Immunologie &
Virologie
BMO 3.2, SAMENVATTING TOTAAL
Cheyenne van Kraaij
AVANS HOGESCHOOL | BREDA
,1 Immunologie & Virologie
Inleiding
Virussen zijn gevaarlijke en lastige ziekteverwekkers. Ze zijn heel klein en leven in en ten koste van
gastheercellen. Bovendien hebben ze het vermogen om zich aan te passen aan veranderende
omstandigheden. Er duiken ook steeds weer nieuwe (gevaarlijke) virussen op zoals SARS-Cov-2 en de
vogelgriep. In deze cursus zal een algemene inleiding in de virologie worden gegeven. Enkele
bekende virussen zullen uitgebreider bestudeerd worden.
Het immuunsysteem is bedoeld om ons lichaam te beschermen tegen binnendringende micro-
organismen en lichaamsvreemde stoffen. Het immuunsysteem moet heel gevoelig zijn om
onderscheid te kunnen maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen. Daarnaast moeten
immuunresponsen ook goed gereguleerd worden om te voorkomen dat een verkeerde of een te
heftige immuunreactie ontstaat die het lichaam juist schaadt. In deze cursus zal de werking en de
regulatie van het immuunsysteem worden besproken.
Om de cursus Immunologie en virologie goed te kunnen volgen, gaan we ervan uit dat je over
voldoende biologische basiskennis beschikt (celbiologie en moleculaire biologie). Bij het vak
biotechnology en gezonheid (jaar 1) is de basis immunologie gegeven.
Studiemateriaal
▪ Leerboek Immunologie – Rijkers et al.,2e herziene druk
▪ Campbell Biology, 10th edition
▪ Brock Biology of Micro-organisms, Madigan, 15th editie.
1
,2 Immunologie & Virologie
Inhoud
Immunologie & virologie – Les 1 ............................................................................................................. 3
Virus replicatie – 1. Attachement ........................................................................................................ 7
Virus replicatie – 2. entry ................................................................................................................... 8
Virus replicatie – 3. Synthesis .............................................................................................................. 9
Virus replicatie – 4. Assembly ........................................................................................................... 13
Virus replicatie – 5. Release .............................................................................................................. 14
Immunologie en Virologie - Les 2 .......................................................................................................... 15
Immunologie en Virologie – Les 3 ......................................................................................................... 19
Immunologie en Virologie – Les 4 ......................................................................................................... 23
Cellen van het aangeboren afweersysteem ...................................................................................... 26
Immunologie en Virologie – Les 5 ......................................................................................................... 30
Immunologie en Virologie – Les 6 ......................................................................................................... 40
Biotechnologie en Gezondheid – Het afweersysteem (terugblik) ........................................................ 47
Gezondheid – Een goed functionerend afweersysteem ................................................................... 47
Het adaptive immuunsysteem .......................................................................................................... 53
De cell-mediated immune response ................................................................................................. 54
Humoral Immune response ............................................................................................................... 55
Actieve- en passieve immuniteit ....................................................................................................... 59
Extra aantekeningen.............................................................................................................................. 62
2
, 3 Immunologie & Virologie
Immunologie & virologie – Les 1
Virologie l
Rivers modified Koch’s postulates (SARS)
Bestaat uit 6 stappen: Een virus moet isoleerbaar zijn, vervolgens moet je het virus kunnen
repliceren, vervolgens filtreren, dan moet je kunnen aantonen dat een virus een ziekte kan
veroorzaken in een organisme. In de geïnfecteerde organisme moet je de ziekte kunnen aantonen
door een nieuwe isolatie en PCR en als laatste toon je de specifieke immuunreactie in het organisme
aan.
Wat zijn virussen?
Virussen bevatten geen metabolisme (zijn dus geen cellen en produceren geen ATP) en ze bestaan uit
kleine infectieuze delen. Het is een nucleïnezuur omanteld in eiwitten en in sommige gevallen
bevatten ze enzymen en bevatten ze een membraanenvelop. Maken replica’s d.m.v. de gastheer. Het
formaat van een virus valt tussen de bacterie en eiwitten in. Kunnen niet zichtbaar worden gemaakt
met een normale microscoop, maar wel met een elektronenmicroscoop
Virussen zijn geen cellen (en over het algemeen kleiner dan bacteriën, groter dan eiwitten):
• Virussen hebben maar 1 type nucleïnezuur (enkel- of dubbelstrengs DNA of RNA).
• Virussen hebben geen metabolisme en maken dus geen ATP.
• Virussen hebben geen enzymen die nodig zijn voor het produceren van
macromoleculen, m.n. eiwitten.
Er zijn diverse virus varianten, ontstaan uit dubbel- of enkelstrengs DNA/RNA. Echter zijn niet alle
virussen aan elkaar verwant en dus onafhankelijk van elkaar zijn ontstaan.
Virus morphology: revealed by EM and NMR
Een virus die een gastheercel binnen wil dringen kan herkennen of een cel geschikt is voor replicatie
door de membraaneiwitten te laten binden met de receptoren van de gastheercellen. Bij een juiste
binding vindt infectie plaats en anders niet.
