Samenvatting hoofdstuk 1 GEEST, GEDRAG EN PSYCHOLOGISCHE WETENSCHAP
Kernvraag 1.1 Wat is pschologie en wat is het niet?
Kernconcept 1.1: Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is psychologie de wetenschap
van gedrag en geestelijke processen.
Psychologie = wetenschap van gedrag en mentale processen (letterlijk vanuit Grieken: studie van de geest)
3 Manieren om psychologie te bedrijven:
1. experimenteel psychologen, kleinste deel. Doen onderzoek naar nieuwe experimentele kennis. Werken in
bedrijven, onderzoeksinstellingen maar meestal in universiteiten.
2. docenten psychologie, geven van onderwijs op MBO, HBO en bachelor en universiteiten
3. toegepast psychologen, gebruiken door experimenteel psychologen vergaarde kennis om problemen van
mensen op te lossen dmv training, speciale gereedschappen, psychologische behandeling. 64% werkt als
toegepast psycholoog.
Noem de specialisaties binnen de toegepaste psychologie:
1. Arbeids- en organisatiepsychologen (A&O psychologen). VB helpen bij selecteren van nieuwe medewerkers
binnen bedrijven. Of doen marktonderzoek
2. Sportpsychologen. ter ondersteuning van sporters op gebied van motivatie en leren hun emoties onder druk
te beheersen
3. Ergonomisch psychologen. werken in bedrijven of voor overheid. Werken vaak samen met andere
wetenschappers. Houden zich bezig met ontwerpen materialen (computers en instrumentenpanelen voor
vliegtuigen), zodat deze betrouwbaar werk afleveren en gebruiksvriendelijk zijn. Sommige doen detective
werk, door te onderzoeken wat is mis ging bij ongeluk als gevolg van menselijke fout.
4. Schoolpsychologen. houden zich bezig met problemen met lesgeven en leren. Diagnosticeren leer- en
gedragsproblemen en adviseren leraren, leerlingen en ouders.
5. Gezondheidspsychologen (GZ). Werken in alle sectoren van gezondheidszorg. Patienten hebben zowel
lichamelijk als geestelijk problemen, bijv. als gevolg hersenbloeding, dwarsleasie, alcohol en drugs.
6. Klinisch psychologen en counselors. Bijna de helft van de psychologen hebben dit specialisme. Helpen
mensen met problemen op sociaal of emotioneel gebied. (huwelijk cariere opleiding). Klinisch psycholoog
vaak eigen praktijk waar testen afgenomen kunnen worden en therapieen geeft. Counselor werkt meestal
voor bureau, school of psychiatrisch ziekenhuis, meestal kortere contacten met clienten.
Wat is het verschil en de overeenkomst tussen psychologie en psychiatrie?
Psychiatrie is een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale stoornissen en
psychologie de wetenschap van gedrag en mentale processen. Er zijn enkele psychologen die zich bezig houden met
geestelijke stoornissen, dit is de enige overeenkomst.
Wat is pseudopsychologie en geef voorbeelden:
pseudopsychologie = niet- onderbouwde psychologische aannamen die zich als wetenschappelijke waarheid
voordoen. Bijv. waarzeggerij, grafologie (wetenschap van handschriftanalyse), astrologie.
Wat is de reden dat mensen aangetrokken tot pseudopsychologie?
confirmation bias = bevestigingsbias=neiging om gebeurtenissen te herinneren die onze aannamen bevestigen en
tegenstrijdige bewijzen negeren, waardoor blindheid kan ontstaan voor geloofwaardigere alternatieven.
Noem 6 vaardigheden voor kritisch denken:
1
, 1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal
4. Kan de conclusie door bias zijn beïnvloed? (emotionele bias= verstoring van het waarnemingsvermogen
door oordelen op attitudes en gevoelens en confirmation bias= bevestigingsbias=neiging om
gebeurtenissen te herinneren die onze aannamen bevestigen en tegenstrijdige bewijzen negeren)
5. Worden veelvoorkomende denkfouten door alleen goed nadenken vermeden?
6. Zijn er voor het probleem verschillende standpunten nodig?
3 bronnen voor bias zijn:
1. emotionele bias = neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en gevoelens (ipv rationele analyse
van het bewijsmateriaal)
2. confirmation bias= neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en
om info. te zoeken waar je het wel mee eens bent.
