1 H3: MONOTHEÏSME EN KRITIEK
- In dit hoofdstuk analyseren we waar het monotheïsme v natuurreligies (H2) onderscheidt
- Monotheïstische religies liggen aan de grondslag vd heersende religiositeit en de actuele religies
geïnspireerde problemen v vandaag ten grondslag liggen → begrijpen v architectuur v monotheïsme
- Monotheïstische God = een radicale Andere waardoor de mens en God in een weerspannige rela met
elkaar staan
• Deze rela lezen we in de gesch vd 3 aartsvaders
- De herkomst vh monotheïsme dat uit deze gesch zal voortvloeien, leggen we vast in het mozaïsche
criterium
• Het volgen vd Wet w het criterium vd waarheid
- Wnr het monotheïsme zijn echte vorm krijgt (na Babylonische ballingschap) overlopen we de versch
fantasma’s waarrond dit monotheïsme zich vormde
- Na de Wet worden het Eschaton, Apocalyps, en de Messias het leidende fantasma
• Een verschillende interpretatie vh Messias-principe zal aanleiding geven tot het christendom
en later ook de islam
- Ofwel komt er een breuk met dit fantasma en toont de kern vd monotheïstische religie zich opnieuw
(nl. dat ze geloofskritiek is en geen geloof) ofwel dreigt er gevaar wnr de mens wil strijden voor zijn
hoop op een wereld na de tijd en na de dood
1.1 HERKOMST VH MONOTHEÏSME
1.1.1 GOD EN DE MENS: EEN WEERSPANNIGE RELATIE
1.1.1.1 GOD IS STOREND
- Monotheïsme is enkel in een heel specifieke zin ‘een religie’
• Religieuze plicht: religie nooit zonder meer te vertrouwen
• ‘natuurlijke’ religies vertrouwen zz, vertrouwen het geloof dat ze hebben in hun goden, incl.
het beeld dat ze v hen koesteren → monotheïsme is kritisch tegenover dit soort vertrouwen
en geloof
• Centrale claim: alleen God is God
o Wat wij graag voor goden of God aanzien, is God niet
o De ware godheid is nooit iets of iem waarin e spontaan, op ‘natuurlijke’ wijze
geloven
o Waarin we dat wel doen, verlaten we ons op valse, onechte afgoden
• →: ware religie vereist maw een doorlichting adhv een waarheidscriterium
o Zij stoelt niet op ‘basic trust’, maar op permanent kritisch onderzoek vh hoe en het
wat waarin we geloven en waaraan we vertrouwen schenken
o In feite moeten we, in naam v God, ons vertrouwen en geloof in Hem wantrouwen
- Over welk soort God hebben we het hier dan?
• Die kritische houding gaat samen met het openbaringskarakter vd monotheïstische God
o De monotheïstische God is niet afbeeldbaar, er kan niets worden over gezegd of
gedacht
o Het is een onbereikbaar en on-voorstel-baar ‘buiten’
▪ Dit is de plaats v waaruit de monotheïstische God in onze wereld
binnenbreekt
▪ Hij breekt er binnen op een per def onnatuurlijke, storende en in die zin
subversieve manier
, ▪ →: God openbaart zich ‘storend’ → God is een oncontroleerbare, onzekere
en onstabiele factor geworden en precies hierdor ‘groots’, ‘almachtig’,
‘Anders’ en ‘Waar’
1.1.1.2 JACOB EN HET GEVECHT MET DE ENGEL
- Zie afgedrukte dia 17 → stamboom vd 12 stammen Israël!