3
Virologie
BMO 3.2, SAMENVATTING TOTAAL
Cheyenne van Kraaij
AVANS HOGESCHOOL | BREDA
,1 Immunologie & Virologie
Inleiding
Virussen zijn gevaarlijke en lastige ziekteverwekkers. Ze zijn heel klein en leven in en ten koste van
gastheercellen. Bovendien hebben ze het vermogen om zich aan te passen aan veranderende
omstandigheden. Er duiken ook steeds weer nieuwe (gevaarlijke) virussen op zoals SARS-Cov-2 en de
vogelgriep. In deze cursus zal een algemene inleiding in de virologie worden gegeven. Enkele
bekende virussen zullen uitgebreider bestudeerd worden.
Het immuunsysteem is bedoeld om ons lichaam te beschermen tegen binnendringende micro-
organismen en lichaamsvreemde stoffen. Het immuunsysteem moet heel gevoelig zijn om
onderscheid te kunnen maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemde stoffen. Daarnaast moeten
immuunresponsen ook goed gereguleerd worden om te voorkomen dat een verkeerde of een te
heftige immuunreactie ontstaat die het lichaam juist schaadt. In deze cursus zal de werking en de
regulatie van het immuunsysteem worden besproken.
Om de cursus Immunologie en virologie goed te kunnen volgen, gaan we ervan uit dat je over
voldoende biologische basiskennis beschikt (celbiologie en moleculaire biologie). Bij het vak
biotechnology en gezonheid (jaar 1) is de basis immunologie gegeven.
Studiemateriaal
▪ Leerboek Immunologie – Rijkers et al.,2e herziene druk
▪ Campbell Biology, 10th edition
▪ Brock Biology of Micro-organisms, Madigan, 15th editie.
1
,2 Immunologie & Virologie
Inhoud
Immunologie & virologie – Les 1 ............................................................................................................. 3
Virus replicatie – 1. Attachement ........................................................................................................ 7
Virus replicatie – 2. entry ................................................................................................................... 8
Virus replicatie – 3. Synthesis .............................................................................................................. 9
Virus replicatie – 4. Assembly ........................................................................................................... 13
Virus replicatie – 5. Release .............................................................................................................. 14
Immunologie en Virologie - Les 2 .......................................................................................................... 15
Immunologie en Virologie – Les 3 ......................................................................................................... 19
Immunologie en Virologie – Les 4 ......................................................................................................... 23
Cellen van het aangeboren afweersysteem ...................................................................................... 26
Immunologie en Virologie – Les 5 ......................................................................................................... 30
Immunologie en Virologie – Les 6 ......................................................................................................... 40
Biotechnologie en Gezondheid – Het afweersysteem (terugblik) ........................................................ 47
Gezondheid – Een goed functionerend afweersysteem ................................................................... 47
Het adaptive immuunsysteem .......................................................................................................... 53
De cell-mediated immune response ................................................................................................. 54
Humoral Immune response ............................................................................................................... 55
Actieve- en passieve immuniteit ....................................................................................................... 59
Extra aantekeningen.............................................................................................................................. 62
2
, 3 Immunologie & Virologie
Immunologie & virologie – Les 1
Virologie l
Rivers modified Koch’s postulates (SARS)
Bestaat uit 6 stappen: Een virus moet isoleerbaar zijn, vervolgens moet je het virus kunnen
repliceren, vervolgens filtreren, dan moet je kunnen aantonen dat een virus een ziekte kan
veroorzaken in een organisme. In de geïnfecteerde organisme moet je de ziekte kunnen aantonen
door een nieuwe isolatie en PCR en als laatste toon je de specifieke immuunreactie in het organisme
aan.
Wat zijn virussen?
Virussen bevatten geen metabolisme (zijn dus geen cellen en produceren geen ATP) en ze bestaan uit
kleine infectieuze delen. Het is een nucleïnezuur omanteld in eiwitten en in sommige gevallen
bevatten ze enzymen en bevatten ze een membraanenvelop. Maken replica’s d.m.v. de gastheer. Het
formaat van een virus valt tussen de bacterie en eiwitten in. Kunnen niet zichtbaar worden gemaakt
met een normale microscoop, maar wel met een elektronenmicroscoop
Virussen zijn geen cellen (en over het algemeen kleiner dan bacteriën, groter dan eiwitten):
• Virussen hebben maar 1 type nucleïnezuur (enkel- of dubbelstrengs DNA of RNA).
• Virussen hebben geen metabolisme en maken dus geen ATP.
• Virussen hebben geen enzymen die nodig zijn voor het produceren van
macromoleculen, m.n. eiwitten.
Er zijn diverse virus varianten, ontstaan uit dubbel- of enkelstrengs DNA/RNA. Echter zijn niet alle
virussen aan elkaar verwant en dus onafhankelijk van elkaar zijn ontstaan.
Virus morphology: revealed by EM and NMR
Een virus die een gastheercel binnen wil dringen kan herkennen of een cel geschikt is voor replicatie
door de membraaneiwitten te laten binden met de receptoren van de gastheercellen. Bij een juiste
binding vindt infectie plaats en anders niet.
3
