Week 1: Perifere vaten
Perifeer arterieel vaatlijden
Vernauwing/afsluiting grote of middelgrote slagaders benen.
Atherosclerose: roken, DM, hypertensie, dieet, beweging, genetisch, gewicht, negroïde.
Acute ischemie: snelle progressie plaque of arteriële embolie – Heparine IV
5 P’s: pain, parlor (bleek), paresthesie (koud, gevoelsverlies), paralyse, pulseless.
Chronisch obstructief vaatlijden: gegeneraliseerde atherosclerose (56% >85)
• Kritieke ischemie (15%): rustpijn, nachtelijke pijn, afwijking huid/nagels
voeten, neemt af bij omhoog hangen.
• Claudicatio intermittens (M>V): pijn/stijf/kramp/tempverschil inspanning.
In been of bil (vat bóven klachten), neemt af bij rust, eenzijdig of beiderzijds.
o Arterieel: verzwakte pulsaties a. tibialis posterior dorsalis pedis en
femoralis, a. femoralis souffle, koude huid, bleekheid.
o Trofisch: wondjes, minder beharing, nagelafwijkingen.
o Neurologisch: gevoelsstoornis, spierzwakte.
DD: DVT (pijnlijk, gezwollen, rood onderbeen), Restless-legsyndroom (in rust, erger in
de avond), Polyneuropathie (stekende pijn, doof gevoel, overgevoelig), Post Trombotisch
Syndroom (dunne glanzende witte huid, oedeem, eczeem, spataderen, claudicatio).
Diagnostiek: enkel/arm index met doppler, in rust in rugligging.
EAI hoogste systolische BD linker enkel (a. tibialis posterior of dorsalis pedis) delen door
beide armen (a. brachialis). Meet klokwaarts antiklokwaarts. Sclerose (DM)= hoge EAI
Chronisch obstructief vaatlijden aangetoond: <0.8 (1x) of 0.9 (3x)
Chronisch obstructief vaatlijden mogelijk: 0.9-1.0
Chronisch obstructief vaatlijden uitgesloten: >1.1 (1x) of 1.0 (3x)
Loopbandtest: 3.2 km/uur, helling 2% per 2 min, max 10% voor 30 min.
Functionele loopafstand en maximale loopafstand in meters.
Normaal: trifasisch signaal
Kleine stenose: bifasisch signaal, verzwakte stroom voor- en achterwaarts.
Grote stenose: monofasisch signaal.
Minder bloed door stenose, maar weefsel wel zelfde zuurstof nodig = perifere
vaatweerstand ↓, BD achter stenose ↓
Fontaine stadia: bij mensen met EAI <0.9
Fontaine III en IV (kritieke ischemie): hypoxie irreversibele weefselschade -- slecht
helende ulcera, beperkt weefselverlies door necrose (gangreen).
Looptherapie 3x/week 30 min 3 mnd: meer beweging > zuurstofbehoefte > collateralen.
Stoppen met roken, gezonde voeding, voetverzorging.
Medicatie: BD, statines, trombocytenaggregatieremmer.
Invasief: PTA (>II), stent, endarteriëctomie (schoonmaken), bypass (III), amputatie (IV)
PTA bij korte laesie <10cm of slecht/klein vat, bypass bij lange laesie.
Dotteren IN lies: via beenarterie of contralateraal.
, Week 1: Perifere vaten
AAA
Aorta normaal 2cm (+50%), locatie AAA 80% infrarenaal.
Plotse hevige pijn in abdomen of lage rug: volumetoename/ruptuur.
Ruptuur dorsaal: retroperitoneaal, kleine bloedingsruimte = GOEDE OVERLEVING
Ruptuur ventraal: peritoneale holte, grote bloedingsruimte.
• Vormen: man, 50-80, MI, perifeer vaatlijden, roken, hypertensie, DM BESCHERMT
• Ruptuur: vrouw, roken (mortaliteit 80%, in ziekenhuis 45%).
