Geriatrische patiënt
De opvang van een geriatrische patiënt op de gespecialiseerde afdeling.
Wat is een kwetsbare oudere en een geriatrisch patiënt met behorende symptomen en
benadering.
Geriatrische patiënt.
Ziekten en problemen die samenhangen met of veel voorkomen op hoge leeftijd.
- Geriaters kijken naar de hele mens.
- Geen leeftijdsgrens
- Problemen die zich kunnen voordoen:
- geheugenproblemen/dementie
- moeite met lopen/vallen
- polyfarmacie
- multiproblematiek
- delirium/acute verwardheid
- somberheid, levensfaseproblematiek.
- Soms ook jonge mensen met geheugenproblematiek.
Wat is kwetsbaarheid:
‘Frailty is een biologisch syndroom van een verminderde reserve en weerstand tegen stressoren,
dat het resultaat is van achteruitgang van diverse fysiologische systemen, en dat kwetsbaarheid voor
ongewenste uitkomsten veroorzaakt’
- Onvoldoende reserves om weer goed op te knappen.
- Minder goed instaat om regie te nemen
- Sociaal netwerk
- Mobiliteit
- Gewicht
Nog meer uitleg over kwetsbaarheid:
Het begrip ‘kwetsbaarheid’ kent verschillende definities. Het is geen ziekte, maar een verzameling
risicofactoren. Kwetsbaarheid (in de Angelsaksische literatuur aangeduid met
frailty) is een specifieke conditie bij ouderen die geassocieerd is met een verhoogd risico op
vooral fysiek functieverlies. Dit risico op functieverlies is niet identiek aan, maar wordt wel
geassocieerd met veroudering, beperkingen en multimorbiditeit (Ferrucci 2004, Walston 2006).
Kwetsbare personen zijn vaker oud, hebben meer dan één (chronische) aandoening
(multimorbiditeit) (Boyd 2005), meer lichamelijke beperkingen en een slechtere gepercipieerde
gezondheid (Avila-Funes 2008).
Hoe wordt kwetsbaarheid vastgesteld:
- Door observatie.
- Screeningsinstrumenten VMS (ISAR-HP APOP)
- Comprehensive Geriatric Assessment, CGA (door geriater)
Screeningsinstrumenten:
- Diverse screeningsinstrumenten
- Sensitiviteit en specificiteit is beperkt: Test die daadwerkelijk iets aantoont, bijv. wel of niet ziek.
Sensitiviteit is wel redelijk goed in de screeningsinstrumenten.
1
, Geriatrische patiënt
Verpleegkundige aandachtspunten bij een kwetsbare oudere en bij een geriatrische patiënt.
Atypische ziektepresentatie.
Bij ouderen presenteren ziektes zich vaak anders dan bij jongere mensen.
Ouderen hebben vaak geen koorts en minder of geen buikpijn.
Vaak zijn ze wel in de war, hierdoor kunnen ze ook slecht vertellen waar ze wel last van hebben.
Ouderen vallen vaker bij ziekzijn. (hierdoor wordt soms neurologische oorzaak aan gedacht maar is
het soms wat anders)
Willen niet eten of drinken. (verdenking dehydratie is vaak onderliggend een ander probleem)
Ouderen hebben hele andere of soms vage symptomen.
Interpretatie is lastiger, delier of dementie kan het slecht aangeven.
Zijn vaak breedsprakig bij anamnese.
Lichamelijk onderzoek is moeilijkere te interpreteren. Bijv. VG: CVA. Moeilijker te zien of er wat
nieuws aan de hand is.
Patiënt met een delier opvangen en verpleegkundige interventies hierbij.
Het delier
Het delier is een neuro psychiatrisch syndroom dat het gevolg is van ernstig somatisch lijden en/of
gebruik van een of meer medicijnen. Bij een delier komen behoudens enkele kernsymptomen, niet
steeds dezelfde symptomen voor en is daardoor moeilijk herkenbaar.
Het treedt binnen enkele uren tot dagen op en de symptomen fluctueren in ernst en mate van
aanwezigheid.
Als een patiënt delirant wordt, dan is dit te beschouwen als een teken dat er een wezenlijke
organische ontregeling is die het functioneren van het brein negatief beïnvloedt.
Delier op de IC:
De incidentie ligt hoog en de gevolgen zijn ernstig. Het is van groot belang dit te voorkomen en/of de
gevolgen zo veel mogelijk worden beperkt.
De IC-verpleegkundige heeft een essentiële taak bij preventie, herkenning en behandeling. Dit omdat
de verpleegkundige vaak de vroegste symptomen signaleren.
De verpleegkundige moet weten welke patiënt een verhoogd risico loopt en het delier en de
verschijnselen ervan snel kan herkennen (d.m.v. meetinstrumenten).
- Moet adequaat kunnen communiceren met de behandelend arts en betrokken consulten.
- Interventies beredeneren en toepassen ter voorkoming of beperking van het delier.
- Naasten adequaat inlichten en te begeleiden.
Delier op de IC geeft een langere opname op de IC en in het ziekenhuis, frequentere overplaatsingen
naar een verpleeghuis, hogere mortaliteit, meerdere lichamelijke complicaties en hogere kosten voor
de gezondheidszorg. Daarbij geeft het grote impact op de patiënt zelf en zijn naasten.
