Orthopedische concepten 2
HOOFDSTUK 1 PSYCHOLOGISCHE
STROMINGEN
INLEIDING
Iedere psychologische stroming heeft een specifiek mensbeeld
Mechanisch mensbeeld Organistisch mensbeeld Personalistisch mensbeeld
Geen principieel onderscheid Mensen en dieren worden met De mens is uniek en niet
tussen dieren en mensen. elkaar vergeleken. vergelijkbaar met dieren.
Mensen moeten als mens
Beiden zijn machines, waarbij de Beiden staan in interactie met hun bestudeerd worden.
mens hooguit wat ingewikkelder omgeving.
is Vergelijkingen met dieren
1 belangrijk verschil : mensen schieten tekort, omdat ze geen
hebben een sociale of culturele cultureel leven hebben.
omgeving, dieren niet.
Lineair causaal verklaringsmodel Circulair causaal verklaringsmodel Mensen moeten als één geheel
bestudeerd worden
Als we alle onderdelen kennen, Het geheel is meer dan de som
kennen we het geheel van de delen
Mensen en onderdelen van Mensen zijn niet los van hun Mensen handelen doelgericht,
mensen kunnen zelfstandig omgeving te bestuderen. En delen hun gedrag heeft ‘zin’ en juist die
bestudeerd worden zonder van mensen zijn niet los van het zingeving moet bestudeerd
daarbij rekening te houden met geheel te bestuderen. worden. Daarnaast zijn mensen
de omgeving waarin zij verkeren. zelf verantwoordelijk voor hun
gedrag.
Elk model heef een eigen visie over:
- het ontstaan van gedrag ( al dan niet problematisch)
- de te volgen strategie om gedrag te benaderen
Aan elk van de psychologische stromingen zijn dus verschillende hulpverleningstheorieën,
methoden gekoppeld.
Diensten & voorzieningen hebben verschillende visies die de doelstellingen en het handelen van begeleiders
bepaalt.
PSYCHODYNAMISCHE THEORIEËN – HECHTING
- Verleden drukt en stempel op iemands gedrag.
- Gedrag bepaalt door onbewuste processen
(COGNITIEVE) GEDRAGSTHERAPIE
- Alle gedrag is aangeleerd en kan dus ook weer worden afgeleerd
niet je situatie maakt je (on)gelukkig, maar de gedachten die je hebt t.a.v. de situatie
- We zullen sneller rationele denkprocessen eingen maken als we ontdekken dat het gedrag dat daarbij hoort
effectiever is.
1
,Orthopedische concepten 2
HUMANISTISCHE BENADERING
- Zelf verantwoordelijk voor zijn geluk
- Hoe meer iemand openstaat voor wat hij ervaart in het hier en nu, des te meer zal hij komen tot
zelfverwerkelijking.
ALS UITSMIJTER:
HECHTINGSTHEORIE
- Ontstaan vanuit het psychodynamisch gedachtengoed
- Dominant aanwezig in de hulpverlening
2
,Orthopedische concepten 2
Leerdoel: De studenten kunnen de begrippen gedragstherapeutische visie,
leertheoretische visie en humanistische visie omschrijven.
DEEL 1: GEDRAGSTHERAPIE
GEDRAGSTHERAPIE
ONTSTAANSGESCHIEDENIS EN MENSVISIE VAN DE GEDRAGSTHERAPIE
- Gedragstherapie is ontwikkeld vanuit het behaviorisme (=gedrag)
- Behaviorist bestudeert gedrag van mens en dieren
- De behavioristen meenden dat ze zich moesten richten op de natuurwetenschappen, dus objectief te
werk gaan, alleen uitgaan van het waarneembare.
- Op die manier kunnen ze gegevens van de mens verzamelen en theorieën over de mens kunnen
getoetst worden.
- Het enige wat waarneembaar is MENSELIJKE GEDRAG en NIET zijn gevoelens of gedachten
PAVLOV
- ontdekte tijdens de dierproeven dat dieren reflexen konden aanleren: Klassieke conditionering.
WATSON
- Grondlegger van het behaviorisme.
- Skinner bekend van de skinner-box ontdekte: Operante conditionering.
- De conditioneringsprocessen vormen de basis voor de ontwikkeling van de gedragstherapie.
