de Staat als bestuursorgaan
op a-organen
B-organen:
Ander persoon of college met enig openbaar gezag bekleed
Oefenen bevoegdheid uit op een specifiek terrein van maatschappelijk leven
Vaak colleges en personen van privaatrechtelijke rechtspersonen (bijv.
zNederlandsche Bank, Nederlands Meetinstituut en APK-keurder)
Maar: art. 1:1 sub 2 Awb organen, personen en colleges die niet als
bestuursorgaan worden aangemerkt en dus niet onder Awb vallen, bijv.:
o Wetgevende macht (Eerste en Tweede Kamer)
o Rechterlijke macht
o Raad van State
o Algemene Rekenkamer
o Koning
,Handelingen van bestuursorganen:
2 soorten handelingen die bestuursorganen kunnen verrichten:
o Feitelijke handelingen
o Publiekrechtelijke rechtshandelingen
Feitelijke handelingen handelingen met een rechtsgevolg, ongeacht de wil van
het bestuursorgaan
o Bijv. onderhoud van wegen, etc.
o Schade ontstaat bij onderhoud weg wil van de overheid maakt niet uit
Onrechtmatige overheidsdaad onrechtmatig toebrengen van
schade door de overheid
Rechtmatige overheidsdaad overheid brengt schade toe zonder
onrechtmatig te handelen
Privaatrechtelijke rechtshandelingen handelingen met een beoogd
rechtsgevolg (bijv, sluiten koopovereenkomst voor computers) – gewone
privaatrechtelijke regels gelden
Publiekrechtelijke rechtshandelingen
o Bestuursorgaan treedt op binnen de hem exclusief toegekende
overheidsbevoegdheid
o Handeling gericht op een rechtsgevolg
o 2 soorten:
Awb-besluiten schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan,
inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling
Besluiten die niet onder de werking van de Awb vallen
besluiten door publiekrechtelijke organen die geen bestuursorganen in
de zin van de Awb zijn
Besluiten die geen rechtsgevolg in het leven roepen zijn ook
geen Awb-besluiten!
Pagina 162 – schematische weergave van bovenstaande
4 soorten Awb-besluiten:
1. Algemeen verbindende voorschriften (avv’s)
2. Andere besluiten van algemene strekking die geen avv’s zijn
3. Beleidsregels
4. Beschikkingen rechtsvaststeling in een individueel geval
AVV’s:
DUS: amvb’s, ministeriële regelingen en verordeningen
GEEN: wetten afkomstig van regering en Staten-Generaal tezamen
Van toepassing in een onbepaald aantal gevallen
Andere besluiten van algemene strekking die geen avv’s zijn:
Niet van toepassing in een onbepaald aantal gevallen
Besluiten die betrekking hebben op de werkingssfeer of het toepassingsbereik van
avv’s
Geen zelfstandige normen
Ook wel aanwijzingsbesluiten
, Bijv.: algemeen verbod tot onaangelijnd uitlaten van de hond, behalve in zone A (avv
= algemeen verbond, geen avv = behalve in zone A)
Beleidsregels:
Beleidsregel regel die geldt bij het gebruik van een bevoegdheid door een
bestuursorgaan
Lijken op avv’s maar zijn dat niet omdat ze niet zijn vastgesteld krachtens een
wetgevende bevoegdheid
Beschikking:
Beschikking rechtsvaststelling in een individueel geval
Niet van algemene strekking
Afwijzing van de aanvraag geldt ook als beschikking, want anders geen
rechtsbescherming
Pagina 164 voor bovenstaande in schema!