<4cm ruptuurkans nihil
4-5cm 1-3% per jaar
5-6cm 28% per 3 jaar
>6 cm 41% per 3 jaar
Etiologie: atherosclerose (inflammatie, ischemie, druk), hypertensie, trauma, vasculitis,
Marfan/Ehler-Danlos, infectie (Syfillus). E: scheur in lumen/vaso vasorum tunica media.
LO: diepe pijn (vaak asymptomatisch), souffle, palpatie kloppende massa, drukpijn.
Echo: dikte lumen >3cm OF 0.5cm breder dan suprarenale aorta.
CT-angiogram: lumen (m.b.v. contrast), lekkage (ruptuur)
Röntgen: verkalking, veranderde nierpositie, wand buiten ruggengraat.
Behandeling:
• <5.5cm: conservatief (CVRM), controle echo <4cm 2jr/<4.9 1 jr/>5 3mnd
Indicaties operatie: groei >1cm per jaar, sympotmen.
• >5.5cm (vrouw >5cm): operatie door hoge kans ruptuur.
Contra: <3 maanden geleden MI, instabiele AP, pulmonaire insufficiëntie.
o EVAR: endovasculaire aneurysma repair, endoprothese via lies.
Aneurysma niet bochtig, plaats voor verankering, liesslagaders niet nauw.
CHEVAR: chimney, bovenrand aneurysma 2-9 mm onder aftakking renalis.
FEVAR: fenestrated EVAR
o Open operatie: afklemmen onder aa. renalis en aa. iliaca communis.
Vaatprothese (buisprothese, broekprothese tot aa. iliaca), kunststof wordt
gehecht aan gezonde delen, re-endothelialisatie vindt plaats.
Complicaties: mortaliteit operatie 10%, trombose prothese, embolisatie, infectie.
Endoleaks: I proximaal/distaal, II buitenaf, retrograad aftakking III stentdefect, IV
poreus transplantaat V onbekende oorzaak
, Week 1: Perifere vaten
Ulcus
Diabetische neuropathie: minder bloed atherosclerose (wondgenezing) en neuropathie.
Paresthesie, nachtelijke krampen, gevoel wattenlopen, pijnsensaties, doofheid, PLASSEN!
Charcot voet: gezwollen rode voet door botdeformatie (onopgemerkte
botbreuken, orgaanstransplantatie medicatie).
Risico: DM, hartfalen, oedeem, hypertensie, reuma, immobilteit, varices, langdurig staan,
huidaandoening als eczeem/psoriasis.
LO: grootte, lokalisatie, aspect wondrand en wondbodem, tekenen infectie.
Eventueel lab (BNP, Hb, Ht, TSH, glucose) voor vermoeden hartfalen/DM
Veneus Arterieel
• Locatie: boven mediale malleolus • Locatie: laterale zijde scheenbeen, voorvoet/tenen.
• Grillige wondranden, nat, oppervlakkig • Scherpe rondwanden, droog, schilferig, zwart, diep.
• EAI >0.9 • EAI <0.9
• Nachtelijke pijn, kramp (neemt AF bij heffen) • Meer pijn dan veneus, nachtelijke pijn (neemt TOE)
• Pulsaties palpabel • Pulsaties verzwakt/afwezig
• CRF normaal • CRF vertraagd
• Atrofie blanche: witte atrofische gebieden met • Claudicato intermittens
rode maculae aan de rand van de ulcus. • Koude, blauw/witte voet
• Pitting oedeem • Verdikte nagels
• Bruine verkleuring (hemosiderine): ery’s treden • Afname beharing
uit bloedbaan
• Varices
• Riekende geur
Amaurosis fugax
Tijdelijk gezichtsverlies (2-30 min), mindere bloed door a. retinalis, opthalmicus, ciliaris.
Embolie a. carotis (beide kanten: CIRKEL VAN WILLIS), ritmestoornis.
