Erik of Het klein insectenboek - Godfried Bomans
Literaire begrippen:
Genre Sprookje
Perspectief Auctoriaal perspectief (alwetende verteller): elk begin van het een hoofdstuk vertelt de auteur kort
wat er gaat gebeuren, hierdoor weet de lezer eerder dan de hoofdpersoon wat er gaat gebeuren.
De alwetende verteller beschrijft Erik in de hij-vorm.
Titel, Motto
ondertitel Het motto van het boek is het motto van Leonardo da Vinci. Het betekent: “Wij zijn alle ballingen,
en motto levend binnen de lijsten van een vreemd schilderij. Wie dit weet, leeft groot. De overige zijn
insecten.”
Het wereldje van insecten is dus onze wereld en dat klopt, de insecten in het verhaal gedragen
zich als mensen, dit motto sluit aan bij het verhaal: Erik leert heel veel van zijn tijd bij de insecten.
Hij leert ze kennen met al hun eigenschappen en kan daar ook de menselijke eigenschappen aan
koppelen als hij later groot is. Hij weet alles te relativeren, omdat hij als het ware boven zichzelf uit
kan kijken, hij kent het grotere geheel nu hij als kleinste wezen heeft geleefd.
Titelverklaring
Het boek gaat over Erik maar is in zichzelf eigenlijk ook een klein insectenboek, net zoals het boek
van ‘Solms’. Daarom heet het boek ‘Erik of Het klein insectenboek’ (waarbij ‘of’ ook kan worden
gezien als ‘ofwel’).
Ondertitel
‘Het klein insectenboek’ is een soort ondertitel of alternatieve titel. De titel Erik of Het klein
insectenboek slaat op Erik die zich aan het voorbereiden is op een proefwerk. Het klein
insectenboek slaat op het boekje Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie. Dit boekje gebruikt hij om
de stof te leren voor het proefwerk wat hij de volgende dag moet maken op school.
Thema Fantasie en werkelijkheid: werkelijkheid: in het boek wordt er een duidelijk verband gelegd tussen
de fantasiewereld van Erik en de werkelijkheid. Zo leert hij in de fantasiewereld alle insecten en
hun specifieke kenmerken kennen en kan dit in de echte wereld, de werkelijkheid, koppelen aan
de verschillende mensen die hij leert kennen. De juf van zijn school kan alleen maar zeggen dat hij
fantaseert over de insecten terwijl het voor Erik wel degelijk werkelijkheid is geweest.
Tijdsduur Het tijdsverloop is aan het begin en aan het eind van het verhaal chronologisch. Wanneer Erik in
de
Wollewei stapt, lijkt de tijd veel sneller te gaan (tijdsversnelling); in het verhaal zit hij weken in
Wollewei en niet alleen 1 nacht. Af en toe is er in het verhaal een flashback aanwezig. Erik denkt
dan terug aan hoe het thuis was. Het verhaal speelt zich eigenlijk maar in 1 nacht af, maar dit lijkt
niet zo, omdat er ontzettend veel dingen in zijn droom gebeuren. Aan het eind, als Erik wakker
wordt, wordt het pas duidelijk dat het een droom is.
Ruimte Het speelt zich vooral af in het schilderij ‘Wollewei’.
Het speelt zich aan het begin en einde van het verhaal ook een af bij Erik thuis.
Literaire Het boek is geschreven in de periode van het surrealisme. In deze tijd zijn fantasie en
stroming onwerkelijkheid een belangrijke factor in de kunst en literatuur. In Erik of Het klein insectenboek
komen fantasie en onwerkelijkheid nadrukkelijk naar voren. Het is een soort sprookje, waarin de
gewone werkelijkheid met het onderbewuste wordt vermengd.
, Personages
Erik Pinksterblom
Hij is 9 jaar oud en zit in de 3e klas. Zijn karaktereigenschappen zijn: onbevangen, beleefd, fantasierijk, gevoelig
en doordat hij nog kind is niet altijd even tactisch in zijn uitspraken
Meneer van Vliesvleugel (wesp)
Trots op zijn afkomst: hij is van de oude tak van de familie en dus van adel. Hij kijkt neer op mensen die niet van
adel zijn. Hij denkt dat Erik rijk en van adel is en neemt hem daarom mee naar huis. De wespen vinden bezit niet
het belangrijkst, maar afkomst.
De hommel
Bescheiden, maar Erik vindt hem ‘inhalig’ als het om honing gaat. Hij is een echte nadenker en doet aan filosofie.
