Aardrijkskunde H3
3.1 Natuurlijke gevaren in Zuid-Amerika
Fysische processen in/op de aardkorst
• Endogene processen, bijvoorbeeld: aardbevingen, vulkanisme.
• Exogene processen, bijvoorbeeld: verwering, erosie.
Natuurlijke gevaren gekoppeld aan deze processen:
• Tsunami’s (vloedgolven) zijn het gevolg van: aardbevingen.
• Massabewegingen (aardverschuivingen) zijn het gevolg van:
aardbevingen en neerslag.
• Lahars (modderstromen) zijn het gevolg van: vulkaanuitbarstingen.
• (Rivier) overstromingen zijn het gevolg van: overvloedige
neerslag/regen.
Subductie is het proces dat zich in het Andesgebergte afspeelt als gevolg van de
platentektoniek. De oceanische plaat schuift onder de continentale plaat bij een
convergente plaatbeweging.
Hoe kan door een aardbeving een tsunami ontstaan?
1. aardbeving op oceaanbodem
2. de oceanische plaat verschuift
3. er ontstaat een schokgolf in het water
4. vloedgolf overspoelt de kust
Hoe kan door een vulkaanuitbarsting een lahar (modderstroom) ontstaan?
1. vulkaanuitbarsting
2. hitte door lava en gassen
3. sneeuw en ijs smelten
4. watermassa neemt aarde en stenen mee de helling af in de vorm van een
modderstroom
Hoe kunnen door El Niño aardverschuivingen ontstaan?
1. er valt overvloedig regen
2. hellingprocessen: versnelde bodemerosie + afschuiven van stukken helling
Hoe kan een verhoogde piekafvoer
tot overstromingen leiden?
1. verhoogde piekafvoer
2. rivier moet extra veel water afvoeren
3. treedt buiten zijn oevers
Hoe kan de mens oorzaak zijn van natuurlijke gevaren?
1. houtkap op hellingen
2. bodemerosie + massabewegingen
3. verharding oppervlak
4. verkorting vertragingstijd
5. overstroming
, 3.2 Hazard Management
• Hazard management:
• Beleid om de schade bij natuurrampen te voorkomen of beperken.
• Risicoperceptie:
• De mate waarin men het risico om zelf slachtoffer te worden van een
natuurramp inschat.
Hoog in de schaal van Richter Groot gebied betrokken Slecht landgebruik
Levensgevaarlijke modderstroom Veel infrastructuur Geen vluchtroutes
200 mm neerslag in een etmaal Dichtbevolkt gebied Slecht gebouwde
huizen
Armoede
Geen planning
Natuurrampen eisen in ontwikkelingslanden wel 20 keer zoveel levens als in rijke landen. Hoe
komt dat?
Slecht gebouwde huizen, gebouwen op gevaarlijke plekken, hoge bevolkingsdichtheden,
geen rampenplannen, geen geld voor preventie, verkeerd omgaan met de natuur
(ontbossing).
Actieplannen bestaan uit:
1. Doen van onderzoek, bijvoorbeeld:
naar platentektoniek of El Niño
2. Verminderen van het risico, bijvoorbeeld:
betere bouwvoorschriften, bescherming door dijken, verbod op houtkap
3. Rampenplannen maken, bijvoorbeeld:
reddingsplannen, evacuatieplannen
4. Rampenfondsen om schade te herstellen
5. Bevolking voorbereiden met:
hulpteams, reconstructie
3.3 De stad
Netwerksamenleving: In 2015 is er een samenwerkingsverband van grote steden in de
wereld ontstaan
• Megasteden: Rio de Janeiro, Sao Paolo, Lima, Bogota, Santiago, Buenos Aires
• Middelgrote steden: Cochabamba, Cusco, Cuenca, Cartagena, Cordoba, Conception
• Ontwikkelingscorridors: Transamazonica
• Informele stad: Slum, favela, bidonville, shantytown
• Urban Sprawl: De oppervlakte van Caracas is in 10 jaar gegroeid met 400 km²
3.1 Natuurlijke gevaren in Zuid-Amerika
Fysische processen in/op de aardkorst
• Endogene processen, bijvoorbeeld: aardbevingen, vulkanisme.
