Samenvatting Thema's Maatschappijleer voor VWO, Thema: Parlementaire Democratie, ISBN: 9789086745098 Maatschappijleer

Maatschappijleer: Parlementaire
democratie
H1: Wat is democratie?
Politiek:
 Politiek is hoe een land bestuurd wordt en het maken van keuzes voor algemeen belang
o Deze keuzes worden vastgelegd in geldende wetten
 Dilemma in de politiek = maximale participatie vs. efficiënt besturen
o Inspraak  kiesrecht  daadkracht

Democratie:
 Meer dan de helft van de wereldbevolking leeft in een democratie, maar de zuivere vorm –
directe zeggenschap van het volk – komt nauwelijks voor. (referendum)
 Indirecte/representatieve democratie: (volk kiest vertegenwoordigers die beslissingen
nemen)
o Veel individuele vrijheid (vrijheid van meningsuiting)
o Politieke grondrechten
o Politie en leger met beperkte bevoegdheden (niet zomaar een burger aanvallen)
o Onafhankelijke rechters
o Persvrijheid
 Nederlandse democratie:
o Vrijheid en gelijkheid zijn belangrijke waarden
o Iedereen mag meedoen en zelf bepalen hoe je gebruik maakt van je politieke rechten
 Dat we in een democratie leven, zien we terug in onze grondwet:
o Taken en bevoegdheden van de drie politieke machten staan nauwkeurig
omschreven
o Nederlanders van 18+ mogen stemmen
o De regels voor de politieke besluitvorming zijn vastgelegd
o De overheid laat de media vrij, moet ook zorgen dat de media de juiste info krijgt.

Parlementair of presidentieel stelsel:
 Parlementaire democratie: een representatieve democratie waarbij de burgers via gekozen
vertegenwoordigers in het parlement (de wetgevende macht) invloed hebben op het beleid
 Presidentieel stelsel: regeringsvorm waarbij de drie machten strikt gescheiden zijn. De
uitvoerende macht (president) hoeft geen verantwoording af te leggen aan de wetgevende
macht (congres), maar kan de wetgevende macht nooit ontbinden (ontbindingsrecht).

Dictatuur:
Kenmerken van dictatuur:
o Geen scheiding der machten (macht in handen van kleine groep mensen)
o Beperkte vrijheid (individueel, politiek)
o Mogelijkheid tot overheidsgeweld
o Geen onafhankelijke rechtspraak
o Censuur

Verschillende vormen:
o Ideologische dictatuur (indoctrinatie)
o Religieuze dictatuur (theocratie)
o Militaire dictatuur

, H2: Politieke stromingen
Ideologieën:
 Ideologie = samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van
de samenleving
 Vanuit twee aspecten ontstaan standpunten:
o Normen en waarden
o Sociaaleconomische verhoudingen
 Links (gelijkwaardigheid), actieve rol overheid
 Rechts (vrijheid en eigen verantwoordelijkheid), passieve rol overheid
 Politiek midden gezamenlijk verantwoordelijk

Drie hoofdstromingen:
 Liberalisme
o Persoonlijke en economische vrijheid, vrijemarkteconomie.
o VVD & D66
 Socialisme
o Solidair, gelijkheid, eerlijke verdeling kennis, inkomen en macht
o PvdA, SP & GroenLinks
 Confessionalisme
o Gebaseerd op geloofsovertuiging met organische staatsopvatting, maatschappelijk
middenveld (bv. Welzijnsinstellingen en schoolbesturen), rentmeesterschap
o CDA, SGP & ChristenUnie

Andere politieke richtingen:
- Ontideologisering = het verdwijnen van ideologie als leidraad voor het politieke leven.
 Pragmatisme: afhankelijk van het probleem wordt de oplossing gekozen
 Ecologisme: waarbij economische waarden ondergeschikt worden aan ecologische waarden
 Populisme: stijl van politiek bedrijven om de ‘gewone burger’ te bereiken, met vaak
nationalistische standpunten
- Progressief  conservatief
- Kosmopolitisme  nationalisme




Organische staatsopvatting = de samenleving is
vergelijkbaar met een menselijk lichaam waarin
alle onderdelen van elkaar afhankelijk zijn

Rentmeesterschap = de mens heeft de taak om
goed voor de - door God aan ons toevertrouwde
- aarde te zorgen.