Samenvatting leerstoornissen: deel ontwikkelingspsychologie
1. Inleiding
Waarom is leren over ontwikkelingspsychologie nodig?
Om inzicht te krijgen in de ‘normale’ ontwikkeling en problemen hierbij te herkennen +
manieren te bedenken om deze problemen op te lossen
Kernvraag:
Past dit gedrag bij de ontwikkelingsfase die dit individu doormaakt of spreken we van een
alarmsignaal
Eerst kinderpsychologie nu van geboorte tot dood
Welke 2 benaderingswijzen bestaan er op de deze levensloop weer te geven?
Leeftijdsfasen en ontwikkelingsdomeinen
1.1 Rijping en ontwikkeling
Wat is het verschil tussen de rijping van een kind en de ontwikkeling?
Rijping: biologisch gezien (lichaamsgroei, uitbouw zenuwstelsel, …)
Ontwikkeling: psychologisch gezien (sociale ontwikkeling, …)
→ beïnvloeden elkaar
Kunnen we de rijping en ontwikkeling van ons kind versnellen?
Nee, ouders geven vaak zinloze opvoedingsacties die vooruitlopen op rijping en
ontwikkeling.
Voordat een kind iets leert, moet het functielust hebben → Gesell maakte
ontwikkelingsschalen om te laten zien wanneer een kind klaar is voor een bepaalde
handeling
Welke factoren de intelligentie van een kind?
Milieu (opvoeding/onderwijs) + erfelijkheid (genen)
Basisprincipes van de ontwikkeling volgens Gesell:
1. Wet van de interindividuele gelijke volgorde
Het verwerven van vaardigheden gebeurt volgens een vaste volgorde
2. Wet van het interindividueel verschillend tijdstip
Het moment waarop iemand een vaardigheid beheerst is verschillend van individu tot
individu
, 2. De babyperiode (0 - 12/18 maanden)
Algemeen:
- We spreken van een baby zolang het kind nog niet loopt
- Het groei- en ontwikkelingstempo is heel hoog, vooral de lichamelijke en motorische
ontwikkeling (hoog rijpings- en ontwikkelingstempo)
Geboorte:
- Biologisch gezien wordt iedereen te vroeg geboren (in vergelijking met andere
zoogdiersoorten)
Hersenen onvoldoende ontwikkeld
Meer tijd nodig tot aan de zelfstandigheid
Geboortekanaal onvoldoende aangepast
- Lange ‘zoogtijd’: hulpeloos, huilen als enig communicatiemiddel
- Eiwitgehalte in moedermelk hangt af van de duur van de zoogtijd
Heel lang in nest eiwitgehalte laag
Heel snel zelfstandig eiwitgehalte hoog
Bij mens eiwitgehalte laag veel melk nodig
2.1 Lichamelijke ontwikkeling
a) Gedrag (reflexen)
- Slaapt 2/3de van de tijd
- Reflexen = een onwillekeurige reactie op bepaalde prikkels (aangeboren)
Blijvende: pupilreflex, oogknipperreflex, kniepeesreflex, …
Voorbijgaand: babyreacties
- Reflexen:
De snuffel- of zoekreflex: zoeken naar borst moeder voor melk
De zuigreflex: reflex om te zuigen, ook om melk te kunnen drinken
De grijpreflex: leg je object in handpalm baby omsluit object
De asymmetrische tonische nekreflex: strekt de arm waar het hoofd naartoe
draait, terwijl het de andere arm buigt
De moro-reflex: schrikreflex, wanneer de baby schrikt dan spreidt het de
armen, vingers en benen
De stap- of loopreflex: reflex om te stappen (benen doen de beweging na)
De kruipreflex: reflex om te kruipen
De zwemreflex: reflex om zwembeweging te maken
b) Zintuigen
Tastzin
- Handpalmen, voetzolen en gelaat: goed ontwikkeld
- Voorkeur voor huidcontact
(je kan je baby niet verwennen door hier te veel van te geven)
, Smaak
- Zoete smaken: positieve reactie
- Zoute smaken: negatieve reactie
- Bittere smaken: negatieve reactie
Reuk
- Herkennen de geur van moeder worden hier rustig van
Zicht
Bij geboorte
- Merkt verschil tussen licht en donker
- Ziet niet scherp: scherp zien op 20-30cm
- Beperkte kleurperceptie: groter contrast is beter om te kunnen onderscheiden
Eerst rood, een week later blauw, geel en groen (primitieve eerst)
- Vluchtige volgbewegingen: kunnen beide ogen niet coördineren
Rond 3 à 3,5 maanden
- Ziet scherp tot 150cm
- Gezicht in zijn geheel zien (voordien omtreklijn & contrasten), onderscheidt
verschillende gezichten
Rond 6 maanden
- Gezichtsvermogen zoals volwassenen
Gehoor
- Intense en hoge tonen: raakt opgewonden
- Zachte en lage tonen: maakt rustig
- Menselijke stem: heeft de voorkeur (tijdens zwangerschap gehoor al goed)
c) Fysieke groei
Hoofd naar verhouding groot en goed ontwikkeld, oorzaak grote hersenmassa
2 tendensen:
- Cefalocaudale groei= ‘kop dan staartgroei’
Lichaamsdelen die dichter bij het hoofd liggen, beginnen eerder te groeien (armen
groeien eerder uit dan benen)
- Proximodistale groei
Groeipatroon waarbij de centrale lichaamsdelen zich eerder ontwikkelen dan de
extremiteiten (romp groeit eerder dan ledematen en armen eerder dan vingers)
Gevolg: een jong kind zal eerder hoofd- en rompbewegingen beheersen dan vinger- en
teenbewegingen
1. Inleiding
Waarom is leren over ontwikkelingspsychologie nodig?
