Deel 1: Psychologie van individuele verschillen: wat en hoe?
1.1: Doelstelling en geschiedenis
Henri & Binet Nieuwe discipline in de psychologie: La psychologie individuelle. Willen 2
(1895) problemen oplossen: -variëren van psychische processen tussen personen (=
inter) en -onderling variëren van psychische processen binnen personen (=
intra)
William Stern 1e gebruik van de term differentiële psychologie en een 3-voudige
(19000) taakomschrijving ervan: -beschrijven (van de aard en grootte v/d verschillen
in psychisch leven tussen individuen en groepen), -methode (‘Hoe
manifesteren deze verschillen zich?’) en -verklaren (‘Welke factoren bepalen
deze verschillen?’)
Robert Yerkes Comparatieve/vergelijkende psychologie (tussen mensen, binnen mensen,
(1913) tussen mensen en dieren,…) Je kan enkel de correlationele methode
gebruiken.
Pythagoras Broederschap/clubje over theologie, filosofie en wetenschap. Hij ontwikkelde
(6e E BC) een toelatingstest obv de leer v/d fysionomie (= innerlijke
persoonlijkheidseigenschappen afleiden uit uitwendige, observeerbare
persoonskenmerken)
Plato Stelt dat iedereen uniek is en van elkaar verschilt. Ideale Staat = een plaats
(427-347 BC) waar individuen taken toegewezen krijgen waarvoor zij het best geschikt zijn.
Maakt militaire geschiktheidstests om tot die Ideale Staat te bekomen.
Theophrastus Schreef als 1e een uitgebreide typologie van persoonlijkheden & benoemde
(327-287 BC) verschillende persoonlijkheidstypen (de veinzer, de vleier,…).
Juan de Dios Boek: Examen de ingenios para las ciencias. Hij erkent grote individuele
Huarte y Navarro verschillen in intelligentie en specifieke vaardigheden (en ook verschillende
(1530-1589) oorzaken) & hij zegt: ‘Verschillende beroepen vereisen verschillende
vaardigheidspatronen’ Belangrijke diagnostiek door de staat: jongeren
verplichten om het kennisdomein te bestuderen waarvoor ze het meest
geschikt zijn.
Francis Galton Zeer geïnteresseerd in individuele verschillen (hij is tegen de nomothetische
(1822-1911) benadering). Ontwierp veel meetinstrumenten om die verschillen te meten
(Bv: genegenheid meten adhv de druk van de stoelpoten om te zien hoe hard mensen
naar elkaar toe-neigen). Meet ook mentale kracht (= hoe goed mensen zijn in
het oplossen van complexe problemen). Legt ook databestanden aan &
gebruikt al statistische analyses. Speelde ook een grote rol in het nature-
nurture debat & eugenetica (= zeer racistische gedachtegang: witte/Europese ras
werd als superieur gezien & men wou de menselijke soort verbeteren door enkel te
gaan voortplanten binnen dat ‘superieure’ ras)
1
, James McKeen Werd in de VS de 1e prof in de psychologie en speelde er een grote rol in de
Cattell Amerikaanse wetenschap. Interesse in mental tests (= metingen van
(1860-1944) individuele vaardigheidsverschillen) en vond elementaire sensori-motorische
taken uit (zoals Galton).
Alfred Binet Focust meer op individuele verschillen in hogere processen (= dus tegenover
(1857-1911) Cattell & Galton met elementaire sensori-motorische taken) & maakte een
intelligentietest (Echelle métrique de l’intelligence) die de voorloper werd v/d
Stanford-Binet test (= de eerste officiële intelligentietest).
Plato Proximale & psychologische verklaring voor individuele verschillen. Hij
(427-347 BC) ontleedt de ziel in 3 delen: -rationele ziel (intellectueel), -irrationele ziel
( verlangen & begeerte) en -begeestering (aanzet tot actie)
Juan de Dios Geeft ook een proximale & psychologische verklaring: Onze verschillen zijn
Huarte y Navarro geassocieerd met wat toen de belangrijkste cognitieve functies v/d geest
(1530-1589) waren (begrijpen, geheugen en verbeeldingskracht). En: je kan slechts 1
talent hebben (als je goed bent in begrijpen, kan je onmogelijk ook zo goed
zijn in verbeelden).
