Bijeenkomst 1
De student kan:
1. Kunnen uitleggen hoe de opvang van de pasgeborene wordt gedaan en
de APGAR score kunnen toepassen.
De opvang verloopt volgens de regels van het ABC: airway, breathing en
circulation, met ook speciale aandacht voor de warmtehuishouding van het kind.
De toestand van het kind wordt in de eerste minuten geobjectiveerd met behulp
van de apgarscore (zie tabel 1) op één, vijf en tien minuten na de geboorte. De
maximale apgarscore is 10 punten. Een lage score die niet verbetert in de eerste
10 minuten geeft aan dat er sprake kan zijn van perinatale asfyxie. Samen met
de waarde van de navelsteng-pH geeft de apgarscore een indicatie van de ernst
van de problemen van de pasgeborene.
Asfyxie = zuurstoftekort met verzuring en hoge CO2-waarden.
Teken 0 punten 1 punt 2 punten
Hartfrequentie Afwezig <100/min >100/min
Ademhaling Afwezig Enkele zwakke Goed doorhuilen
ademhalingen
Spiertonus Slap Enige flexie Goede tonus
Prikkelbaarheid Geen reactie Zwakke reactie/grimassen Goede reactie
Kleur Blauw, bleek Blauwe handen en voeten Geheel roze
Tabel 1: Apgarscore
2. Basisbegrippen uitleggen met betrekking tot geboortetermijn en
gewicht:
Prematuriteit
Wanneer een kind geboren wordt voor de zwangerschapsduur van 37 weken.
SGA/dysmaturiteit
SGA = Small for Gestational Age.
Te licht voor de leeftijd.
LGA/macrosomie
LGA = Large for Gestational Age.
Te zwaar voor leeftijd: >4 KG.
Serotiniteit
Wanneer een kind geboren wordt na de zwangerschapsduur van 42 weken.
,3. Problemen in de neonatale periode begrijpen en kunnen verklaren:
Hypoglycemie
Je spreekt van een hypoglycemie met een waarde <2,6 mmol/L.
Oorzaak:
- Onvoldoende aanbod of aanmaak van glucose.
- Als gevolg van relatief hoge insulinewaarden bij kinderen van een moeder
met een vorm van diabetes mellitus.
- Dat door hyperviscositeit van het bloed (bij een hoge Hb) de
darmdoorbloeding verminderd is en er daardoor minder glucose uit het
darmcompartiment wordt opgenomen. behandelen met
wisseltransfusie of partiële aderlating.
Symptomen:
Deze zijn bij een pasgeborene aspecifiek:
- Apneus
- Trillerigheid
- Sloomheid
- Ondertemperatuur
- Hypotonie
- Convulsies
Preventie:
Het identificeren van risicokinderen (pre- en dysmaturen, macrosome kinderen)
en het geven van voldoende voeding of glucose via een infuus.
Hyperbilirubinemie
Icterus: gele verkleuring van de huid en oogwit.
Oorzaak:
Fysiologische icterus: Ophoping van bilirubine in het bloed. Doordat de neonaat
nog onvoldoende in staat is de bilirubine in de lever te conjugeren en af te
voeren, zal de concentratie ongeconjugeerd bilirubine in het bloed toenemen en
boven een bepaald waarde zichtbaar worden in de huid en aan het oogwit. Dit
wordt geel. Dit zie je vooral vaak bij kinderen die borstvoeding krijgen.
Niet-fysiologische icterus:
Ongeconjugeerd: icterus in de eerste 24 uur va het leven is pathologisch. Vaak
ligt er een bloedgroepantagonisme tussen moeder en het kind aan ten
grondslag. Dit leidt tot afbraak van erytrocyten bij het kind en als gevolg daarvan
toegenomen productie van bilirubine (ongeconjugeerd).
, Andere oorzaken kunnen zijn een verhoogde afbraak van erytrocyten van het
kind door een defect in de celwand.