E.J.H. Bij
Bescheiden. Hij is ‘was handelaar’
De vlinder
De vlinder is bescheiden: denkt en praat niet alleen maar over zichzelf. Verlegen, weet weinig over de wereld.
Ze hecht geen waarde aan naam of stand, maar alleen aan ziele-adel, wat betekent dat ze gewoon een goede
ziel wil hebben.
De vlinder is rusteloos: Sinds de vlinder geen rups meer is, is hij onrustig. Toen hij nog een lelijke rups was, had
hij geen dromen en dat gaf rust. Nu heeft hij een hoofd vol dromen die onrust geven nu hij een mooie vlinder is.
De glimworm
Vind dat je tevreden moet zijn met wat je hebt, hoogvliegers komen nergens.
De spin
Doet heel lief, maar is erg gemeen.
De doodgravers
Vinden dat alles om hen gaat en de dood het beste is. Ze vinden zichzelf het middelpunt van het universum,
omdat iedereen voortdurend bezig is dood te gaan en iedereen dus op weg is naar hun eettafel.
De worm
Eigenwijs, beschouwt zichzelf als het meest ontwikkelde dier.
De mieren
Erg ijverig, ze sloegen hierin door tijdens het vechten; ze verloren hun eigenlijke doel. Ze hebben veel
belangstelling voor eigen volk, vinden zichzelf de sterkste dieren en voelen zich belangrijk, omdat ze een grote
kolonie hebben.
De slak
Erg traag, niet alleen in het vooruitkomen, maar ook in het denken. Hij vindt geld erg belangrijk.
Theodoor, Piet en Jacob
Erik zijn oudere broers
Samenvatting
Het is woensdagavond op het ‘uur wanneer alle kleine mensen naar bed gaan’. Erik ligt in het oude bed van
grootmoeder Pinksterblom, maar hij wil niet slapen, omdat hij het idee heeft dat er iets gaat gebeuren. Om
wakker te blijven leest hij in Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie, de volgende dag moet hij alle insecten
kennen voor zijn proefwerk. Erik kijkt naar schilderij aan muur, hij heeft het ‘Wollewei’ genoemd: witte schapen
Literaire begrippen:
Genre Sprookje
Perspectief Auctoriaal perspectief (alwetende verteller): elk begin van het een hoofdstuk vertelt de auteur kort
wat er gaat gebeuren, hierdoor weet de lezer eerder dan de hoofdpersoon wat er gaat gebeuren.
De alwetende verteller beschrijft Erik in de hij-vorm.
Titel, Motto
ondertitel Het motto van het boek is het motto van Leonardo da Vinci. Het betekent: “Wij zijn alle ballingen,
en motto levend binnen de lijsten van een vreemd schilderij. Wie dit weet, leeft groot. De overige zijn
insecten.”
Het wereldje van insecten is dus onze wereld en dat klopt, de insecten in het verhaal gedragen
zich als mensen, dit motto sluit aan bij het verhaal: Erik leert heel veel van zijn tijd bij de insecten.
Hij leert ze kennen met al hun eigenschappen en kan daar ook de menselijke eigenschappen aan
koppelen als hij later groot is. Hij weet alles te relativeren, omdat hij als het ware boven zichzelf uit
kan kijken, hij kent het grotere geheel nu hij als kleinste wezen heeft geleefd.
Titelverklaring
Het boek gaat over Erik maar is in zichzelf eigenlijk ook een klein insectenboek, net zoals het boek
van ‘Solms’. Daarom heet het boek ‘Erik of Het klein insectenboek’ (waarbij ‘of’ ook kan worden
gezien als ‘ofwel’).
Ondertitel
‘Het klein insectenboek’ is een soort ondertitel of alternatieve titel. De titel Erik of Het klein
insectenboek slaat op Erik die zich aan het voorbereiden is op een proefwerk. Het klein
insectenboek slaat op het boekje Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie. Dit boekje gebruikt hij om
de stof te leren voor het proefwerk wat hij de volgende dag moet maken op school.
Thema Fantasie en werkelijkheid: werkelijkheid: in het boek wordt er een duidelijk verband gelegd tussen
de fantasiewereld van Erik en de werkelijkheid. Zo leert hij in de fantasiewereld alle insecten en
hun specifieke kenmerken kennen en kan dit in de echte wereld, de werkelijkheid, koppelen aan
de verschillende mensen die hij leert kennen. De juf van zijn school kan alleen maar zeggen dat hij
fantaseert over de insecten terwijl het voor Erik wel degelijk werkelijkheid is geweest.