Diagnostiek: duplexscan (vernauwing, snelheid, richting), CT/MR-angio jodiumcontrast
via subclavia (goede nierfunctie),
CEA: carotis endarterectomie, EEG controleert hersenactiviteit. >70% V >50% M
(V: kans complicatie operatie, M: snel recidief) ()
Aantekeningen
• Sporten: concentrisch LV, dilatatie RV. ECG lijkt een RBBB te hebben, maar tijd nodig
voor RV activatie – zorgt voor gefixeerde splijting 2e toon (fysiologisch) inademing.
• Pulmonale hypertensie zorgt voor een splijting van de 2e harttoon bij inademing.
• Paradoxale splijting bij uitademing (niet inademing): systolisch hartfalen LV, LBBB.
CEAP classificatie (veneus): clinical, etiological, anatomical, pathophysiological
Clinical (0-6): nit zichtbaar/palpabel tot ulcus
Etiological: congenitaal, primair (onbekend), secundair (trombose, trauma, zwanger)
Anatomical: venen, diepe venen, perforerende venen
Pathopysiological: reflux, obstructie, beiden
Acute behandeling: met als doel reperfusie
- Trombolyse: START BINNEN HALF UUR MET SCANS INCL.
Plasminogeen door tPA omgezet tot plasmine (lost fibrine op) 0.9 mg/kg gewicht.
o Contraindicaties: andere bloeding (CT), stollingsproblemen, >110/185
o Voorwaarden: tot 4,5 uur na ontstaan van klachten, >18 jr
- Intra-arteriële therapie (trombectomie): katheter vanuit lies verwijdert trombus.
Vooraf CT-angiografie, de occlusie moet >50% zijn.
o Voorwaarden: tot 6 uur na ontstaan van klachten, afsluiting groot
bloedvat met bekende locatie, gespecialiseerd centrum.
- Acetylsalicylzuur: kan bij elke patiënt met een herseninfarct, ook na 4.5 uur.
Acetylering van cyclo-oxygenase: remming van prostaglandine tromboxaan A2
Secundair: MI (ASA), CVA (P2Y12), fosfodiesteraseremmer (dipyradamol).
Perifeer arterieel vaatlijden
Vernauwing/afsluiting grote of middelgrote slagaders benen.
Atherosclerose: roken, DM, hypertensie, dieet, beweging, genetisch, gewicht, negroïde.
Acute ischemie: snelle progressie plaque of arteriële embolie – Heparine IV
5 P’s: pain, parlor (bleek), paresthesie (koud, gevoelsverlies), paralyse, pulseless.
Chronisch obstructief vaatlijden: gegeneraliseerde atherosclerose (56% >85)
• Kritieke ischemie (15%): rustpijn, nachtelijke pijn, afwijking huid/nagels
voeten, neemt af bij omhoog hangen.
• Claudicatio intermittens (M>V): pijn/stijf/kramp/tempverschil inspanning.
In been of bil (vat bóven klachten), neemt af bij rust, eenzijdig of beiderzijds.
o Arterieel: verzwakte pulsaties a. tibialis posterior dorsalis pedis en
femoralis, a. femoralis souffle, koude huid, bleekheid.
o Trofisch: wondjes, minder beharing, nagelafwijkingen.
o Neurologisch: gevoelsstoornis, spierzwakte.
DD: DVT (pijnlijk, gezwollen, rood onderbeen), Restless-legsyndroom (in rust, erger in
de avond), Polyneuropathie (stekende pijn, doof gevoel, overgevoelig), Post Trombotisch
Syndroom (dunne glanzende witte huid, oedeem, eczeem, spataderen, claudicatio).
Diagnostiek: enkel/arm index met doppler, in rust in rugligging.
EAI hoogste systolische BD linker enkel (a. tibialis posterior of dorsalis pedis) delen door
beide armen (a. brachialis). Meet klokwaarts antiklokwaarts. Sclerose (DM)= hoge EAI
Chronisch obstructief vaatlijden aangetoond: <0.8 (1x) of 0.9 (3x)
Chronisch obstructief vaatlijden mogelijk: 0.9-1.0
Chronisch obstructief vaatlijden uitgesloten: >1.1 (1x) of 1.0 (3x)
Loopbandtest: 3.2 km/uur, helling 2% per 2 min, max 10% voor 30 min.