- Jacob
• 3de en definitieve aartsvader vd joods-monotheïstische traditie
• God gaf hem nieuwe naam ‘Israël’ → vreemde, weerbarstige God
- Verhaal van Jacob uit Genisis
• 2 tweelingbroers: Esau & Jacob
• Kids v Isaak
• Esau: oudste, onintelligent maar rechtschapen
• Jacob: jongste die een loopje neemt met het recht en geen list onbenut laat
• Jahwe verkiest Jacob
• In een mysterieus nachtelijk gevecht tssn Jacob en Jahwe wijzigt Jawhe Jacobs naam en
noemt hem nr dit gevecht: Israël = ‘diegene die met God gevochten heeft en toch in leven is
gebleven’
- Verhaal in Genisis 32
• Maar tijdens de nacht stond hij (Jacob) op en stak met zijn 2 vrouwen, zijn 2 slavinnen en zijn
11 kids de doorwaadbare plaats vd Jabbok over. Toen Jacob hen met zijn bezittingen over de
rivier had gebracht, bleef hij alleen achter. En een man worstelde met hem tot het aanbreken
v dageraad. Toen de man merkte dat hij Jacob niet aankon, stootte hij hem bij het worstelen
boven de heup, zodat die ontwricht werd. Daarop zei de man: ‘Laat mij gaan want de
dageraad is aangebroken.’ Maar hij antwoordde: ‘Ik laat u niet gaan wnr u mij niet zegent.’ Hij
vroeg: ‘Wat is uw naam?' Hij antwoordde: ‘Jacob.’ Toen zei hij: ‘Voortaan zult u geen Jacob
meer heten maar Israël, want u hebt met God gestreden en met mensen en u hebt
overwonnen.’ Jacob vroeg: ‘Maak mij uw naam bekend.’ Maar hij zei: ‘Wrm vraagt u nr mijn
naam?’ Toen gaf hij hem op die plaats zijn zegen. Jacob noemde die plaats Peniël. ‘Want’, zo
zei hij, ‘ik heb God v aangezicht tot aangezicht gezien en ben toch in leven gebleven.’
- De gespannen rela tssn God en mens, het regelrechte gevecht tssn beiden dat uit dit fragment
spreekt, mag gerust als paradigma gelden voor het hele monotheïsme. Als God in de verdere Bijbelse
teksten een God v gerechtigheid en genade blijkt te zijn, dan is het nooit zonder 1st met Hem de strijd
te zijn aangegaan
1.1.1.3 ABRAHAM AARTSVADER
- Abraham is aartsvader vd 3 monotheïsmen
1) Joden
2) Christenen Zijn Abrahams kinderen
3) Moslims
- Verhaal uit Genisis
• Nadat hij met zijn vader Terach en al diens nakomelingen v Urn r Haran was verhuisd, riep
God Abraham toen deze 75j was en vroeg hem om opnieuw weg te trekken. “Trek weg uit je
land, verlaat je fam, verlaat ook je naaste verwanten, en ga nr het land dat ik zal wijzen. Ik zal
je tot een groot volk maken.”
• Abraham laat alle goden v Mesopotamië achter zich om die ene God te volgen over wie hij
nog nooit had horen spreken
• De tocht is lang en zwaar en God vraagt veel v Abraham
, • Abraham en zijn vrouw Sara konden geen kids krijgen, terwijl Jahwe Abraham een groot
nageslacht beloofde
• Drm schonk Sara haar man haar Egyptische slavin → Hagar
• Bij haar verwekte hij de nakomeling die hij niet bij Sara kon krijgen
• Maar Sara is jaloers en Hagar vlucht met haar zoon Ismaël de woestijn in
• Hier krijgt zij te horen ve engel dat ze moet terug keren nr haar meesteres en dat zij ‘veel
nakomelingen’ zal krijgen, ‘zoveel dat ze niet te tellen zijn
• Ismaël w indd beschouwd als voorvader vd Arabieren
• God gaat een verbond aan met de mens: nu Abraham nageslacht heeft, worden hij en zijn
zoon Ismaël (Isaak was nog niet geboren) en alle andere mannelijke leden vd stam besneden
→ zo is de besnijdenis een teken v lidmaatschap ve uitverkoren volk
• Ismaël is op dat ogenblik 13j
• Op zeer hoge lft krijgt Sara dan toch nog een kind → Isaak
1.1.1.4 EINDE VD MENSENOFFERS
- God beveelt Abraham zijn zoon Isaak te offeren
• Abraham gehoorzaamt onmiddellijk