3. expectancy bias = waarnemer staat toe dat zijn verwachtingen de resultaten van het onderzoek zullen
beïnvloeden.
Kernvraag 1.2 Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
Kernconcept 1.2: Net als onderzoekers op alle andere vakgebieden gebruiken psychologen de wetenschappelijke
methode om hun ideeën empirisch te toetsen.
Empirisch onderzoek = onderzoeksbenadering waarbij gegevens worden verzameld d.m.v. sensorische ervaring en
observatie.
Theorie = toetsbare verklaring voor een aantal feiten of observaties.
2 eigenschappen van een goede theorie:
1. theorie kan feiten verklaren
2. theorie kan worden getest
De 5 stappen van een wetenschappelijke methode zijn:
1. Hypothese = het formuleren van een idee of een vermoeden over een onderdeel van een bredere
theorie. Dit wordt gedaan a.d.h.v. operationele definities
Een hypothese moet falsificeerbaar zijn dat wil zeggen?
Weerlegbaar zijn, de hypothese moet zondanig worden opgesteld dat kan worden bewezen of deze juist of
onjuist is. (BV: bij suiker en kinderen: als we geen effect vinden is de hypothese falsificeerbaar).
M.b.v. operationele definities zal de onderzoeken alle aspecten van het experiment in concrete termen
specificeren. (BV: operationele definitie KINDEREN: alle kinderen van groep 3, klaslokaal 1 OBS ’t Einder. SUIKER:
hoeveelheid suiker in 1 blikje 7 up (door een drank zonder cafeïne te gebruiken wordt het effect daarvan
vermeden) HYPERACTIEF: dit zou kunnen a.d.h.v. 5 puntsschaal. Als ene groep duidelijk hoger scoort dan de op
de schaal heb je een verschil aangetoond)
2. Gecontroleerd experiment uitvoeren
2
Kernvraag 1.1 Wat is pschologie en wat is het niet?
Kernconcept 1.1: Psychologie is een breed veld, met vele specialismen, maar in wezen is psychologie de wetenschap
van gedrag en geestelijke processen.
Psychologie = wetenschap van gedrag en mentale processen (letterlijk vanuit Grieken: studie van de geest)
3 Manieren om psychologie te bedrijven:
1. experimenteel psychologen, kleinste deel. Doen onderzoek naar nieuwe experimentele kennis. Werken in
bedrijven, onderzoeksinstellingen maar meestal in universiteiten.
2. docenten psychologie, geven van onderwijs op MBO, HBO en bachelor en universiteiten
3. toegepast psychologen, gebruiken door experimenteel psychologen vergaarde kennis om problemen van
mensen op te lossen dmv training, speciale gereedschappen, psychologische behandeling. 64% werkt als
toegepast psycholoog.
Noem de specialisaties binnen de toegepaste psychologie:
1. Arbeids- en organisatiepsychologen (A&O psychologen). VB helpen bij selecteren van nieuwe medewerkers
binnen bedrijven. Of doen marktonderzoek
2. Sportpsychologen. ter ondersteuning van sporters op gebied van motivatie en leren hun emoties onder druk
te beheersen
3. Ergonomisch psychologen. werken in bedrijven of voor overheid. Werken vaak samen met andere
wetenschappers. Houden zich bezig met ontwerpen materialen (computers en instrumentenpanelen voor
vliegtuigen), zodat deze betrouwbaar werk afleveren en gebruiksvriendelijk zijn. Sommige doen detective
werk, door te onderzoeken wat is mis ging bij ongeluk als gevolg van menselijke fout.
4. Schoolpsychologen. houden zich bezig met problemen met lesgeven en leren. Diagnosticeren leer- en
gedragsproblemen en adviseren leraren, leerlingen en ouders.
5. Gezondheidspsychologen (GZ). Werken in alle sectoren van gezondheidszorg. Patienten hebben zowel
lichamelijk als geestelijk problemen, bijv. als gevolg hersenbloeding, dwarsleasie, alcohol en drugs.