Functionele loopafstand en maximale loopafstand in meters.
Normaal: trifasisch signaal
Kleine stenose: bifasisch signaal, verzwakte stroom voor- en achterwaarts.
Grote stenose: monofasisch signaal.
Minder bloed door stenose, maar weefsel wel zelfde zuurstof nodig = perifere
vaatweerstand ↓, BD achter stenose ↓
Fontaine stadia: bij mensen met EAI <0.9
Fontaine III en IV (kritieke ischemie): hypoxie irreversibele weefselschade -- slecht
helende ulcera, beperkt weefselverlies door necrose (gangreen).
Looptherapie 3x/week 30 min 3 mnd: meer beweging > zuurstofbehoefte > collateralen.
Stoppen met roken, gezonde voeding, voetverzorging.
Medicatie: BD, statines, trombocytenaggregatieremmer.
Invasief: PTA (>II), stent, endarteriëctomie (schoonmaken), bypass (III), amputatie (IV)
PTA bij korte laesie <10cm of slecht/klein vat, bypass bij lange laesie.
Dotteren IN lies: via beenarterie of contralateraal.
, Week 1: Perifere vaten
AAA
Aorta normaal 2cm (+50%), locatie AAA 80% infrarenaal.
Plotse hevige pijn in abdomen of lage rug: volumetoename/ruptuur.
Ruptuur dorsaal: retroperitoneaal, kleine bloedingsruimte = GOEDE OVERLEVING
Ruptuur ventraal: peritoneale holte, grote bloedingsruimte.
• Vormen: man, 50-80, MI, perifeer vaatlijden, roken, hypertensie, DM BESCHERMT
• Ruptuur: vrouw, roken (mortaliteit 80%, in ziekenhuis 45%).
<4cm ruptuurkans nihil
4-5cm 1-3% per jaar
5-6cm 28% per 3 jaar
>6 cm 41% per 3 jaar
Etiologie: atherosclerose (inflammatie, ischemie, druk), hypertensie, trauma, vasculitis,
Marfan/Ehler-Danlos, infectie (Syfillus). E: scheur in lumen/vaso vasorum tunica media.
LO: diepe pijn (vaak asymptomatisch), souffle, palpatie kloppende massa, drukpijn.
Echo: dikte lumen >3cm OF 0.5cm breder dan suprarenale aorta.
CT-angiogram: lumen (m.b.v. contrast), lekkage (ruptuur)
Röntgen: verkalking, veranderde nierpositie, wand buiten ruggengraat.
Behandeling:
• <5.5cm: conservatief (CVRM), controle echo <4cm 2jr/<4.9 1 jr/>5 3mnd
Indicaties operatie: groei >1cm per jaar, sympotmen.
• >5.5cm (vrouw >5cm): operatie door hoge kans ruptuur.
Contra: <3 maanden geleden MI, instabiele AP, pulmonaire insufficiëntie.
o EVAR: endovasculaire aneurysma repair, endoprothese via lies.
Aneurysma niet bochtig, plaats voor verankering, liesslagaders niet nauw.
CHEVAR: chimney, bovenrand aneurysma 2-9 mm onder aftakking renalis.
FEVAR: fenestrated EVAR
o Open operatie: afklemmen onder aa. renalis en aa. iliaca communis.
Vaatprothese (buisprothese, broekprothese tot aa. iliaca), kunststof wordt
gehecht aan gezonde delen, re-endothelialisatie vindt plaats.
Complicaties: mortaliteit operatie 10%, trombose prothese, embolisatie, infectie.
Endoleaks: I proximaal/distaal, II buitenaf, retrograad aftakking III stentdefect, IV
poreus transplantaat V onbekende oorzaak
, Week 1: Perifere vaten
Ulcus
Diabetische neuropathie: minder bloed atherosclerose (wondgenezing) en neuropathie.