• Maar wnr hij het mes op de keel v zijn kind zet, houdt een engel zijn arm tegen
• →: einde vd mensenoffers die in de oude religies heel courant waren
- Isaak overleeft, maar voor de rest stelt hij niet veel voor → schakel tssn Abraham en Jacob
- Jacob & Esau waren de zoenen v Isaak en Rebecca
- Uit de 12 zonen v Jacob komen de 12 stammen v Israël voort, waarvan de Israëlieten afstammen
- Door een hongersnood gedwongen en op uitnodiging v Jakobs zoon Jozef, die vizier was geworden vd
Farao, vestigen zij zich in het land Goden in Egypte
- Gedurende enkele eeuwen groeien hun afstammelingen uit tot een groot volk
- De Egyptenaren, bang geworden dat zij overvleugeld zouden worden door de zich snel
vermenigvuldigende Israëlieten, dwingen hen tot slavendienst en bevelen uiteindelijk zelfs dat
pasgeboren jongetjes gedood moeten worden
- 13de E vC treedt Mozes op
- Op Gods bevel leidt hij het volk uit Egypte (beschreven in Exodus)
- Abraham = Ibrahim in Islam
• Ibrahim aanbidt de hemellichamen (afgoden) tot God hem tot inzicht brengt
• Ibrahim vernietigt de afgodenbeelden
• Het volk zet hem drm op de brandstapel maar God beveelt dat het vuur koud w
• Hij vraagt dat Ibrahim zich onderwerpt
o Islam = overgave/onderwerping
• Ibrahim breekt met zijn fam en trekt met zijn neefje Loet (Lot) nr een gezegend land
• Omdat Ibrahim telkens vertrouwt op het woord v Allah, zelfs dat zijn vrouw Sara nog een kind
zal krijgen, Ishaaq (Isaak), noemt de geloofsleer hem ‘de ware monotheïst, de vader vd
gelovigen’
• Ibrahim is de 1ste moslim en Mohammed, als de opvolger v Ibrahim, brengt de restauratie vh
oorspronkelijke, pure monotheïsme
- ‘Einde vd mensenoffers’ in juist perspectief bekijken
• Monotheïstische religies kwamen voort uit mythische/natuureligies die polytheïstisch waren
, • Deze polytheïstische religies waren over het algemeen toleranter dan het monotheïsme tav
andere religies → ‘wederzijdse vertaalbaarheid’
o De eigen stamgoden vond men onder een andere naam bij vreemdelingen terug
• Tegelijk waren deze intrinsiek verbonden met gruwelijke offerrituelen
o Hieraan hebben de 3 monotheïstische religies een eind gemaakt
o Ze klaagden de vele varianten v mensenoffers aan en verboden die
o MAAR hierdoor verdween iets veel belangrijkers nr de achtergrond
▪ →: de fundamentele kritiek op de afgodendienst die een nieuw soort
religieus geweld voedde → het geweld uitgeoefend in naam v God
1.1.2 HERKOMST VH MONOTHEÏSME: ICHNATON OF MOZES?
- Maar, waar komt de monotheïstische religie vandaan?
• Nadat de aartsvaders hun gevecht met de weerbarstige enige God hebben geleverd, moet
het 1ste, joodse, monotheïsme nog ontstaan
- Monotheïsme vs natuurreligies (Oude Nabije Oosten)
• Het goddelijk is opgevat nr het model vd natuur en de natuurlijke condities waarin die
landbouwvolkeren moesten gedijen
• Goddelijke werd opgevat als cyclisch nr het model vd seizoenen, etc.
• De goden konden ‘bewerkt’ worden
o Dienden verzorgd en gevoed te worden
o Men kon met hen onderhandelen
o …
• Het religieuze is er gericht op het aardse leven en staat in functie vd mensen om di eop aarde
een goed bestaan te bezorgen
- Monotheïsme
• Niets v vorige bij de monotheïstische god
• Het religieuze staat er volledig in dienst ve heil voor de mensen in een hiernamaals
- Herkomst v joods monotheïsme is onduidelijk
• Ligt het in het enige andere monotheïsme dat we in de religieuze gesch vd Oude Nabije
Oosten kennen → Ichnaton?
• Of is de herkomst eerder bij Mozes te vinden?