DE BELANGRIJKSTE PRINCIPES VAN HET BEHAVIORMISE
- Het onderwerp van de psychologie is het gedrag
- Het kenmerk: is dat men niet het bewustzijn, maar het gedrag als object van de psychologie
beschouwt.
- Men streeft naar een zuiver objectieve psychologie: alleen de objectief waarneembare lichamelijke
veranderingen en bewegingen bestuderen.
- Hier wordt GEEN gebruik gemaakt van introspectie (zelfwaarneming, verslag uitbrengen van
belevingen).
- Het behaviorisme is natuurwetenschappelijk ingesteld en zoekt naar gedragselementen waartoe alle
ingewikkelde gedragingen zijn te herleiden REFLEXEN (onbewuste reacties op bepaalde prikkels)
- De belangrijkste onderzoekers: PAVLOV, WATSON, SKINNER
- Zei ontdekten verschillende manieren waarop gedrag wordt aangeleerd. De belangrijkste wijze van
gedrag aanleren is volgens hen conditioneren.
THEORETISCHE UITGANGSPUNTEN VAN DE GEDRAGSTHERAPIE
Conditionering Omvat een proces waarbij het gedrag van iemand als
gevolg van ervaringen die hij opdoet, verandert.
Onder invloed van de omgeving worden reflexen,
gevoelens en gedrag aan of afgeleerd.
Iets aanleren of afleren dit kan bewust of
onbewust
Bewuste conditionering Je kunt jezelf of anderen bewust bepaalde
3
, Orthopedische concepten 2
gedragingen aan- of afleren.
HOE HET MOET
(voorbeeld: Op veel scholen luidt een schoolbel:
leerlingen worden geconditioneerd bij het horen van
de bel een ander klaslokaal op te zoeken of te gaan
pauzeren.
Onbewuste conditionering Hier leer je toevallig iets aan omdat je je in een
bepaalde situatie bevindt of omdat iets je overkomt.
(voorbeeld: Je wil een lamp bevestigen aan het
plafond, tijdens het indraaien van de lamp krijg je
een shock. Jouw reflex is om het trapje onder je om
te gooien en je te laten vallen. Je bent geschrokken,
maar je hebt nu toevallig geleerd dat je eerst de
elektriciteit moet afleggen voor je een lamp in het
plafond draait.
KLASSIEKE CONDITIONERING
Klassieke of respondente conditionering aangeleerde reflexen
relatie tussen stimulus en respons.
stimulus zorgt dat er respons is
Stimulus (prikkel): dit is elke gebeurtenis of situatie die aan de respons voorafgaat of erop volgt.
Respons (reactie): dit is de reactie op de stimulus, op ene prikkel of gebeurtenis.
Reflex: Hieronder verstaan we een onvrijwillige of onwillekeurige respons op een stimulus.
(voorbeeld: Wanneer de dokter op je knieschijf tikt en hij doet dat op de goede plek, dan gaat spontaan je been
omhoog. Wanneer je eet gaat je speekseltoevoer op gang.) kniepeesreflex en speekseltoevoer zijn
ongeconditioneerde stimulus.
PAVLOV
Pavlov ontdekte bij toeval de geconditioneerde respons. Hij kwam er tijdens zijn onderzoek achter dat zijn
proefdieren, honden niet alleen speeksel afscheiden bij het kauwen van hun voedsel, maar ook bij het zien van
het voedsel en bij het zien van de verzorger die het eten bracht.
De hond associeerde de verzorgen met voedsel en reageerde dan ook op de verzorger met speekselvorming.
Hij liet een gong afgaan een neutrale stimulus en had geen effect op de speekselproductie. Wanneer men
voedsel en gong aantal keren na elkaar liet komen associeerde de hond de gong met het voedsel, waardoor hij
bij het horen van de gong speekselproductie aanmaakte. De gong bleek nu een geconditioneerde stimulus en
de speekselafscheiding als reactie op de gong was een geconditioneerde respons.
Onder klassieke conditionering verstaan we dus het aanbieden of toevallig samenvallen van twee stimulus.
Waardoor een geconditioneerde respons wordt uitgelokt. Het eten is een ongeconditioneerde stimulus die de
ongeconditioneerde respons speeksel oproept. De gong is een neutrale stimulus die door het steeds
samenvallen met een geconditioneerde stimulus wordt met als geconditioneerde respons: speeksel.
Zie cursus voorbeeld baby.