Geconjugeerd: dit wijst op een stoornis in de afvloed van gal uit de lever.
Symptomen:
Icterus, sufheid met minder drinken als gevolg.
Aanvullend onderzoek:
Niet-fysiologische icterus: vaststelling van bloedgroep van moeder en kind en
aantonen van antistoffen tegen erytrocyten van het kind.
Behandeling:
Fysiologische icterus: voldoende vochtintake en zonlicht.
Niet-fysiologische icterus: fototherapie, als de waarden te hoog zijn
wisseltransfusie.
Gevolgen:
Het vergroot de kans op kernicterus, wat een neurologische aandoening is
waarbij er schade optreedt aan de hersenkernen die de motoriek coördineren.
Dit uit zich in ontwikkelingsachterstand, een afwijkend bewegingspatroon en
eventueel ook doofheid. Eenmaal beschadigde kernen zullen niet herstellen.
4. Bekend zijn met mechanische geboortetrauma:
Plexus brachialis letsel en clavicula fractuur
Een beschadiging van een zenuwknooppunt, vaak door een traumatische
bevalling waarbij hard aan het kind is getrokken (hierdoor kan een clavicula
fractuur ontstaan). Dit knooppunt bevat zenuwen die de schouder, boven- en
onderarm innerveren.
Symptomen zijn spierzwakte of verlamming van spieren van de schouder, boven-
en onderarm.
Onderzoek bestaat uit een röntgenfoto om fracturen uit te sluiten.
Meestal hersteld de zenuw vanzelf, zo niet neurochirurgische reconstructie.
Caput succedaneum
Een vochtophoping in de subcutane weefsels van de schedel die is ontstaan door
de drukverhoudingen in het baringskanaal. De zwelling is niet gebonden aan
schedelnaden. Er is spontaan herstel zonder restverschijnselen.
Cefaal hematoom
Een bloeding van vaak het pariëtale bot, vooral na kunstverlossingen. De
bloeding is begrensd door schedelnaden. De bloeding herstelt in de loop van
weken.
De student kan:
1. Kunnen uitleggen hoe de opvang van de pasgeborene wordt gedaan en
de APGAR score kunnen toepassen.
De opvang verloopt volgens de regels van het ABC: airway, breathing en
circulation, met ook speciale aandacht voor de warmtehuishouding van het kind.
De toestand van het kind wordt in de eerste minuten geobjectiveerd met behulp
van de apgarscore (zie tabel 1) op één, vijf en tien minuten na de geboorte. De
maximale apgarscore is 10 punten. Een lage score die niet verbetert in de eerste
10 minuten geeft aan dat er sprake kan zijn van perinatale asfyxie. Samen met
de waarde van de navelsteng-pH geeft de apgarscore een indicatie van de ernst
van de problemen van de pasgeborene.
Asfyxie = zuurstoftekort met verzuring en hoge CO2-waarden.
Teken 0 punten 1 punt 2 punten
Hartfrequentie Afwezig <100/min >100/min
Ademhaling Afwezig Enkele zwakke Goed doorhuilen
ademhalingen
Spiertonus Slap Enige flexie Goede tonus
Prikkelbaarheid Geen reactie Zwakke reactie/grimassen Goede reactie
Kleur Blauw, bleek Blauwe handen en voeten Geheel roze
Tabel 1: Apgarscore
2. Basisbegrippen uitleggen met betrekking tot geboortetermijn en
gewicht:
Prematuriteit
Wanneer een kind geboren wordt voor de zwangerschapsduur van 37 weken.
SGA/dysmaturiteit
SGA = Small for Gestational Age.
Te licht voor de leeftijd.
LGA/macrosomie
LGA = Large for Gestational Age.
Te zwaar voor leeftijd: >4 KG.
Serotiniteit
Wanneer een kind geboren wordt na de zwangerschapsduur van 42 weken.
,3. Problemen in de neonatale periode begrijpen en kunnen verklaren:
Hypoglycemie
Je spreekt van een hypoglycemie met een waarde <2,6 mmol/L.