De beschikking:
2 soorten:
o Begunstigend doen voor de burger een recht ontstaan (bijv. vergunning)
o Belastend leggen de burger een verplichting op (bijv. belastingaanslag)
Eis: beschikking berust op een wet
o Soms: afhankelijk van de inhoud (bijv. tentamencijfer)
o Soms: belastend en begunstigend tegelijkertijd (vaak voorwaarden
verbonden aan een vergunning)
Eisen aan een rechtsgeldige beschikking:
o Bevoegdheid van het bestuursorgaan op grond van de wet bevoegd,
bevoegdheid op een juiste manier gebruiken en niet overschrijden
o In overeenstemming met avv’s staan in Awb (bijv. motiveringsplicht)
o In overeenstemming met algemene beginselen van behoorlijk bestuur
(abbb’s) vastgelegd in Awb
o In overeenstemming met beleidsregels instructies die binnen het
bestuursorgaan voor ambtenaren gelden als zij een beschikking vaststellen
I – bevoegdheid van het bestuursorgaan:
Beschikkingsbevoegdheid bevoegdheid op grond van de wet
Verkrijgen d.m.v.:
o Attributie wet kent aan een bestuursorgaan de bevoegdheid toe om over
een bepaald onderwerp beschikkingen te geven
o Delegatie bestuursorgaan draagt de bevoegdheid om beschikkingen te
geven over aan een ander bestuursorgaan
Delegans overdragend orgaan
Delegataris orgaan dat de bevoegdheid krijgt
Delegataris oefent bevoegdheid onder eigen verantwoordelijkheid uit
Moet wettelijke basis hebben
Delegans kan de bevoegdheid zelf niet meer uitoefenen
o Mandaat gaat om de bevoegdheid om namens een bestuursorgaan
besluiten te nemen
Bestuursorgaan blijft zelf verantwoordelijk voor het besluit
, Krachtens mandaat genomen besluit geldt als besluit van
mandaterend bestuursorgaan
II – geldigheidsvereisten in de Awb (algemene beginselen)
Beschikking moet worden vastgesteld in overeenstemming met de toepasselijke
wettelijke voorschriften
Bestuursorgaan moet algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht nemen
Belangrijkste geldigheidsvereisten voor beschikkingen die in de Awb staan:
1. Zorgvuldige voorbereiding
a. Nodige kennis vergaren omtrent relevante feiten
b. Openbare voorbereidingsprocedure
c. Mogelijkheid tot inspreken
2. Hoorplicht
a. Aanvrager hoeft in beginsel niet te worden gehoord, tenzij de beschikking
waarschijnlijk afgewezen wordt op grond van niet door de aanvrager
verstrekte gegevens (indammen aantal bezwaren)
b. Derde-belanghebbende moet worden gehoord indien:
i. Het orgaan een beschikking zal geven waartegen een derde-
belanghebbende naar verwachting bedenkingen zal hebben
ii. Indien die beschikking steunt op gegevens over feiten en belangen die
de belanghebbende zelf niet heeft verstrekt
3. Evenredige belangenafweging
a. Belangen van alle betrokkenen tegen elkaar afwegen
b. Ook belangen van derden en het algemeen belang
c. Verbod van willekeur nadelige gevolgen van het besluit mogen niet
onevenredig zijn in verhouding tot het doel van het besluit
d. Zonder vooringenomenheid (neutraliteit)
4. Verbod van détournement de pouvoir
a. Een bestuursorgaan mag zijn bevoegdheid niet voor een ander doel
gebruiken dan waarvoor de bevoegdheid verleend is
b. HR Zandvoortse woonruimte: burgemeester vordert zomerhuisje om
woonruimte beter te verdelen, maar eigenlijk omdat de eigenaar het te duur
verhuurt (andere bevoegdheid)
5. Motiveringsplicht
a. Deugdelijke motivering en motivering moet bij het besluit vermeld zijn
6. Beslistermijn
a. Beschikking geven binnen de termijn die staat in de wet waarop de
beschikking berust
b. Bij ontbreken termijn in de wet redelijke termijn geldt (max. 8 weken)
c. Dwangsom voor elke dag overschrijden van de termijn (max. 42 dagen)
i. Maar: eerst in gebreke stellen en 14 dagen wachten, daarna gaan de
dwangsomdagen in
7. Bekendmaking
a. Bekendmaking inwerkingtreding
b. Door middel van toezending of uitreiking aan belanghebbende(n)
Geldigheidsvereisten buiten de Awb (algemene beginselen):
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur die niet in de Awb zijn opgenomen