4
HOOFDSTUK 1 PSYCHOLOGISCHE
STROMINGEN
INLEIDING
Iedere psychologische stroming heeft een specifiek mensbeeld
Mechanisch mensbeeld Organistisch mensbeeld Personalistisch mensbeeld
Geen principieel onderscheid Mensen en dieren worden met De mens is uniek en niet
tussen dieren en mensen. elkaar vergeleken. vergelijkbaar met dieren.
Mensen moeten als mens
Beiden zijn machines, waarbij de Beiden staan in interactie met hun bestudeerd worden.
mens hooguit wat ingewikkelder omgeving.
is Vergelijkingen met dieren
1 belangrijk verschil : mensen schieten tekort, omdat ze geen
hebben een sociale of culturele cultureel leven hebben.
omgeving, dieren niet.
Lineair causaal verklaringsmodel Circulair causaal verklaringsmodel Mensen moeten als één geheel
bestudeerd worden
Als we alle onderdelen kennen, Het geheel is meer dan de som
kennen we het geheel van de delen
Mensen en onderdelen van Mensen zijn niet los van hun Mensen handelen doelgericht,
mensen kunnen zelfstandig omgeving te bestuderen. En delen hun gedrag heeft ‘zin’ en juist die
bestudeerd worden zonder van mensen zijn niet los van het zingeving moet bestudeerd
daarbij rekening te houden met geheel te bestuderen. worden. Daarnaast zijn mensen
de omgeving waarin zij verkeren. zelf verantwoordelijk voor hun
gedrag.
Elk model heef een eigen visie over:
- het ontstaan van gedrag ( al dan niet problematisch)
- de te volgen strategie om gedrag te benaderen
Aan elk van de psychologische stromingen zijn dus verschillende hulpverleningstheorieën,
methoden gekoppeld.
Diensten & voorzieningen hebben verschillende visies die de doelstellingen en het handelen van begeleiders
bepaalt.
PSYCHODYNAMISCHE THEORIEËN – HECHTING
- Verleden drukt en stempel op iemands gedrag.
- Gedrag bepaalt door onbewuste processen
(COGNITIEVE) GEDRAGSTHERAPIE
- Alle gedrag is aangeleerd en kan dus ook weer worden afgeleerd
niet je situatie maakt je (on)gelukkig, maar de gedachten die je hebt t.a.v. de situatie
- We zullen sneller rationele denkprocessen eingen maken als we ontdekken dat het gedrag dat daarbij hoort
effectiever is.
1
,Orthopedische concepten 2
HUMANISTISCHE BENADERING
- Zelf verantwoordelijk voor zijn geluk
- Hoe meer iemand openstaat voor wat hij ervaart in het hier en nu, des te meer zal hij komen tot
zelfverwerkelijking.
ALS UITSMIJTER:
HECHTINGSTHEORIE
- Ontstaan vanuit het psychodynamisch gedachtengoed
- Dominant aanwezig in de hulpverlening
2
,Orthopedische concepten 2
Leerdoel: De studenten kunnen de begrippen gedragstherapeutische visie,
leertheoretische visie en humanistische visie omschrijven.
DEEL 1: GEDRAGSTHERAPIE
GEDRAGSTHERAPIE
ONTSTAANSGESCHIEDENIS EN MENSVISIE VAN DE GEDRAGSTHERAPIE
- Gedragstherapie is ontwikkeld vanuit het behaviorisme (=gedrag)
- Behaviorist bestudeert gedrag van mens en dieren
- De behavioristen meenden dat ze zich moesten richten op de natuurwetenschappen, dus objectief te
werk gaan, alleen uitgaan van het waarneembare.
- Op die manier kunnen ze gegevens van de mens verzamelen en theorieën over de mens kunnen
getoetst worden.
- Het enige wat waarneembaar is MENSELIJKE GEDRAG en NIET zijn gevoelens of gedachten
PAVLOV
- ontdekte tijdens de dierproeven dat dieren reflexen konden aanleren: Klassieke conditionering.
WATSON
- Grondlegger van het behaviorisme.
- Skinner bekend van de skinner-box ontdekte: Operante conditionering.
- De conditioneringsprocessen vormen de basis voor de ontwikkeling van de gedragstherapie.