Oorzaak:
- Onvoldoende aanbod of aanmaak van glucose.
- Als gevolg van relatief hoge insulinewaarden bij kinderen van een moeder
met een vorm van diabetes mellitus.
- Dat door hyperviscositeit van het bloed (bij een hoge Hb) de
darmdoorbloeding verminderd is en er daardoor minder glucose uit het
darmcompartiment wordt opgenomen. behandelen met
wisseltransfusie of partiële aderlating.
Symptomen:
Deze zijn bij een pasgeborene aspecifiek:
- Apneus
- Trillerigheid
- Sloomheid
- Ondertemperatuur
- Hypotonie
- Convulsies
Preventie:
Het identificeren van risicokinderen (pre- en dysmaturen, macrosome kinderen)
en het geven van voldoende voeding of glucose via een infuus.
Hyperbilirubinemie
Icterus: gele verkleuring van de huid en oogwit.
Oorzaak:
Fysiologische icterus: Ophoping van bilirubine in het bloed. Doordat de neonaat
nog onvoldoende in staat is de bilirubine in de lever te conjugeren en af te
voeren, zal de concentratie ongeconjugeerd bilirubine in het bloed toenemen en
boven een bepaald waarde zichtbaar worden in de huid en aan het oogwit. Dit
wordt geel. Dit zie je vooral vaak bij kinderen die borstvoeding krijgen.
Niet-fysiologische icterus:
Ongeconjugeerd: icterus in de eerste 24 uur va het leven is pathologisch. Vaak
ligt er een bloedgroepantagonisme tussen moeder en het kind aan ten
grondslag. Dit leidt tot afbraak van erytrocyten bij het kind en als gevolg daarvan
toegenomen productie van bilirubine (ongeconjugeerd).
, Andere oorzaken kunnen zijn een verhoogde afbraak van erytrocyten van het
kind door een defect in de celwand.
Geconjugeerd: dit wijst op een stoornis in de afvloed van gal uit de lever.
Symptomen:
Icterus, sufheid met minder drinken als gevolg.
Aanvullend onderzoek:
Niet-fysiologische icterus: vaststelling van bloedgroep van moeder en kind en
aantonen van antistoffen tegen erytrocyten van het kind.
Behandeling:
Fysiologische icterus: voldoende vochtintake en zonlicht.
Niet-fysiologische icterus: fototherapie, als de waarden te hoog zijn
wisseltransfusie.
Gevolgen:
Het vergroot de kans op kernicterus, wat een neurologische aandoening is
waarbij er schade optreedt aan de hersenkernen die de motoriek coördineren.
Dit uit zich in ontwikkelingsachterstand, een afwijkend bewegingspatroon en
eventueel ook doofheid. Eenmaal beschadigde kernen zullen niet herstellen.
4. Bekend zijn met mechanische geboortetrauma:
Plexus brachialis letsel en clavicula fractuur
Een beschadiging van een zenuwknooppunt, vaak door een traumatische
bevalling waarbij hard aan het kind is getrokken (hierdoor kan een clavicula
fractuur ontstaan). Dit knooppunt bevat zenuwen die de schouder, boven- en
onderarm innerveren.
Symptomen zijn spierzwakte of verlamming van spieren van de schouder, boven-
en onderarm.
Onderzoek bestaat uit een röntgenfoto om fracturen uit te sluiten.
Meestal hersteld de zenuw vanzelf, zo niet neurochirurgische reconstructie.
Caput succedaneum
Een vochtophoping in de subcutane weefsels van de schedel die is ontstaan door
de drukverhoudingen in het baringskanaal. De zwelling is niet gebonden aan
schedelnaden. Er is spontaan herstel zonder restverschijnselen.
Cefaal hematoom
Een bloeding van vaak het pariëtale bot, vooral na kunstverlossingen. De
bloeding is begrensd door schedelnaden. De bloeding herstelt in de loop van
weken.
