Mensen zijn dieren en lijken dus op dieren. De vraag is wat het menselijke aan mensen maakt.
Waarom zijn dierenproeven niet toegestaan maar mensen proeven wel? Waarom is dierenruimen bij
een pest wel toegestaan en bij mensen niet? Het wezenlijke waarin mensen zich onderscheiden van
hun dierlijke verwanten is het feit dat ze met de rede begaafd zijn.
De rede
1. De rede, als praktische rede, het vermogen om met jezelf te overleggen, om bewust over
een handeling na te denken, voors en tegens af te wegen en op grond van zo'n redelijke
overleg tot een weloverwogen beslissing te komen. De rede, als theoretische rede, is het
vermogen om om verklaringen te zoeken voor verschijnselen, ze te herleiden naar de
redenen en oorzaken. Wie de rede beschikt is vatbaar voor de rede en kan om praktische,
etnisch of theoretische redenen afzien van een handeling. We kunnen overtuigd worden in
tegenstelling tot het dier dat zijn instinct volgt.
2. Zowel als in praktische als in theoretische werkzaamheden heeft de rede het vermogen om
in een zekere afstand te nemen ten opzichte van wat er om of in jezelf gebeurt. Je kunt
helemaal gefocust zijn op je bezigheid en er tegelijk tot op een hoogte van distantiëren, je
wordt als het ware een toeschouwer van jezelf. Dit heet reflexiviteit. Met deze stap kun je
beter of vanuit een ander perspectief dingen zien.
3. De rede houdt door deze reflexiviteit een soort openheid boven onze wereld. Mensen
ervaren het als een soort ontwaken van je bezigheid. Het vermogen tot reflexiviteit haalt je
uit die volledige bezigheid. Hierdoor verwijdt je ruimte van aandacht. Deze ruimte is een
soort openheid die de aandachtsruimte van je onmiddellijke bewustzijn overschrijdt.
4. Deze openheid vormt ook een verdubbeling in de zin van dat je altijd “bij” iets bent met je
aandacht maar dat je ook tot een zekere afstand kan nemen van dat waar je gefocust op bent.
Door reflexiviteit ontstaat er een subject-object relatie. De mens kan alles waarop zijn
aandacht op gefixeerd is tot object maken en dus zichzelf tot subject. De mens staat open
voor zijn omgeving en kan dus met alles een objectiverende relatie aangaan.
5. Het vermogen om je los te maken van waar je volledig op gefixeerd bent kan ook wel
transcendentie genoemd worden. Mensen kunnen tot op een zekere hoogte “uitstijgen
boven” het onmiddellijke en zich verheffen boven hun directe dwang van instincten, driften,
neigingen en impulsen.
6. De rede is het vermogen dat ons in staat stelt tot symbolengebruik. Logos betekent in het
Grieks niet alleen “de rede” maar ook “woord”.
Helmuth Plessner
Hij doordacht de verschillen tussen mens en dier zonder de gemeenschappelijke biologische basis te
ontkennen. Plessner probeert de rede in biologische condities te verwerven. Hij vermeed het
naturalisme in de zin van dat er een essentie is en keert zich ook evenzeer tegen het dualisme.
Biologen en filosofen probeert hij te verenigen, de evolutie theorie en de traditionele beeld van de
mens als redelijk wezen.
Hij legt uit hoe het mens-zijn mogelijk is door het begrip excentrische positionaliteit te
introduceren. Hij kenmerkt het levende dat het een bepaalde relatie heeft met zijn omgeving. In
tegenstelling tot het levenloze dat dat niet heeft. Beide gevallen nemen ruimte in. Terwijl levenloze
dingen alleen maar ruimte innemen, nemen levende dingen niet alleen een plaats in die bepaald
wordt door ruimtelijke coördinaten maar ook door zijn relatie met de omgeving. Het innemen van
ruimte noemt hij positionaliteit. Wat de plaats die de mens inneemt legt hij uit met het begrip
excentriciteit. Ik heb weet van mijzelf, ik ben zichtbaar voor mijzelf en ben op deze manier een
“ik”, een subject.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ziyi26. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.35. You're not tied to anything after your purchase.