Tijdsduur Het tijdsverloop is aan het begin en aan het eind van het verhaal chronologisch. Wanneer Erik in
de
Wollewei stapt, lijkt de tijd veel sneller te gaan (tijdsversnelling); in het verhaal zit hij weken in
Wollewei en niet alleen 1 nacht. Af en toe is er in het verhaal een flashback aanwezig. Erik denkt
dan terug aan hoe het thuis was. Het verhaal speelt zich eigenlijk maar in 1 nacht af, maar dit lijkt
niet zo, omdat er ontzettend veel dingen in zijn droom gebeuren. Aan het eind, als Erik wakker
wordt, wordt het pas duidelijk dat het een droom is.
Ruimte Het speelt zich vooral af in het schilderij ‘Wollewei’.
Het speelt zich aan het begin en einde van het verhaal ook een af bij Erik thuis.
Literaire Het boek is geschreven in de periode van het surrealisme. In deze tijd zijn fantasie en
stroming onwerkelijkheid een belangrijke factor in de kunst en literatuur. In Erik of Het klein insectenboek
komen fantasie en onwerkelijkheid nadrukkelijk naar voren. Het is een soort sprookje, waarin de
gewone werkelijkheid met het onderbewuste wordt vermengd.
, Personages
Erik Pinksterblom
Hij is 9 jaar oud en zit in de 3e klas. Zijn karaktereigenschappen zijn: onbevangen, beleefd, fantasierijk, gevoelig
en doordat hij nog kind is niet altijd even tactisch in zijn uitspraken
Meneer van Vliesvleugel (wesp)
Trots op zijn afkomst: hij is van de oude tak van de familie en dus van adel. Hij kijkt neer op mensen die niet van
adel zijn. Hij denkt dat Erik rijk en van adel is en neemt hem daarom mee naar huis. De wespen vinden bezit niet
het belangrijkst, maar afkomst.
De hommel
Bescheiden, maar Erik vindt hem ‘inhalig’ als het om honing gaat. Hij is een echte nadenker en doet aan filosofie.
E.J.H. Bij
Bescheiden. Hij is ‘was handelaar’
De vlinder
De vlinder is bescheiden: denkt en praat niet alleen maar over zichzelf. Verlegen, weet weinig over de wereld.
Ze hecht geen waarde aan naam of stand, maar alleen aan ziele-adel, wat betekent dat ze gewoon een goede
ziel wil hebben.
De vlinder is rusteloos: Sinds de vlinder geen rups meer is, is hij onrustig. Toen hij nog een lelijke rups was, had
hij geen dromen en dat gaf rust. Nu heeft hij een hoofd vol dromen die onrust geven nu hij een mooie vlinder is.
De glimworm
Vind dat je tevreden moet zijn met wat je hebt, hoogvliegers komen nergens.
De spin
Doet heel lief, maar is erg gemeen.
De doodgravers
Vinden dat alles om hen gaat en de dood het beste is. Ze vinden zichzelf het middelpunt van het universum,
omdat iedereen voortdurend bezig is dood te gaan en iedereen dus op weg is naar hun eettafel.
De worm
Eigenwijs, beschouwt zichzelf als het meest ontwikkelde dier.
De mieren
Erg ijverig, ze sloegen hierin door tijdens het vechten; ze verloren hun eigenlijke doel. Ze hebben veel
belangstelling voor eigen volk, vinden zichzelf de sterkste dieren en voelen zich belangrijk, omdat ze een grote
kolonie hebben.
De slak
Erg traag, niet alleen in het vooruitkomen, maar ook in het denken. Hij vindt geld erg belangrijk.
Theodoor, Piet en Jacob
Erik zijn oudere broers
Samenvatting
Het is woensdagavond op het ‘uur wanneer alle kleine mensen naar bed gaan’. Erik ligt in het oude bed van
grootmoeder Pinksterblom, maar hij wil niet slapen, omdat hij het idee heeft dat er iets gaat gebeuren. Om
wakker te blijven leest hij in Solms’ Beknopte Natuurlijke Historie, de volgende dag moet hij alle insecten
kennen voor zijn proefwerk. Erik kijkt naar schilderij aan muur, hij heeft het ‘Wollewei’ genoemd: witte schapen
