Het geheugen en de normale psychische veroudering
Het normaal functionerend geheugen
Fysiologieflash van de hersenen
Hersenschors (grijze massa) is “biologische harde schijf”.
Neuronennetwerk is een elektrische en chemische "communicatie" tussen neuronen
De drie registers van het geheugen
Zintuiglijk geheugen
Zintuiglijk of sensorisch geheugen. Observaties en prikkels
Korte termijngeheugen
Werkgeheugen al een zekere codering
Lange termijngeheugen
Bibliotheek van feiten, bevattende 3 soorten informatie
- pure feitenkennis (= semantisch deel)
- persoonlijke ervaringen (= episodisch deel)
- routines/handelingen (= proceduraal deel)
Drie informatieverwerkingsprocessen
- Coderen/opnemen van informatie
- Opslaan van informatie
- Terug oproepen van informatie
De normale psychische veroudering
Het normaal verouderd geheugen: vertraagd
Geheugen werkt nog adequaat, alleen trager: informatie wordt trager terug
opgeroepen en codering van nieuwe informatie kan wat meer tijd in beslag
nemen → losser wordende netwerk. De algemene gezondheidstoestand neemt af
door ziektes, zintuigachteruitgang
Dementie
Dementie als verzamelnaam: soorten dementies
Dementie is niet één bepaalde ziekte: het is een verzamelnaam voor een groep van
ziekten met verschillende oorzaken, met dezelfde reeks van kernsymptomen.
Ouderdomsziekte → ouderdom is een risicofactor
Alzheimerdementie = 60%
Degeneratieve ziekte, wordt gekenmerkt door een sluipend begin en langzaam erger
wordende achteruitgang van de cognitieve functies.
Vasculaire dementie of multi-infarctdementie = 10%
Symptomen ontstaan door vele kleine herseninfarcten (door trombose en/of embolie)
en/of hersenbloedingen. Begint plots en is er een sprongsgewijze achteruitgaan, nl.
telkens wanneer een bijkomende episode van vasculair hersenlijden optreedt.
, Mengvormen = 15%
Beide vormen
De overige 10 à 20% van de dementiegevallen worden veroorzaakt door andere, meer
zeldzame aandoeningen:
- Frontaalkwabdementie (ziekte van Pick)
- Lewy-body dementie
- Parkinsondementie
Erfelijke dementie <1%
Enkel sprake van erfelijkheid als dit al onder 65 jaar begint
Fysiopathologie van Alzheimerdementie
Bij Alzheimerdementie is er verlies aan neuronen: er ontstaan grote, onoverbrugbare
openingen in het netwerk van neuronen (= gaten), eiwitklonters aangetroffen die
instaan voor de geheugenfuncties en de cognitie.
Symptomencluster bij Alzheimerdementie
cluster van kernsymptomen op Alzheimerdementie:
- Geheugenstoornissen
- Oriëntatiestoornissen
- Eén of meer van onderstaande stoornissen:
o Afasie
o Apraxie
o Agnosie
- Hinder in het normaal sociaal functioneren
- Afwezigheid van depressie of delier (differentiaaldiagnose: zie cursus ‘module
ouderen’)
- aanvullende symptomen: decorumverlies, omkering dag- nachtritme,
stemmingswisselingen, karakterveranderingen, gedragsproblemen als
achterdocht & verzamelwoede,…
Geheugenstoornissen
Falend sensorisch geheugen en korte termijngeheugen
Zintuigelijk geheugen Korte termijn geheugen Lange termijn geheugen
Vb: je zet pat schoenen vb. pat zegt dat hij nog niets Vb. pat weet niet meer of en
onder bed en pat vraagt gegeten heeft die dag, hoeveel kinderen hij heeft
onmiddellijk nadien waar zijn terwijl hij een uur tevoren Vb. pat blijft naar partner
schoenen zijn middageten heeft gegeten vragen die al 2 j overleden
is. Of achterstevoren
progressief (gemiddeld 10 jaar)
Oriëntatiestoornissen
Tijd Plaats Personen
Vb. vergeten welke dag van Vb. naar kelder lopen van Vb. tegen dochter vader
de week het isVb. ‘s middag flat en niet meer weten op zeggen
omkleden om te gaan welk verdiep men woont.
slapen. Omkering dag-nacht dolen
Het normaal functionerend geheugen
Fysiologieflash van de hersenen
Hersenschors (grijze massa) is “biologische harde schijf”.