• Exogene processen, bijvoorbeeld: verwering, erosie.
Natuurlijke gevaren gekoppeld aan deze processen:
• Tsunami’s (vloedgolven) zijn het gevolg van: aardbevingen.
• Massabewegingen (aardverschuivingen) zijn het gevolg van:
aardbevingen en neerslag.
• Lahars (modderstromen) zijn het gevolg van: vulkaanuitbarstingen.
• (Rivier) overstromingen zijn het gevolg van: overvloedige
neerslag/regen.
Subductie is het proces dat zich in het Andesgebergte afspeelt als gevolg van de
platentektoniek. De oceanische plaat schuift onder de continentale plaat bij een
convergente plaatbeweging.
Hoe kan door een aardbeving een tsunami ontstaan?
1. aardbeving op oceaanbodem
2. de oceanische plaat verschuift
3. er ontstaat een schokgolf in het water
4. vloedgolf overspoelt de kust
Hoe kan door een vulkaanuitbarsting een lahar (modderstroom) ontstaan?
1. vulkaanuitbarsting
2. hitte door lava en gassen
3. sneeuw en ijs smelten
4. watermassa neemt aarde en stenen mee de helling af in de vorm van een
modderstroom
Hoe kunnen door El Niño aardverschuivingen ontstaan?
1. er valt overvloedig regen
2. hellingprocessen: versnelde bodemerosie + afschuiven van stukken helling
Hoe kan een verhoogde piekafvoer
tot overstromingen leiden?
1. verhoogde piekafvoer
2. rivier moet extra veel water afvoeren
3. treedt buiten zijn oevers
Hoe kan de mens oorzaak zijn van natuurlijke gevaren?
1. houtkap op hellingen
2. bodemerosie + massabewegingen
3. verharding oppervlak
4. verkorting vertragingstijd
5. overstroming
, 3.2 Hazard Management
• Hazard management:
• Beleid om de schade bij natuurrampen te voorkomen of beperken.
• Risicoperceptie:
• De mate waarin men het risico om zelf slachtoffer te worden van een
natuurramp inschat.
Hoog in de schaal van Richter Groot gebied betrokken Slecht landgebruik
Levensgevaarlijke modderstroom Veel infrastructuur Geen vluchtroutes
200 mm neerslag in een etmaal Dichtbevolkt gebied Slecht gebouwde
huizen
Armoede
Geen planning
Natuurrampen eisen in ontwikkelingslanden wel 20 keer zoveel levens als in rijke landen. Hoe
komt dat?
Slecht gebouwde huizen, gebouwen op gevaarlijke plekken, hoge bevolkingsdichtheden,
geen rampenplannen, geen geld voor preventie, verkeerd omgaan met de natuur
(ontbossing).
Actieplannen bestaan uit:
1. Doen van onderzoek, bijvoorbeeld:
naar platentektoniek of El Niño
2. Verminderen van het risico, bijvoorbeeld:
betere bouwvoorschriften, bescherming door dijken, verbod op houtkap
3. Rampenplannen maken, bijvoorbeeld:
reddingsplannen, evacuatieplannen
4. Rampenfondsen om schade te herstellen
5. Bevolking voorbereiden met:
hulpteams, reconstructie
3.3 De stad
Netwerksamenleving: In 2015 is er een samenwerkingsverband van grote steden in de
wereld ontstaan
• Megasteden: Rio de Janeiro, Sao Paolo, Lima, Bogota, Santiago, Buenos Aires
• Middelgrote steden: Cochabamba, Cusco, Cuenca, Cartagena, Cordoba, Conception
• Ontwikkelingscorridors: Transamazonica
• Informele stad: Slum, favela, bidonville, shantytown
• Urban Sprawl: De oppervlakte van Caracas is in 10 jaar gegroeid met 400 km²
