Samenvatting - Biologie - Hoofdstuk 2 : voortplanting - VWO 4 - Biologie voor jou

OP KUNSTMATIGE WIJZE CELCYCLUS
 Ongeslachtelijke voortplanting kan op  Voordat cel deelt wordt het DNA in de chromosomen gekopieerd
kunstmatige wijze voorkomen (bijv. stekken)  Aan het begin van een celdeling spiraliseren de chromosomen waardoor
 Kloon = organisme dat door ongeslachtelijke ze korter en dikker worden
voortplanting uit één organisme is ontstaan  Bij planten, dieren en schimmels begint de celdeling met de mitose
(kerndeling)
 Na de mitose snoert de cel tussen de kernen in en ontstaan er twee
OP NATUURLIJKE WIJZE
nieuwe cellen
 Bij ongeslachtelijke voortplanting ontstaan  Na de deling vormen de cellen nieuw cytoplasma  plasmagroei
door celdeling nakomelingen die genetisch
identiek zijn aan de ouder
 Eencelligen (bacteriën, schimmels en planten)  M-fase = periode waarin de kerndeling en celdeling plaatsvind
planten ongeslachtelijk voort door celdeling  Interfase = de periode tussen twee celdelingen
 S-fase = DNA-replicatie/synthese = kopie van elk DNA-molecuul
ongeveer halverwege de interfase
CELDELING
 Centromeer = plaats waar de kopie vastzit aan het DNA
 Cellen kunnen zich voortplanten door  Periode tussen M- en S-fase is G1-fase, periode tussen S- en M-fase de
celdeling G2-fase
 Bij celdeling ontstaan uit een moedercel twee  Rustfase waarin geen delingen optreden heet de G0-fase
identieke dochtercellen met dezelfde
genetische eigenschappen


ONGESLACHTELIJKE
MITOSE KLONEN
 Centrosoom = gebied waarin bij dierlijke cellen twee centriolen liggen  Klonen kan door
 Profase = begin van mitose waar het centrosoom verdubbelt embryosplitsing : embryo
 Prometafase = fase waarin het kernmembraan verdwijnt wordt in tweeën of
 Elk centrosoom beweegt zich langzaam naar een kant van de cel waarbij tussen de vieren gedeeld
centrosomen trekdraad groeien  ontstaat kernspoel om de chromosomen  Klonen kan ook door
 Tijdens metafase bevinden de chromosomen zich in een vlak tussen beide centrosomen celkerntransplantatie :
 Anafase = beide chromatiden bewegen van elkaar af naar tegenovergestelde plaatsen in de celkern wordt ingebracht
cel in lege eicel
 Telofase = er ontstaan nieuw kernmembraan en twee kernen
 Chromosomen eerst verdubbeld en daarna gehalveerd  beide evenveel als moedercel
 Cel snoert in en er ontstaan 2 cellen

, CELFUSIE
 Bij geslachtelijke voortplanting versmelten twee cellen
 Tijdens de productie van gameten / geslachtscellen ontstaat een reductie in het aantal chromosomen zodat het aantal
chromosomen na bevruchting constant blijft


MEIOSE
 Tijdens de bevruchting fuseren twee gameten  gameten zijn haploïde cellen (=elke gameet bevat één volledige set chromosomen)
 Een bevruchte eicel is diploïd (=met twee volledige sets chromosomen)
 Organismen hebben speciale organen die voortplantingscellen maken  mensen : testes (teelballen) en ovaria (eierstokken)
 Reductiedeling/meiose = proces waarbij het aantal chromosomen van een cel wordt gereduceerd  bestaat uit meiose I en meiose
II
 Tijdens meiose I deelt één diploïde cel zich in twee haploïde cellen
 Door meiose II ontstaan uit deze twee haploïde cellen vier haploïde dochtercellen en zij kunnen zich tot gameten ontwikkelen
 Eicel is veel groter dan de zaadcel


GESLACHTELIJKE
ZAADCELLEN
 Bij mensen ontstaan zaadcellen in de testes / teelballen
 Spermatogenese = de vorming van zaadcellen
 De zaadcellen worden tijdelijk in de bijballen opgeslagen
 Tijdens een zaadlozing gaan de zaadcellen vanaf de bijballen via de zaadleider naar de urinebuis waar door zaadblaasjes en de
prostaat vocht wordt toegevoegd  sperma
 Sperma is basisch waardoor milieu van de vagina minder zuur is en de zaadcellen langer in leven blijven


EICELLEN BEVRUCHTING
 Eicellen ontstaan in de ovaria / eierstokken  De zaadcellen die de baarmoedermond
 Oögenese = het ontstaan van eicellen uit een eicelmoedercel bereiken zwemmen door naar de eileiders
 Elke eicel is omgeven door een blaasje  blaasje + eicel heeft follikel  als daar een eicel aanwezig is kan
 Tijdens de puberteit groeit de follikel en neemt het vocht op waarna het verder bevruchting plaatsvinden
gaat met de meiose  deelt in 2 haploïde cellen  kleine cel is het  De kop van de zaadcel bindt aan het
poollichaampje celmembraan van de eicel en de kern van
 Na het openbarsten van de follikel verlaat de eicel het ovarium (= ovulatie)  de zaadcel komt in het cytoplasma van de
eicel komt in eileider en wordt richting de baarmoeder vervoerd eicel  bevruchting
 Na de ovulatie blijven eicellen 12 tot 24 uur in leven  geen bevruchting  eicel
sterft af