Neuronennetwerk is een elektrische en chemische "communicatie" tussen neuronen
De drie registers van het geheugen
Zintuiglijk geheugen
Zintuiglijk of sensorisch geheugen. Observaties en prikkels
Korte termijngeheugen
Werkgeheugen al een zekere codering
Lange termijngeheugen
Bibliotheek van feiten, bevattende 3 soorten informatie
- pure feitenkennis (= semantisch deel)
- persoonlijke ervaringen (= episodisch deel)
- routines/handelingen (= proceduraal deel)
Drie informatieverwerkingsprocessen
- Coderen/opnemen van informatie
- Opslaan van informatie
- Terug oproepen van informatie
De normale psychische veroudering
Het normaal verouderd geheugen: vertraagd
Geheugen werkt nog adequaat, alleen trager: informatie wordt trager terug
opgeroepen en codering van nieuwe informatie kan wat meer tijd in beslag
nemen → losser wordende netwerk. De algemene gezondheidstoestand neemt af
door ziektes, zintuigachteruitgang
Dementie
Dementie als verzamelnaam: soorten dementies
Dementie is niet één bepaalde ziekte: het is een verzamelnaam voor een groep van
ziekten met verschillende oorzaken, met dezelfde reeks van kernsymptomen.
Ouderdomsziekte → ouderdom is een risicofactor
Alzheimerdementie = 60%
Degeneratieve ziekte, wordt gekenmerkt door een sluipend begin en langzaam erger
wordende achteruitgang van de cognitieve functies.
Vasculaire dementie of multi-infarctdementie = 10%
Symptomen ontstaan door vele kleine herseninfarcten (door trombose en/of embolie)
en/of hersenbloedingen. Begint plots en is er een sprongsgewijze achteruitgaan, nl.
telkens wanneer een bijkomende episode van vasculair hersenlijden optreedt.
, Mengvormen = 15%
Beide vormen
De overige 10 à 20% van de dementiegevallen worden veroorzaakt door andere, meer
zeldzame aandoeningen:
- Frontaalkwabdementie (ziekte van Pick)
- Lewy-body dementie
- Parkinsondementie
Erfelijke dementie <1%
Enkel sprake van erfelijkheid als dit al onder 65 jaar begint
Fysiopathologie van Alzheimerdementie
Bij Alzheimerdementie is er verlies aan neuronen: er ontstaan grote, onoverbrugbare
openingen in het netwerk van neuronen (= gaten), eiwitklonters aangetroffen die
instaan voor de geheugenfuncties en de cognitie.
Symptomencluster bij Alzheimerdementie
cluster van kernsymptomen op Alzheimerdementie:
- Geheugenstoornissen
- Oriëntatiestoornissen
- Eén of meer van onderstaande stoornissen:
o Afasie
o Apraxie
o Agnosie
- Hinder in het normaal sociaal functioneren
- Afwezigheid van depressie of delier (differentiaaldiagnose: zie cursus ‘module
ouderen’)
- aanvullende symptomen: decorumverlies, omkering dag- nachtritme,
stemmingswisselingen, karakterveranderingen, gedragsproblemen als
achterdocht & verzamelwoede,…
Geheugenstoornissen
Falend sensorisch geheugen en korte termijngeheugen
Zintuigelijk geheugen Korte termijn geheugen Lange termijn geheugen
Vb: je zet pat schoenen vb. pat zegt dat hij nog niets Vb. pat weet niet meer of en
onder bed en pat vraagt gegeten heeft die dag, hoeveel kinderen hij heeft
onmiddellijk nadien waar zijn terwijl hij een uur tevoren Vb. pat blijft naar partner
schoenen zijn middageten heeft gegeten vragen die al 2 j overleden
is. Of achterstevoren
progressief (gemiddeld 10 jaar)
Oriëntatiestoornissen
Tijd Plaats Personen
Vb. vergeten welke dag van Vb. naar kelder lopen van Vb. tegen dochter vader
de week het isVb. ‘s middag flat en niet meer weten op zeggen
omkleden om te gaan welk verdiep men woont.
slapen. Omkering dag-nacht dolen