6. Klinisch psychologen en counselors. Bijna de helft van de psychologen hebben dit specialisme. Helpen
mensen met problemen op sociaal of emotioneel gebied. (huwelijk cariere opleiding). Klinisch psycholoog
vaak eigen praktijk waar testen afgenomen kunnen worden en therapieen geeft. Counselor werkt meestal
voor bureau, school of psychiatrisch ziekenhuis, meestal kortere contacten met clienten.
Wat is het verschil en de overeenkomst tussen psychologie en psychiatrie?
Psychiatrie is een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale stoornissen en
psychologie de wetenschap van gedrag en mentale processen. Er zijn enkele psychologen die zich bezig houden met
geestelijke stoornissen, dit is de enige overeenkomst.
Wat is pseudopsychologie en geef voorbeelden:
pseudopsychologie = niet- onderbouwde psychologische aannamen die zich als wetenschappelijke waarheid
voordoen. Bijv. waarzeggerij, grafologie (wetenschap van handschriftanalyse), astrologie.
Wat is de reden dat mensen aangetrokken tot pseudopsychologie?
confirmation bias = bevestigingsbias=neiging om gebeurtenissen te herinneren die onze aannamen bevestigen en
tegenstrijdige bewijzen negeren, waardoor blindheid kan ontstaan voor geloofwaardigere alternatieven.
Noem 6 vaardigheden voor kritisch denken:
1
, 1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal
4. Kan de conclusie door bias zijn beïnvloed? (emotionele bias= verstoring van het waarnemingsvermogen
door oordelen op attitudes en gevoelens en confirmation bias= bevestigingsbias=neiging om
gebeurtenissen te herinneren die onze aannamen bevestigen en tegenstrijdige bewijzen negeren)
5. Worden veelvoorkomende denkfouten door alleen goed nadenken vermeden?
6. Zijn er voor het probleem verschillende standpunten nodig?
3 bronnen voor bias zijn:
1. emotionele bias = neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en gevoelens (ipv rationele analyse
van het bewijsmateriaal)
2. confirmation bias= neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te negeren of te bekritiseren en
om info. te zoeken waar je het wel mee eens bent.
3. expectancy bias = waarnemer staat toe dat zijn verwachtingen de resultaten van het onderzoek zullen
beïnvloeden.
Kernvraag 1.2 Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
Kernconcept 1.2: Net als onderzoekers op alle andere vakgebieden gebruiken psychologen de wetenschappelijke
methode om hun ideeën empirisch te toetsen.
Empirisch onderzoek = onderzoeksbenadering waarbij gegevens worden verzameld d.m.v. sensorische ervaring en
observatie.
Theorie = toetsbare verklaring voor een aantal feiten of observaties.
2 eigenschappen van een goede theorie:
1. theorie kan feiten verklaren
2. theorie kan worden getest
De 5 stappen van een wetenschappelijke methode zijn:
1. Hypothese = het formuleren van een idee of een vermoeden over een onderdeel van een bredere
theorie. Dit wordt gedaan a.d.h.v. operationele definities
Een hypothese moet falsificeerbaar zijn dat wil zeggen?
Weerlegbaar zijn, de hypothese moet zondanig worden opgesteld dat kan worden bewezen of deze juist of
onjuist is. (BV: bij suiker en kinderen: als we geen effect vinden is de hypothese falsificeerbaar).
M.b.v. operationele definities zal de onderzoeken alle aspecten van het experiment in concrete termen
specificeren. (BV: operationele definitie KINDEREN: alle kinderen van groep 3, klaslokaal 1 OBS ’t Einder. SUIKER:
hoeveelheid suiker in 1 blikje 7 up (door een drank zonder cafeïne te gebruiken wordt het effect daarvan
vermeden) HYPERACTIEF: dit zou kunnen a.d.h.v. 5 puntsschaal. Als ene groep duidelijk hoger scoort dan de op
de schaal heb je een verschil aangetoond)
2. Gecontroleerd experiment uitvoeren
2