1.1.2.1 ICHNATON EN DE CULTUS VAN ATON
- Farao Ichnaton
• Hij had het hele gewicht v zijn faronische macht in de weegschaal gelegd in een poging om de
gehele religie v Egypte om te smeden tot een cultus vd Ene Aton-god (14de E vC)
• Ichnaton verklaarde alle goden in zijn rijk voor onecht
• Dit monotheïsme werd door de farao zelf opgelegd
• Het hele Egyptische pantheon werd per decreet niet-bestaand verklaar, op 1 god na → Aton,
de zonneschijf
• Aton was voortaan de enige god, het unieke principe dat de hele kosmos in evenwicht hield
• Zijn cultus werd de enige echte, die al de andere vervind
• Reeds voor Ichnaton hadden andere farao’s de verering v 1 god, Amon-Re bevorderd, maar
dat was niet gepaard gegaan met de intolerantie of vernietiging vd lagere goden
• Ichnaton ging over ve henotheïsme nr een monotheïsme
o Verering v 1 god zonder de verering v andere goden te verbieden
• Aton werd de concrete verschijningsvorm vd zon, is de schepper v alle dingen, de andere
goden bestaan niet meer
- In dit hoofdstuk analyseren we waar het monotheïsme v natuurreligies (H2) onderscheidt
- Monotheïstische religies liggen aan de grondslag vd heersende religiositeit en de actuele religies
geïnspireerde problemen v vandaag ten grondslag liggen → begrijpen v architectuur v monotheïsme
- Monotheïstische God = een radicale Andere waardoor de mens en God in een weerspannige rela met
elkaar staan
• Deze rela lezen we in de gesch vd 3 aartsvaders
- De herkomst vh monotheïsme dat uit deze gesch zal voortvloeien, leggen we vast in het mozaïsche
criterium
• Het volgen vd Wet w het criterium vd waarheid
- Wnr het monotheïsme zijn echte vorm krijgt (na Babylonische ballingschap) overlopen we de versch
fantasma’s waarrond dit monotheïsme zich vormde
- Na de Wet worden het Eschaton, Apocalyps, en de Messias het leidende fantasma
• Een verschillende interpretatie vh Messias-principe zal aanleiding geven tot het christendom
en later ook de islam
- Ofwel komt er een breuk met dit fantasma en toont de kern vd monotheïstische religie zich opnieuw
(nl. dat ze geloofskritiek is en geen geloof) ofwel dreigt er gevaar wnr de mens wil strijden voor zijn
hoop op een wereld na de tijd en na de dood
1.1 HERKOMST VH MONOTHEÏSME
1.1.1 GOD EN DE MENS: EEN WEERSPANNIGE RELATIE
1.1.1.1 GOD IS STOREND
- Monotheïsme is enkel in een heel specifieke zin ‘een religie’
• Religieuze plicht: religie nooit zonder meer te vertrouwen
• ‘natuurlijke’ religies vertrouwen zz, vertrouwen het geloof dat ze hebben in hun goden, incl.
het beeld dat ze v hen koesteren → monotheïsme is kritisch tegenover dit soort vertrouwen
en geloof
• Centrale claim: alleen God is God
o Wat wij graag voor goden of God aanzien, is God niet
o De ware godheid is nooit iets of iem waarin e spontaan, op ‘natuurlijke’ wijze
geloven
o Waarin we dat wel doen, verlaten we ons op valse, onechte afgoden
• →: ware religie vereist maw een doorlichting adhv een waarheidscriterium
o Zij stoelt niet op ‘basic trust’, maar op permanent kritisch onderzoek vh hoe en het
wat waarin we geloven en waaraan we vertrouwen schenken
o In feite moeten we, in naam v God, ons vertrouwen en geloof in Hem wantrouwen
- Over welk soort God hebben we het hier dan?
• Die kritische houding gaat samen met het openbaringskarakter vd monotheïstische God
o De monotheïstische God is niet afbeeldbaar, er kan niets worden over gezegd of
gedacht
o Het is een onbereikbaar en on-voorstel-baar ‘buiten’
▪ Dit is de plaats v waaruit de monotheïstische God in onze wereld
binnenbreekt
▪ Hij breekt er binnen op een per def onnatuurlijke, storende en in die zin
subversieve manier
, ▪ →: God openbaart zich ‘storend’ → God is een oncontroleerbare, onzekere
en onstabiele factor geworden en precies hierdor ‘groots’, ‘almachtig’,
‘Anders’ en ‘Waar’
1.1.1.2 JACOB EN HET GEVECHT MET DE ENGEL
- Zie afgedrukte dia 17 → stamboom vd 12 stammen Israël!