Hippocrates Proximale & biologische verklaring via de humorale theorie: De 4
(460-370 BC) oerelementen (lucht, aarde, vuur en water) komen in ons lichaam voor als 4
sappen (bloed, zwarte gal, gele gal en flegma). Volgens Hippocrates zijn we
ziek wanneer er een stoornis is in het evenwicht tussen deze sappen.
Galenus Hij breidt de theorie van Hippocrates uit en zegt: Bij elk overwicht in 1 v/d 4
(130-200) sappen is een temperament verbonden. Slijm flegmatisch: kalm, bedacht.
Bloed sanguinisch: levendig, gelukkig. Gele gal cholerisch: vlug kwaad.
& Zwarte gal melancholisch: pessimistisch.
Gall & Spurzheim Ook proximaal & biologisch: Frenologie 2 assumpties: -mentale functies
(1758-1828) & zijn gebaseerd op specifieke processen gelokaliseerd in welbepaalde
(1776-1832) hersengebieden. -intensiteit v/deze functies wordt gereflecteerd in de
omtrek & de externe topografie v/d schedel (bv. bulten of putten). & ze
maakten een taxonomie van 35 mentale functies (of vermogens): 21
affectieve en 14 intellectuele vermogens (ze lokaliseren die elk op bepaalde
plaatsen in onze hersenen).
Plato Distale verklaring (=nature-nurture debat) reminiscentietheorie: Kennis is
(427-347 BC) kennis over de objectieve werkelijkheid (= kennis van vormen). De mens zelf
kan dit niet meteen zien, we moeten die achterhalen. Maar we hebben die
kennis wel al in onze ziel zitten (want de ziel is eeuwig & onafhankelijk v/h
lichaam) Kennis en leren = naar boven halen wat we reeds weten.
(=nature!)
Augustinus Distale verklaring: ziel is immaterieel & onverwoestbaar, de vermogens van
(354-430) onze zielen zijn aangeboren (=nature!)
2
1.1: Doelstelling en geschiedenis
Henri & Binet Nieuwe discipline in de psychologie: La psychologie individuelle. Willen 2
(1895) problemen oplossen: -variëren van psychische processen tussen personen (=
inter) en -onderling variëren van psychische processen binnen personen (=
intra)
William Stern 1e gebruik van de term differentiële psychologie en een 3-voudige
(19000) taakomschrijving ervan: -beschrijven (van de aard en grootte v/d verschillen
in psychisch leven tussen individuen en groepen), -methode (‘Hoe
manifesteren deze verschillen zich?’) en -verklaren (‘Welke factoren bepalen
deze verschillen?’)
Robert Yerkes Comparatieve/vergelijkende psychologie (tussen mensen, binnen mensen,
(1913) tussen mensen en dieren,…) Je kan enkel de correlationele methode
gebruiken.
Pythagoras Broederschap/clubje over theologie, filosofie en wetenschap. Hij ontwikkelde
(6e E BC) een toelatingstest obv de leer v/d fysionomie (= innerlijke
persoonlijkheidseigenschappen afleiden uit uitwendige, observeerbare
persoonskenmerken)
Plato Stelt dat iedereen uniek is en van elkaar verschilt. Ideale Staat = een plaats
(427-347 BC) waar individuen taken toegewezen krijgen waarvoor zij het best geschikt zijn.
Maakt militaire geschiktheidstests om tot die Ideale Staat te bekomen.
Theophrastus Schreef als 1e een uitgebreide typologie van persoonlijkheden & benoemde
(327-287 BC) verschillende persoonlijkheidstypen (de veinzer, de vleier,…).
Juan de Dios Boek: Examen de ingenios para las ciencias. Hij erkent grote individuele
Huarte y Navarro verschillen in intelligentie en specifieke vaardigheden (en ook verschillende
(1530-1589) oorzaken) & hij zegt: ‘Verschillende beroepen vereisen verschillende
vaardigheidspatronen’ Belangrijke diagnostiek door de staat: jongeren
verplichten om het kennisdomein te bestuderen waarvoor ze het meest
geschikt zijn.
