Overzicht SV – Inleiding Rechtsfilosofie
Week 1: Rechtsfilosofie en mensenrechten
Mens als ethisch wezen:
Mens onderscheidt zich van andere wezens dankzij de rede Hierdoor
kunnen we nadenken over wat goed en fout is We kunnen nadenken over
ethiek
Dankzij ons vermogen om verstand te gebruiken, ook oordelen over het recht
Met verschillende visies het recht bekijken
Conceptuele en normatieve benadering:
Conceptuele: rechtsfilosofie kan ons helpen met het definiëren van concepten:
wat is recht?
Normatief: denken over het wezen en grondslag van het recht, onderdeel van
de praktische filosofie (handelen van de mensen) wat is moreel een goede
juridische inrichting van de samenleving
Descriptieve en normatieve theorie:
Descriptief:
o Beschrijvend; hoe het recht feitelijk is en in de praktijk wordt toegepast
o Doorgaans onderscheid tussen recht en rechtvaardigheid
Normatief:
o Niet hoe het recht is, maar hoe het behoort te zijn
o Soms: rechts is alleen recht als het ook rechtvaardig is
Positief recht= het geheel van gestelde, regelende en afdwingbare regels dat binnen
een bepaald territorium geldt.
Gelijkheidsbeginsel? (Loving v. Virginia)
Mensen die tot dezelfde groep behoren moeten in gelijke gevallen op een
gelijke manier behandeld worden? Gelijke gevallen gelijk behandelen krijgt
zijn morele kracht pas wanneer we dat toepassen op gelijke waardigheid.
Conceptuele analyse: analyse van juridische en politieke begrippen en ideeën.
Grondslagen van het recht en wat het recht is (Speluncean Explorer)
Recht stoelt op het voortbestaan van de samenleving grondslag van
positief recht. In natuurtoestand geldt utilitaire calculus. Geen recht in
natuurtoestand, immers geen sprake van samenleving.
Strafrecht kent in deze situatie geen afschrikwerkende werking meer
Natuurrecht vs. Rechtspositivisme:
Natuurrecht:
o Noodzakelijk verband tussen recht en moraal
o Positieve recht zoals het is, kan niet losgemaakt worden van het recht
zoals het behoort te zijn
Radbruch:
o Radbruch-formule: ‘Positieve recht, gesteld en verzekerd door de
macht, heeft ook de voorrang, wanneer het inhoudelijk
onrechtvaardig en niet-doelgericht is, tenzij de tegenstelling tussen
de positieve wet en de rechtvaardigheid zo ondraaglijk wordt, dat de
Week 1: Rechtsfilosofie en mensenrechten
Mens als ethisch wezen:
Mens onderscheidt zich van andere wezens dankzij de rede Hierdoor
kunnen we nadenken over wat goed en fout is We kunnen nadenken over
ethiek
Dankzij ons vermogen om verstand te gebruiken, ook oordelen over het recht
Met verschillende visies het recht bekijken
Conceptuele en normatieve benadering:
Conceptuele: rechtsfilosofie kan ons helpen met het definiëren van concepten:
wat is recht?
Normatief: denken over het wezen en grondslag van het recht, onderdeel van
de praktische filosofie (handelen van de mensen) wat is moreel een goede
juridische inrichting van de samenleving
Descriptieve en normatieve theorie:
Descriptief:
o Beschrijvend; hoe het recht feitelijk is en in de praktijk wordt toegepast
o Doorgaans onderscheid tussen recht en rechtvaardigheid
Normatief:
o Niet hoe het recht is, maar hoe het behoort te zijn
o Soms: rechts is alleen recht als het ook rechtvaardig is
Positief recht= het geheel van gestelde, regelende en afdwingbare regels dat binnen
een bepaald territorium geldt.
Gelijkheidsbeginsel? (Loving v. Virginia)
Mensen die tot dezelfde groep behoren moeten in gelijke gevallen op een
gelijke manier behandeld worden? Gelijke gevallen gelijk behandelen krijgt
zijn morele kracht pas wanneer we dat toepassen op gelijke waardigheid.
Conceptuele analyse: analyse van juridische en politieke begrippen en ideeën.
Grondslagen van het recht en wat het recht is (Speluncean Explorer)
Recht stoelt op het voortbestaan van de samenleving grondslag van
positief recht. In natuurtoestand geldt utilitaire calculus. Geen recht in
natuurtoestand, immers geen sprake van samenleving.
Strafrecht kent in deze situatie geen afschrikwerkende werking meer
Natuurrecht vs. Rechtspositivisme:
Natuurrecht:
o Noodzakelijk verband tussen recht en moraal
o Positieve recht zoals het is, kan niet losgemaakt worden van het recht
zoals het behoort te zijn
Radbruch:
o Radbruch-formule: ‘Positieve recht, gesteld en verzekerd door de
macht, heeft ook de voorrang, wanneer het inhoudelijk
onrechtvaardig en niet-doelgericht is, tenzij de tegenstelling tussen
de positieve wet en de rechtvaardigheid zo ondraaglijk wordt, dat de