Paresthesie, nachtelijke krampen, gevoel wattenlopen, pijnsensaties, doofheid, PLASSEN!
Charcot voet: gezwollen rode voet door botdeformatie (onopgemerkte
botbreuken, orgaanstransplantatie medicatie).
Risico: DM, hartfalen, oedeem, hypertensie, reuma, immobilteit, varices, langdurig staan,
huidaandoening als eczeem/psoriasis.
LO: grootte, lokalisatie, aspect wondrand en wondbodem, tekenen infectie.
Eventueel lab (BNP, Hb, Ht, TSH, glucose) voor vermoeden hartfalen/DM
Veneus Arterieel
• Locatie: boven mediale malleolus • Locatie: laterale zijde scheenbeen, voorvoet/tenen.
• Grillige wondranden, nat, oppervlakkig • Scherpe rondwanden, droog, schilferig, zwart, diep.
• EAI >0.9 • EAI <0.9
• Nachtelijke pijn, kramp (neemt AF bij heffen) • Meer pijn dan veneus, nachtelijke pijn (neemt TOE)
• Pulsaties palpabel • Pulsaties verzwakt/afwezig
• CRF normaal • CRF vertraagd
• Atrofie blanche: witte atrofische gebieden met • Claudicato intermittens
rode maculae aan de rand van de ulcus. • Koude, blauw/witte voet
• Pitting oedeem • Verdikte nagels
• Bruine verkleuring (hemosiderine): ery’s treden • Afname beharing
uit bloedbaan
• Varices
• Riekende geur
Amaurosis fugax
Tijdelijk gezichtsverlies (2-30 min), mindere bloed door a. retinalis, opthalmicus, ciliaris.
Embolie a. carotis (beide kanten: CIRKEL VAN WILLIS), ritmestoornis.
Diagnostiek: duplexscan (vernauwing, snelheid, richting), CT/MR-angio jodiumcontrast
via subclavia (goede nierfunctie),
CEA: carotis endarterectomie, EEG controleert hersenactiviteit. >70% V >50% M
(V: kans complicatie operatie, M: snel recidief) ()
Aantekeningen
• Sporten: concentrisch LV, dilatatie RV. ECG lijkt een RBBB te hebben, maar tijd nodig
voor RV activatie – zorgt voor gefixeerde splijting 2e toon (fysiologisch) inademing.
• Pulmonale hypertensie zorgt voor een splijting van de 2e harttoon bij inademing.
• Paradoxale splijting bij uitademing (niet inademing): systolisch hartfalen LV, LBBB.
CEAP classificatie (veneus): clinical, etiological, anatomical, pathophysiological
Clinical (0-6): nit zichtbaar/palpabel tot ulcus
Etiological: congenitaal, primair (onbekend), secundair (trombose, trauma, zwanger)
Anatomical: venen, diepe venen, perforerende venen
Pathopysiological: reflux, obstructie, beiden
Acute behandeling: met als doel reperfusie
- Trombolyse: START BINNEN HALF UUR MET SCANS INCL.
Plasminogeen door tPA omgezet tot plasmine (lost fibrine op) 0.9 mg/kg gewicht.
o Contraindicaties: andere bloeding (CT), stollingsproblemen, >110/185
o Voorwaarden: tot 4,5 uur na ontstaan van klachten, >18 jr
- Intra-arteriële therapie (trombectomie): katheter vanuit lies verwijdert trombus.
Vooraf CT-angiografie, de occlusie moet >50% zijn.
o Voorwaarden: tot 6 uur na ontstaan van klachten, afsluiting groot
bloedvat met bekende locatie, gespecialiseerd centrum.
- Acetylsalicylzuur: kan bij elke patiënt met een herseninfarct, ook na 4.5 uur.
Acetylering van cyclo-oxygenase: remming van prostaglandine tromboxaan A2
Secundair: MI (ASA), CVA (P2Y12), fosfodiesteraseremmer (dipyradamol).