Om inzicht te krijgen in de ‘normale’ ontwikkeling en problemen hierbij te herkennen +
manieren te bedenken om deze problemen op te lossen
Kernvraag:
Past dit gedrag bij de ontwikkelingsfase die dit individu doormaakt of spreken we van een
alarmsignaal
Eerst kinderpsychologie nu van geboorte tot dood
Welke 2 benaderingswijzen bestaan er op de deze levensloop weer te geven?
Leeftijdsfasen en ontwikkelingsdomeinen
1.1 Rijping en ontwikkeling
Wat is het verschil tussen de rijping van een kind en de ontwikkeling?
Rijping: biologisch gezien (lichaamsgroei, uitbouw zenuwstelsel, …)
Ontwikkeling: psychologisch gezien (sociale ontwikkeling, …)
→ beïnvloeden elkaar
Kunnen we de rijping en ontwikkeling van ons kind versnellen?
Nee, ouders geven vaak zinloze opvoedingsacties die vooruitlopen op rijping en
ontwikkeling.
Voordat een kind iets leert, moet het functielust hebben → Gesell maakte
ontwikkelingsschalen om te laten zien wanneer een kind klaar is voor een bepaalde
handeling
Welke factoren de intelligentie van een kind?
Milieu (opvoeding/onderwijs) + erfelijkheid (genen)
Basisprincipes van de ontwikkeling volgens Gesell:
1. Wet van de interindividuele gelijke volgorde
Het verwerven van vaardigheden gebeurt volgens een vaste volgorde
2. Wet van het interindividueel verschillend tijdstip
Het moment waarop iemand een vaardigheid beheerst is verschillend van individu tot
individu
, 2. De babyperiode (0 - 12/18 maanden)
Algemeen:
- We spreken van een baby zolang het kind nog niet loopt
- Het groei- en ontwikkelingstempo is heel hoog, vooral de lichamelijke en motorische
ontwikkeling (hoog rijpings- en ontwikkelingstempo)
Geboorte:
- Biologisch gezien wordt iedereen te vroeg geboren (in vergelijking met andere
zoogdiersoorten)
Hersenen onvoldoende ontwikkeld
Meer tijd nodig tot aan de zelfstandigheid
Geboortekanaal onvoldoende aangepast
- Lange ‘zoogtijd’: hulpeloos, huilen als enig communicatiemiddel
- Eiwitgehalte in moedermelk hangt af van de duur van de zoogtijd
Heel lang in nest eiwitgehalte laag
Heel snel zelfstandig eiwitgehalte hoog
Bij mens eiwitgehalte laag veel melk nodig
2.1 Lichamelijke ontwikkeling
a) Gedrag (reflexen)
- Slaapt 2/3de van de tijd
- Reflexen = een onwillekeurige reactie op bepaalde prikkels (aangeboren)
Blijvende: pupilreflex, oogknipperreflex, kniepeesreflex, …
Voorbijgaand: babyreacties
- Reflexen:
De snuffel- of zoekreflex: zoeken naar borst moeder voor melk
De zuigreflex: reflex om te zuigen, ook om melk te kunnen drinken
De grijpreflex: leg je object in handpalm baby omsluit object
De asymmetrische tonische nekreflex: strekt de arm waar het hoofd naartoe
draait, terwijl het de andere arm buigt
De moro-reflex: schrikreflex, wanneer de baby schrikt dan spreidt het de
armen, vingers en benen
De stap- of loopreflex: reflex om te stappen (benen doen de beweging na)
De kruipreflex: reflex om te kruipen
De zwemreflex: reflex om zwembeweging te maken
b) Zintuigen
Tastzin
- Handpalmen, voetzolen en gelaat: goed ontwikkeld
- Voorkeur voor huidcontact
(je kan je baby niet verwennen door hier te veel van te geven)
, Smaak
- Zoete smaken: positieve reactie
- Zoute smaken: negatieve reactie
- Bittere smaken: negatieve reactie
Reuk
- Herkennen de geur van moeder worden hier rustig van
Zicht
Bij geboorte
- Merkt verschil tussen licht en donker
- Ziet niet scherp: scherp zien op 20-30cm
- Beperkte kleurperceptie: groter contrast is beter om te kunnen onderscheiden
Eerst rood, een week later blauw, geel en groen (primitieve eerst)
- Vluchtige volgbewegingen: kunnen beide ogen niet coördineren
Rond 3 à 3,5 maanden
- Ziet scherp tot 150cm
- Gezicht in zijn geheel zien (voordien omtreklijn & contrasten), onderscheidt
verschillende gezichten
Rond 6 maanden
- Gezichtsvermogen zoals volwassenen
Gehoor
- Intense en hoge tonen: raakt opgewonden
- Zachte en lage tonen: maakt rustig
- Menselijke stem: heeft de voorkeur (tijdens zwangerschap gehoor al goed)
c) Fysieke groei
Hoofd naar verhouding groot en goed ontwikkeld, oorzaak grote hersenmassa
2 tendensen:
- Cefalocaudale groei= ‘kop dan staartgroei’
Lichaamsdelen die dichter bij het hoofd liggen, beginnen eerder te groeien (armen
groeien eerder uit dan benen)
- Proximodistale groei
Groeipatroon waarbij de centrale lichaamsdelen zich eerder ontwikkelen dan de
extremiteiten (romp groeit eerder dan ledematen en armen eerder dan vingers)
Gevolg: een jong kind zal eerder hoofd- en rompbewegingen beheersen dan vinger- en
teenbewegingen