- Jacob
• 3de en definitieve aartsvader vd joods-monotheïstische traditie
• God gaf hem nieuwe naam ‘Israël’ → vreemde, weerbarstige God
- Verhaal van Jacob uit Genisis
• 2 tweelingbroers: Esau & Jacob
• Kids v Isaak
• Esau: oudste, onintelligent maar rechtschapen
• Jacob: jongste die een loopje neemt met het recht en geen list onbenut laat
• Jahwe verkiest Jacob
• In een mysterieus nachtelijk gevecht tssn Jacob en Jahwe wijzigt Jawhe Jacobs naam en
noemt hem nr dit gevecht: Israël = ‘diegene die met God gevochten heeft en toch in leven is
gebleven’
- Verhaal in Genisis 32
• Maar tijdens de nacht stond hij (Jacob) op en stak met zijn 2 vrouwen, zijn 2 slavinnen en zijn
11 kids de doorwaadbare plaats vd Jabbok over. Toen Jacob hen met zijn bezittingen over de
rivier had gebracht, bleef hij alleen achter. En een man worstelde met hem tot het aanbreken
v dageraad. Toen de man merkte dat hij Jacob niet aankon, stootte hij hem bij het worstelen
boven de heup, zodat die ontwricht werd. Daarop zei de man: ‘Laat mij gaan want de
dageraad is aangebroken.’ Maar hij antwoordde: ‘Ik laat u niet gaan wnr u mij niet zegent.’ Hij
vroeg: ‘Wat is uw naam?' Hij antwoordde: ‘Jacob.’ Toen zei hij: ‘Voortaan zult u geen Jacob
meer heten maar Israël, want u hebt met God gestreden en met mensen en u hebt
overwonnen.’ Jacob vroeg: ‘Maak mij uw naam bekend.’ Maar hij zei: ‘Wrm vraagt u nr mijn
naam?’ Toen gaf hij hem op die plaats zijn zegen. Jacob noemde die plaats Peniël. ‘Want’, zo
zei hij, ‘ik heb God v aangezicht tot aangezicht gezien en ben toch in leven gebleven.’
- De gespannen rela tssn God en mens, het regelrechte gevecht tssn beiden dat uit dit fragment
spreekt, mag gerust als paradigma gelden voor het hele monotheïsme. Als God in de verdere Bijbelse
teksten een God v gerechtigheid en genade blijkt te zijn, dan is het nooit zonder 1st met Hem de strijd
te zijn aangegaan
1.1.1.3 ABRAHAM AARTSVADER
- Abraham is aartsvader vd 3 monotheïsmen
1) Joden
2) Christenen Zijn Abrahams kinderen
3) Moslims
- Verhaal uit Genisis
• Nadat hij met zijn vader Terach en al diens nakomelingen v Urn r Haran was verhuisd, riep
God Abraham toen deze 75j was en vroeg hem om opnieuw weg te trekken. “Trek weg uit je
land, verlaat je fam, verlaat ook je naaste verwanten, en ga nr het land dat ik zal wijzen. Ik zal
je tot een groot volk maken.”
• Abraham laat alle goden v Mesopotamië achter zich om die ene God te volgen over wie hij
nog nooit had horen spreken
• De tocht is lang en zwaar en God vraagt veel v Abraham
, • Abraham en zijn vrouw Sara konden geen kids krijgen, terwijl Jahwe Abraham een groot
nageslacht beloofde
• Drm schonk Sara haar man haar Egyptische slavin → Hagar
• Bij haar verwekte hij de nakomeling die hij niet bij Sara kon krijgen
• Maar Sara is jaloers en Hagar vlucht met haar zoon Ismaël de woestijn in
• Hier krijgt zij te horen ve engel dat ze moet terug keren nr haar meesteres en dat zij ‘veel
nakomelingen’ zal krijgen, ‘zoveel dat ze niet te tellen zijn
• Ismaël w indd beschouwd als voorvader vd Arabieren
• God gaat een verbond aan met de mens: nu Abraham nageslacht heeft, worden hij en zijn
zoon Ismaël (Isaak was nog niet geboren) en alle andere mannelijke leden vd stam besneden
→ zo is de besnijdenis een teken v lidmaatschap ve uitverkoren volk
• Ismaël is op dat ogenblik 13j
• Op zeer hoge lft krijgt Sara dan toch nog een kind → Isaak
1.1.1.4 EINDE VD MENSENOFFERS
- God beveelt Abraham zijn zoon Isaak te offeren
• Abraham gehoorzaamt onmiddellijk
• Maar wnr hij het mes op de keel v zijn kind zet, houdt een engel zijn arm tegen
• →: einde vd mensenoffers die in de oude religies heel courant waren
- Isaak overleeft, maar voor de rest stelt hij niet veel voor → schakel tssn Abraham en Jacob
- Jacob & Esau waren de zoenen v Isaak en Rebecca
- Uit de 12 zonen v Jacob komen de 12 stammen v Israël voort, waarvan de Israëlieten afstammen
- Door een hongersnood gedwongen en op uitnodiging v Jakobs zoon Jozef, die vizier was geworden vd