DE BELANGRIJKSTE PRINCIPES VAN HET BEHAVIORMISE
- Het onderwerp van de psychologie is het gedrag
- Het kenmerk: is dat men niet het bewustzijn, maar het gedrag als object van de psychologie
beschouwt.
- Men streeft naar een zuiver objectieve psychologie: alleen de objectief waarneembare lichamelijke
veranderingen en bewegingen bestuderen.
- Hier wordt GEEN gebruik gemaakt van introspectie (zelfwaarneming, verslag uitbrengen van
belevingen).
- Het behaviorisme is natuurwetenschappelijk ingesteld en zoekt naar gedragselementen waartoe alle
ingewikkelde gedragingen zijn te herleiden REFLEXEN (onbewuste reacties op bepaalde prikkels)
- De belangrijkste onderzoekers: PAVLOV, WATSON, SKINNER
- Zei ontdekten verschillende manieren waarop gedrag wordt aangeleerd. De belangrijkste wijze van
gedrag aanleren is volgens hen conditioneren.
THEORETISCHE UITGANGSPUNTEN VAN DE GEDRAGSTHERAPIE
Conditionering Omvat een proces waarbij het gedrag van iemand als
gevolg van ervaringen die hij opdoet, verandert.
Onder invloed van de omgeving worden reflexen,
gevoelens en gedrag aan of afgeleerd.
Iets aanleren of afleren dit kan bewust of
onbewust
Bewuste conditionering Je kunt jezelf of anderen bewust bepaalde
3
, Orthopedische concepten 2
gedragingen aan- of afleren.
HOE HET MOET
(voorbeeld: Op veel scholen luidt een schoolbel:
leerlingen worden geconditioneerd bij het horen van
de bel een ander klaslokaal op te zoeken of te gaan
pauzeren.
Onbewuste conditionering Hier leer je toevallig iets aan omdat je je in een
bepaalde situatie bevindt of omdat iets je overkomt.
(voorbeeld: Je wil een lamp bevestigen aan het
plafond, tijdens het indraaien van de lamp krijg je
een shock. Jouw reflex is om het trapje onder je om
te gooien en je te laten vallen. Je bent geschrokken,
maar je hebt nu toevallig geleerd dat je eerst de
elektriciteit moet afleggen voor je een lamp in het
plafond draait.
KLASSIEKE CONDITIONERING
Klassieke of respondente conditionering aangeleerde reflexen
relatie tussen stimulus en respons.
stimulus zorgt dat er respons is
Stimulus (prikkel): dit is elke gebeurtenis of situatie die aan de respons voorafgaat of erop volgt.
Respons (reactie): dit is de reactie op de stimulus, op ene prikkel of gebeurtenis.
Reflex: Hieronder verstaan we een onvrijwillige of onwillekeurige respons op een stimulus.
(voorbeeld: Wanneer de dokter op je knieschijf tikt en hij doet dat op de goede plek, dan gaat spontaan je been
omhoog. Wanneer je eet gaat je speekseltoevoer op gang.) kniepeesreflex en speekseltoevoer zijn
ongeconditioneerde stimulus.
PAVLOV
Pavlov ontdekte bij toeval de geconditioneerde respons. Hij kwam er tijdens zijn onderzoek achter dat zijn
proefdieren, honden niet alleen speeksel afscheiden bij het kauwen van hun voedsel, maar ook bij het zien van
het voedsel en bij het zien van de verzorger die het eten bracht.
De hond associeerde de verzorgen met voedsel en reageerde dan ook op de verzorger met speekselvorming.
Hij liet een gong afgaan een neutrale stimulus en had geen effect op de speekselproductie. Wanneer men
voedsel en gong aantal keren na elkaar liet komen associeerde de hond de gong met het voedsel, waardoor hij
bij het horen van de gong speekselproductie aanmaakte. De gong bleek nu een geconditioneerde stimulus en
de speekselafscheiding als reactie op de gong was een geconditioneerde respons.
Onder klassieke conditionering verstaan we dus het aanbieden of toevallig samenvallen van twee stimulus.
Waardoor een geconditioneerde respons wordt uitgelokt. Het eten is een ongeconditioneerde stimulus die de
ongeconditioneerde respons speeksel oproept. De gong is een neutrale stimulus die door het steeds
samenvallen met een geconditioneerde stimulus wordt met als geconditioneerde respons: speeksel.
Zie cursus voorbeeld baby.
4
