hoorcollege aantekeningen staatsrecht 2

Staatsrecht 2

Week 1 – Staat, gezag en soevereiniteit
Staat
 Oorsprong;
o Bodin en de république (16e eeuw); ondanks de religie van de vorst is hij volgens
Bodin de soeverein -> grondslag; onbeperkte macht
o Hobbes en de convenant (17e eeuw); onderdanen hebben behoefte aan een vorst,
omdat de onderdanen dat willen -> grondslag; onderdanen leidt tot
maatschappelijk verdrag
o Rousseau en de citoyen (18e eeuw); gebondenheid aan de wetten die je zelf
maakt als burger
Soevereiniteit
 Antwoord op de vraag waarom het recht geldt
o Bodin; de soeverein heeft de onbeperkte en eeuwigdurende macht
o In het NL recht geen idee waarom het recht geldt, en wie de soeverein is

Democratie
 Formele en materiële defenitie van democratie;
o Formeel; vorm van de democratie -> staatkundig bestuursmodel met een
besluitvormingsprocedure en procedurele spelregels
o Materieel; de waarden van de democratie en de inhoudelijke eisen waaraan een
democratisch bestuursmodel moet voldoen -> grondrechten
 Verschijningsvorm;
o Direct; de burger heeft zelf invloed op de wetgeving
o Indirect; volksvertegenwoordiging en parlementen -> de burger stelt politieke
representanten
 Burke; het parlement vertegenwoordigt de wil van het hele volk en niet
slechts delen
 Rechtsstaat; nieuwer dan de democratie maar onlosmakelijk verbonden met elkaar
o Machtsbeteugeling; onvrijheid van de Staat
 Locke, Montesquieu en Rousseau
o Elementen;
 Legaliteitseis (geen terugwerkende kracht)
 Machtenscheiding (normstelling, uitvoering en geschilbeslechting)
 Functioneel en persoonlijk
 Democratische wetgevingsprocedure en onafhankelijke rechtspraak
 Vrijheidsrechten
 Declaration des droits de l’homme et du citoyen
 Nederlandse democratie;
o Democratie in de Grondwet;
 Status quo; art. / 67 lid
 Toekomst; gaat er nog een algemene bepaling komen
o Referendum;
 Status quo; Wet Raadgevend referendum ingetrokken in 2018
 Toekomst; correctief referendum? (Lage drempels, hoge dijken)
 Tot 2018 kon er een raadplegend referendum plaatsvinden ten aanzien
van wetten en andere belangrijke zaken
o Politieke partijen
 Status quo; juridisch stiefkind
 Toekomst; wet politieke partijen?

, Mensenrechten
 Motor en maatstaf van de democratie
o Motor; mensen moeten daadwerkelijk mee kunnen doen
o Maatstaf; overheid moet niet de burger kleineren
 Axioma’s van mensenrechten;
o Inherent (gelijkheid)
o Aanspraak (staatstaak)
 Democratie, rechtstaat en mensenrechten;
o Wederkerigheid; preambule en beperkingsgronden EVRM (artt. 8/9/10/11)
o Refah partisi; democracy appears to be the only political model… compatible
with the Convention -> in NL is dat art. 2:20 BW jo. art. 8 Gw)
 I – Procedure (herkomst)
 II – Facts (voorgeschiedenis; nationaal recht)
 III – The Law
 Rechtsvergelijking
 Interference (reikwijdte)
 Justified (legitieme beperkingen) -> standpunten partijen/ vaste
jurisprudentie / toepassing

Week 2 – Kiezer en gekozene
Vertegenwoordiging
 Vertegenwoordigen
o Art. 50 Gw; De Staten-Generaal vertegenwoordigen het gehele Nederlandse volk
 Niet in privaatrechtelijke zin opvatten
 Staatsrechtelijk (1); niet meer als afgevaardigden van de staten van de
soevereine provinciën, maar als centrale ambt voor de eenheidsstaat
 Staatsrechtelijk (2); de (leden van de) Staten-Generaal behartigen het
algemeen belang, geen lokale regionale of andere deelbelangen
o Kortmann; de vertegenwoordiging van het gehele Nederlandse volk houdt op
zich genomen geen verband met het aantal kiezers van de leden van de Staten-
Generaal, noch met het kiesstelsel
 Kiesrecht (art. 4 Gw); iedere Nederlander heeft gelijkelijk recht de leden van algemeen
vertegenwoordigende organen te verkiezen alsmede tot lid van deze organen te worden
verkozen, behoudens bij de wet gestelde uitzonderingen
o Algemeen vertegenwoordigende organen;
 De vanouds bekende vertegenwoordigende organen (PS,GS, S-G)
 Andere organen die wat betreft taken en bevoegdheden daarmee
grotendeels overeenkomen
 Samenstelling / afspiegeling; hoe groter de groep
vertegenwoordigden, hoe zwaarderwegend
 Bevoegdheid; hoe groter het takenpakket, hoe groter de noodzaak
van de democratische legitimatie
 In het bijzonder; de bevoegdheid tot het vaststellen van
algemeen verbindende voorschriften
o Kiesrecht in artikelen:
 Art. 3 EP EVRM; de Hoge Verdragsluitende Partijen verbinden zich om
met redelijke tussenpozen vrije, geheime verkiezingen te houden onder
voorwaarden die de vrije meningsuiting van het volk bij het kiezen van de
wetgevende macht waarborgen
 Art. 25 IVBPR; elke burger heeft het recht en dient in de gelegenheid te
worden gesteld zonder het onderscheid bedoeld in art. 2 wordt gemaakt,
en zonder onredelijke beperking
o Geschiedenis kiesrecht;