Farao, vestigen zij zich in het land Goden in Egypte
- Gedurende enkele eeuwen groeien hun afstammelingen uit tot een groot volk
- De Egyptenaren, bang geworden dat zij overvleugeld zouden worden door de zich snel
vermenigvuldigende Israëlieten, dwingen hen tot slavendienst en bevelen uiteindelijk zelfs dat
pasgeboren jongetjes gedood moeten worden
- 13de E vC treedt Mozes op
- Op Gods bevel leidt hij het volk uit Egypte (beschreven in Exodus)
- Abraham = Ibrahim in Islam
• Ibrahim aanbidt de hemellichamen (afgoden) tot God hem tot inzicht brengt
• Ibrahim vernietigt de afgodenbeelden
• Het volk zet hem drm op de brandstapel maar God beveelt dat het vuur koud w
• Hij vraagt dat Ibrahim zich onderwerpt
o Islam = overgave/onderwerping
• Ibrahim breekt met zijn fam en trekt met zijn neefje Loet (Lot) nr een gezegend land
• Omdat Ibrahim telkens vertrouwt op het woord v Allah, zelfs dat zijn vrouw Sara nog een kind
zal krijgen, Ishaaq (Isaak), noemt de geloofsleer hem ‘de ware monotheïst, de vader vd
gelovigen’
• Ibrahim is de 1ste moslim en Mohammed, als de opvolger v Ibrahim, brengt de restauratie vh
oorspronkelijke, pure monotheïsme
- ‘Einde vd mensenoffers’ in juist perspectief bekijken
• Monotheïstische religies kwamen voort uit mythische/natuureligies die polytheïstisch waren
, • Deze polytheïstische religies waren over het algemeen toleranter dan het monotheïsme tav
andere religies → ‘wederzijdse vertaalbaarheid’
o De eigen stamgoden vond men onder een andere naam bij vreemdelingen terug
• Tegelijk waren deze intrinsiek verbonden met gruwelijke offerrituelen
o Hieraan hebben de 3 monotheïstische religies een eind gemaakt
o Ze klaagden de vele varianten v mensenoffers aan en verboden die
o MAAR hierdoor verdween iets veel belangrijkers nr de achtergrond
▪ →: de fundamentele kritiek op de afgodendienst die een nieuw soort
religieus geweld voedde → het geweld uitgeoefend in naam v God
1.1.2 HERKOMST VH MONOTHEÏSME: ICHNATON OF MOZES?
- Maar, waar komt de monotheïstische religie vandaan?
• Nadat de aartsvaders hun gevecht met de weerbarstige enige God hebben geleverd, moet
het 1ste, joodse, monotheïsme nog ontstaan
- Monotheïsme vs natuurreligies (Oude Nabije Oosten)
• Het goddelijk is opgevat nr het model vd natuur en de natuurlijke condities waarin die
landbouwvolkeren moesten gedijen
• Goddelijke werd opgevat als cyclisch nr het model vd seizoenen, etc.
• De goden konden ‘bewerkt’ worden
o Dienden verzorgd en gevoed te worden
o Men kon met hen onderhandelen
o …
• Het religieuze is er gericht op het aardse leven en staat in functie vd mensen om di eop aarde
een goed bestaan te bezorgen
- Monotheïsme
• Niets v vorige bij de monotheïstische god
• Het religieuze staat er volledig in dienst ve heil voor de mensen in een hiernamaals
- Herkomst v joods monotheïsme is onduidelijk
• Ligt het in het enige andere monotheïsme dat we in de religieuze gesch vd Oude Nabije
Oosten kennen → Ichnaton?
• Of is de herkomst eerder bij Mozes te vinden?
1.1.2.1 ICHNATON EN DE CULTUS VAN ATON
- Farao Ichnaton
• Hij had het hele gewicht v zijn faronische macht in de weegschaal gelegd in een poging om de
gehele religie v Egypte om te smeden tot een cultus vd Ene Aton-god (14de E vC)
• Ichnaton verklaarde alle goden in zijn rijk voor onecht
• Dit monotheïsme werd door de farao zelf opgelegd
• Het hele Egyptische pantheon werd per decreet niet-bestaand verklaar, op 1 god na → Aton,
de zonneschijf
• Aton was voortaan de enige god, het unieke principe dat de hele kosmos in evenwicht hield
• Zijn cultus werd de enige echte, die al de andere vervind
• Reeds voor Ichnaton hadden andere farao’s de verering v 1 god, Amon-Re bevorderd, maar
dat was niet gepaard gegaan met de intolerantie of vernietiging vd lagere goden
• Ichnaton ging over ve henotheïsme nr een monotheïsme
o Verering v 1 god zonder de verering v andere goden te verbieden
• Aton werd de concrete verschijningsvorm vd zon, is de schepper v alle dingen, de andere
goden bestaan niet meer