Francis Galton Zeer geïnteresseerd in individuele verschillen (hij is tegen de nomothetische
(1822-1911) benadering). Ontwierp veel meetinstrumenten om die verschillen te meten
(Bv: genegenheid meten adhv de druk van de stoelpoten om te zien hoe hard mensen
naar elkaar toe-neigen). Meet ook mentale kracht (= hoe goed mensen zijn in
het oplossen van complexe problemen). Legt ook databestanden aan &
gebruikt al statistische analyses. Speelde ook een grote rol in het nature-
nurture debat & eugenetica (= zeer racistische gedachtegang: witte/Europese ras
werd als superieur gezien & men wou de menselijke soort verbeteren door enkel te
gaan voortplanten binnen dat ‘superieure’ ras)
1
, James McKeen Werd in de VS de 1e prof in de psychologie en speelde er een grote rol in de
Cattell Amerikaanse wetenschap. Interesse in mental tests (= metingen van
(1860-1944) individuele vaardigheidsverschillen) en vond elementaire sensori-motorische
taken uit (zoals Galton).
Alfred Binet Focust meer op individuele verschillen in hogere processen (= dus tegenover
(1857-1911) Cattell & Galton met elementaire sensori-motorische taken) & maakte een
intelligentietest (Echelle métrique de l’intelligence) die de voorloper werd v/d
Stanford-Binet test (= de eerste officiële intelligentietest).
Plato Proximale & psychologische verklaring voor individuele verschillen. Hij
(427-347 BC) ontleedt de ziel in 3 delen: -rationele ziel (intellectueel), -irrationele ziel
( verlangen & begeerte) en -begeestering (aanzet tot actie)
Juan de Dios Geeft ook een proximale & psychologische verklaring: Onze verschillen zijn
Huarte y Navarro geassocieerd met wat toen de belangrijkste cognitieve functies v/d geest
(1530-1589) waren (begrijpen, geheugen en verbeeldingskracht). En: je kan slechts 1
talent hebben (als je goed bent in begrijpen, kan je onmogelijk ook zo goed
zijn in verbeelden).
Hippocrates Proximale & biologische verklaring via de humorale theorie: De 4
(460-370 BC) oerelementen (lucht, aarde, vuur en water) komen in ons lichaam voor als 4
sappen (bloed, zwarte gal, gele gal en flegma). Volgens Hippocrates zijn we
ziek wanneer er een stoornis is in het evenwicht tussen deze sappen.
Galenus Hij breidt de theorie van Hippocrates uit en zegt: Bij elk overwicht in 1 v/d 4
(130-200) sappen is een temperament verbonden. Slijm flegmatisch: kalm, bedacht.
Bloed sanguinisch: levendig, gelukkig. Gele gal cholerisch: vlug kwaad.
& Zwarte gal melancholisch: pessimistisch.
Gall & Spurzheim Ook proximaal & biologisch: Frenologie 2 assumpties: -mentale functies
(1758-1828) & zijn gebaseerd op specifieke processen gelokaliseerd in welbepaalde
(1776-1832) hersengebieden. -intensiteit v/deze functies wordt gereflecteerd in de
omtrek & de externe topografie v/d schedel (bv. bulten of putten). & ze
maakten een taxonomie van 35 mentale functies (of vermogens): 21
affectieve en 14 intellectuele vermogens (ze lokaliseren die elk op bepaalde
plaatsen in onze hersenen).
Plato Distale verklaring (=nature-nurture debat) reminiscentietheorie: Kennis is
(427-347 BC) kennis over de objectieve werkelijkheid (= kennis van vormen). De mens zelf
kan dit niet meteen zien, we moeten die achterhalen. Maar we hebben die
kennis wel al in onze ziel zitten (want de ziel is eeuwig & onafhankelijk v/h
lichaam) Kennis en leren = naar boven halen wat we reeds weten.
(=nature!)
Augustinus Distale verklaring: ziel is immaterieel & onverwoestbaar, de vermogens van
(354-430) onze zielen zijn aangeboren (=nature!)
2
