Samenvatting Aantekening Inleiding in de Onderwijssociologie

,Inhoudsopgave
College 1 / collegevideo 1 ................................................................................................................. 2
Literatuur collegevideo 1 .............................................................................................................. 5
Collegevideo 2 ..................................................................................................................................... 6
Literatuur collegevideo 2 .............................................................................................................. 8
Collegevideo 3 ................................................................................................................................... 10
Literatuur bij collegevideo 3 ...................................................................................................... 13
Collegevideo 4 ................................................................................................................................... 14
Literatuur bij collegevideo 4 ...................................................................................................... 18
Collegevideo 5 ................................................................................................................................... 20
Literatuur bij collegevideo 5 ...................................................................................................... 23
Collegevideo 6 ................................................................................................................................... 26
Literatuur bij collegevideo 6 ...................................................................................................... 30
Extra’s aantekeningen Q&A + aantekening werkcolleges...................................................... 32
Q&A sessie 1, 10/02/2022 (over genomen van iemand!) .................................................... 32
Q&A sessie 3, 17-2-2022 ............................................................................................................. 33

,College 1 / collegevideo 1

1.1 Wat is sociologie?
Een definitie van sociologie (Anthony Giddens)

“Sociologie is de studie van het menselijke, sociale leven, van menselijke groepen en maatschappijen.
Het is een overweldigende en dwingende onderneming omdat het over ons eigen handelen als sociale
wezens gaat. De sociologie heeft een zeer breed belangstellingsveld, van de analyse van kortstondige
ontmoetingen van mensen op straat tot onderzoek naar globale sociale processen.”




Onderwijssociologische thema’s (voorbeelden)
• Stratificatie in relatie tot onderwijsuitkomsten (SES, sekse, etniciteit)
• Gelijkheid van kansen (leeftijd “sortering”, verwachtingen docent)
• Schooluitval en de oorzaken daarvan
• Straffen en belonen in het onderwijs

Voorbeelden van bijbehorende OW sociologische vragen
• Hoe komt het dat kinderen in sommige bevolkingsgroepen zijn ondervertegenwoordigd op de
VWO/gymnasia?
• Wat voor kenmerken hebben kinderen die uitvallen op school?

Stratificatie = “de wijze waarop de ongelijkheid in een bepaalde samenleving vorm krijgt”
Sociale klasse = strata (grootschalige groepen in de samenleving) waarvan de leden een
overeenkomstige economische positie hebben (SES)

Problemen bij definiëring van “sociologie”
• Een relatief jong vakgebied (circa 150 jaar)
• Geen consensus onder sociologen
• Een breed vakgebied: veel onderwerpen, methoden subgebieden
• Definities vaak niet onderscheidend (van onderwijswetenschappen/filosofie/politicologie)


i.p.v. één definitie, focust Elchardus et al. Op:
• Een werkdefinitie: “de wetenschap van het samenleven”
• Een uitgangspunt: alles is contingent, maar niet arbitrair
• Het vraagstuk van de sociale orde (later meer…)
• Taken en houding van een socioloog (later meer…)

, 1.2 Het ontstaan van de sociologie




Maatschappelijke ontwikkeling:
Industriële revolutie (1760-1914) – riep vragen op hoe mensen samen moesten leven in de snel
veranderende samenleving (groeiende stad)
Franse revolutie / verlichting (verlichting) – men kon met rede beslissen, kerken werden niet meer
meteen geloofd, wat resulteerde in het idee van de maakbaarheid van de samenleving
Moderniseren (overgang naar moderne samenleving)
• Urbanisatie
• Arbeidsdifferentiatie
• Toename productiviteit
• Toename welvaart (grotendeels terecht bij eigenaren fabrieken)
• Secularisering
Maar ook:
• Kinderarbeid
• Nieuwe ongelijkheid
Door deze problemen was er toenemende interesse voor de maatschappij een TOENEMENDE
BEHOEFTE AAN KENNIS OVER DE SAMENLEVING, zodat verbeteringen in gang werden gezet
(maakbaarheid van de maatschappij) hiervoor was data nodig, daar ontstond de sociologie als
wetenschap.

1.3 Centrale uitgangspunten van sociologie
“alles is contingent..
“Onze samenleving zoals wij die nu kennen had er ook heel anders uit kunnen zien” (onderwijs V.S. vs
onderwijs Nedeland)
…maar daarmee niet arbitrair”
“Hoe onze samenleving er uitziet, is niet toevallig” (er zijn goede redenen voor)
• Tegenwoordig vinden we het logisch dat dingen anders hadden kunnen zijn maar tijdens de
opkomst van de sociologie was dit een compleet nieuw inzicht.

Alles is contingent, maar daarmee nog niet arbitrair:
“Alles is contigent” betekent
• De sociale orde had ook anders kunnen zijn (Gewoonten/ handelingswijzen / opvattingen / de
vorm van instellingen)
• Er zijn denkbare alternatieven
“maar daarmee nog niet arbitrair” betekent
• Hoewel het anders had kunnen zijn, zijn er goede redenen waarom het gevormd is zoals het is
• Instellingen en handelingswijzen niet toevallig geordend