Inleiding
Orthopedagogiek?
De orthopedagogiek is, in Vlaanderen en Nederland, één van de disciplines binnen de
pedagogische wetenschappen (Broekaert, 2005) en betreft een volwaardige, autonome discipline
met een specifieke eigenheid (Noens, 2016). Ze bestudeert op een wetenschappelijke wijze het
handelen in als problematisch omschreven opvoedingssituaties. De orthopedagogiek is daarmee
niet louter gericht op de studie en de behandeling van individuele stoornissen en beperkingen,
maar op het handelen in de gehele problematische opvoedingssituatie met een bijzondere
aandacht voor de context (Broekaert, 2005; Maes et al., 2013).
Hoge Gezondheidsraad. Klinische orthopedagogiek in België. Brussel: HGR; 2017. Advies nr.
9380.
Orthopedagogisch begrippenkader
• Gewone versus verzwaarde opvoeding
• Specifieke opvoeding
• Als problematisch omschreven opvoedingssituatie
• Opvoedingsvragen en opvoedingsproblemen
• …
VISIE OP HANDICAP – ICF 2001
Model van de Wereldgezondheidsorganisatie dat een visie geeft op handicap
- International Classification of Functioning, Disability and Health
- Internationale Classificatie van het menselijk Functioneren
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 1/61
,Gezondheid
Fysieke en mentale gezondheid
Lichaamsfunctioneren en -structuren
- Afwijkende of afwezige functies
o Cognitief functioneren
o Sensorisch functioneren
o Motorisch functioneren
o …
- Soms heeft dit een structurele basis in de anatomische eigenschappen
o Verstoringen in het auditieve systeem (het oor, verbindingen oor en hersenen)
o Centraal zenuwstelsel
o Bewegingsapparaat
o …
Stoornis: afwijkingen in of verlies van functies of anatomische eigenschappen
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 2/61
,Activiteit
Belemmeringen ondervinden in het dagelijkse leven, in de activiteiten:
- Leren en kennis gebruiken
- Taken en eisen
- Communicatie
- Mobiliteit
- Zelfzorg
- Huiselijk leven
- Socio-emotioneel welbevinden
- Gedrag
- Sociale relaties
Beperking: moeilijkheden ervaren in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten of taken (geen, licht,
matig, ernstig, volledig)
Participatie
Deelname aan het maatschappelijk leven:
- arbeid
- Vrije tijd
- Onderwijs
- …
participatieprobleem of handicap: moeilijkheden ervaren in de deelname aan het
maatschappelijk leven (geen, licht, matig, ernstig, volledig)
Omgevingsfactoren
Kan bevorderende of belemmerende invloed hebben op functioneren, activiteit en participatie
- Producten/technologie
- natuurlijke omgeving
- ondersteuning/relaties
- attitudes
- diensten/systemen/beleid
- …
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 3/61
, Persoonlijke factoren
Kan bevorderende of belemmerende invloed hebben op functioneren, activiteit en participatie
- Leeftijdsgerelateerde factoren
- Voorgeschiedenis
- Persoonskenmerken
- …
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 4/61
Orthopedagogiek?
De orthopedagogiek is, in Vlaanderen en Nederland, één van de disciplines binnen de
pedagogische wetenschappen (Broekaert, 2005) en betreft een volwaardige, autonome discipline
met een specifieke eigenheid (Noens, 2016). Ze bestudeert op een wetenschappelijke wijze het
handelen in als problematisch omschreven opvoedingssituaties. De orthopedagogiek is daarmee
niet louter gericht op de studie en de behandeling van individuele stoornissen en beperkingen,
maar op het handelen in de gehele problematische opvoedingssituatie met een bijzondere
aandacht voor de context (Broekaert, 2005; Maes et al., 2013).
Hoge Gezondheidsraad. Klinische orthopedagogiek in België. Brussel: HGR; 2017. Advies nr.
9380.
Orthopedagogisch begrippenkader
• Gewone versus verzwaarde opvoeding
• Specifieke opvoeding
• Als problematisch omschreven opvoedingssituatie
• Opvoedingsvragen en opvoedingsproblemen
• …
VISIE OP HANDICAP – ICF 2001
Model van de Wereldgezondheidsorganisatie dat een visie geeft op handicap
- International Classification of Functioning, Disability and Health
- Internationale Classificatie van het menselijk Functioneren
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 1/61
,Gezondheid
Fysieke en mentale gezondheid
Lichaamsfunctioneren en -structuren
- Afwijkende of afwezige functies
o Cognitief functioneren
o Sensorisch functioneren
o Motorisch functioneren
o …
- Soms heeft dit een structurele basis in de anatomische eigenschappen
o Verstoringen in het auditieve systeem (het oor, verbindingen oor en hersenen)
o Centraal zenuwstelsel
o Bewegingsapparaat
o …
Stoornis: afwijkingen in of verlies van functies of anatomische eigenschappen
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 2/61
,Activiteit
Belemmeringen ondervinden in het dagelijkse leven, in de activiteiten:
- Leren en kennis gebruiken
- Taken en eisen
- Communicatie
- Mobiliteit
- Zelfzorg
- Huiselijk leven
- Socio-emotioneel welbevinden
- Gedrag
- Sociale relaties
Beperking: moeilijkheden ervaren in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten of taken (geen, licht,
matig, ernstig, volledig)
Participatie
Deelname aan het maatschappelijk leven:
- arbeid
- Vrije tijd
- Onderwijs
- …
participatieprobleem of handicap: moeilijkheden ervaren in de deelname aan het
maatschappelijk leven (geen, licht, matig, ernstig, volledig)
Omgevingsfactoren
Kan bevorderende of belemmerende invloed hebben op functioneren, activiteit en participatie
- Producten/technologie
- natuurlijke omgeving
- ondersteuning/relaties
- attitudes
- diensten/systemen/beleid
- …
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 3/61
, Persoonlijke factoren
Kan bevorderende of belemmerende invloed hebben op functioneren, activiteit en participatie
- Leeftijdsgerelateerde factoren
- Voorgeschiedenis
- Persoonskenmerken
- …
Orthopedagogiek Handicaps | 2020-2021 p. 4/61