Gevolg Delier:
- posttraumatische stressstoornis,
- langer durende cognitieve stoornissen,
- en een sterk verhoogde kans om later dement te worden,
- bij ouderen treedt er een versnelling op van het dementieel proces.
2
De opvang van een geriatrische patiënt op de gespecialiseerde afdeling.
Wat is een kwetsbare oudere en een geriatrisch patiënt met behorende symptomen en
benadering.
Geriatrische patiënt.
Ziekten en problemen die samenhangen met of veel voorkomen op hoge leeftijd.
- Geriaters kijken naar de hele mens.
- Geen leeftijdsgrens
- Problemen die zich kunnen voordoen:
- geheugenproblemen/dementie
- moeite met lopen/vallen
- polyfarmacie
- multiproblematiek
- delirium/acute verwardheid
- somberheid, levensfaseproblematiek.
- Soms ook jonge mensen met geheugenproblematiek.
Wat is kwetsbaarheid:
‘Frailty is een biologisch syndroom van een verminderde reserve en weerstand tegen stressoren,
dat het resultaat is van achteruitgang van diverse fysiologische systemen, en dat kwetsbaarheid voor
ongewenste uitkomsten veroorzaakt’
- Onvoldoende reserves om weer goed op te knappen.
- Minder goed instaat om regie te nemen
- Sociaal netwerk
- Mobiliteit
- Gewicht
Nog meer uitleg over kwetsbaarheid:
Het begrip ‘kwetsbaarheid’ kent verschillende definities. Het is geen ziekte, maar een verzameling
risicofactoren. Kwetsbaarheid (in de Angelsaksische literatuur aangeduid met
frailty) is een specifieke conditie bij ouderen die geassocieerd is met een verhoogd risico op
vooral fysiek functieverlies. Dit risico op functieverlies is niet identiek aan, maar wordt wel
geassocieerd met veroudering, beperkingen en multimorbiditeit (Ferrucci 2004, Walston 2006).
Kwetsbare personen zijn vaker oud, hebben meer dan één (chronische) aandoening
(multimorbiditeit) (Boyd 2005), meer lichamelijke beperkingen en een slechtere gepercipieerde
gezondheid (Avila-Funes 2008).
Hoe wordt kwetsbaarheid vastgesteld:
- Door observatie.
- Screeningsinstrumenten VMS (ISAR-HP APOP)
- Comprehensive Geriatric Assessment, CGA (door geriater)
Screeningsinstrumenten:
- Diverse screeningsinstrumenten
- Sensitiviteit en specificiteit is beperkt: Test die daadwerkelijk iets aantoont, bijv. wel of niet ziek.
Sensitiviteit is wel redelijk goed in de screeningsinstrumenten.
1
, Geriatrische patiënt
Verpleegkundige aandachtspunten bij een kwetsbare oudere en bij een geriatrische patiënt.
Atypische ziektepresentatie.
Bij ouderen presenteren ziektes zich vaak anders dan bij jongere mensen.
Ouderen hebben vaak geen koorts en minder of geen buikpijn.
Vaak zijn ze wel in de war, hierdoor kunnen ze ook slecht vertellen waar ze wel last van hebben.
Ouderen vallen vaker bij ziekzijn. (hierdoor wordt soms neurologische oorzaak aan gedacht maar is
het soms wat anders)
Willen niet eten of drinken. (verdenking dehydratie is vaak onderliggend een ander probleem)
Ouderen hebben hele andere of soms vage symptomen.
Interpretatie is lastiger, delier of dementie kan het slecht aangeven.
Zijn vaak breedsprakig bij anamnese.
Lichamelijk onderzoek is moeilijkere te interpreteren. Bijv. VG: CVA. Moeilijker te zien of er wat
nieuws aan de hand is.
Patiënt met een delier opvangen en verpleegkundige interventies hierbij.
Het delier
Het delier is een neuro psychiatrisch syndroom dat het gevolg is van ernstig somatisch lijden en/of
gebruik van een of meer medicijnen. Bij een delier komen behoudens enkele kernsymptomen, niet
steeds dezelfde symptomen voor en is daardoor moeilijk herkenbaar.
Het treedt binnen enkele uren tot dagen op en de symptomen fluctueren in ernst en mate van
aanwezigheid.
Als een patiënt delirant wordt, dan is dit te beschouwen als een teken dat er een wezenlijke
organische ontregeling is die het functioneren van het brein negatief beïnvloedt.
Delier op de IC:
De incidentie ligt hoog en de gevolgen zijn ernstig. Het is van groot belang dit te voorkomen en/of de
gevolgen zo veel mogelijk worden beperkt.
De IC-verpleegkundige heeft een essentiële taak bij preventie, herkenning en behandeling. Dit omdat
de verpleegkundige vaak de vroegste symptomen signaleren.
De verpleegkundige moet weten welke patiënt een verhoogd risico loopt en het delier en de
verschijnselen ervan snel kan herkennen (d.m.v. meetinstrumenten).
- Moet adequaat kunnen communiceren met de behandelend arts en betrokken consulten.
- Interventies beredeneren en toepassen ter voorkoming of beperking van het delier.
- Naasten adequaat inlichten en te begeleiden.
Delier op de IC geeft een langere opname op de IC en in het ziekenhuis, frequentere overplaatsingen
naar een verpleeghuis, hogere mortaliteit, meerdere lichamelijke complicaties en hogere kosten voor
de gezondheidszorg. Daarbij geeft het grote impact op de patiënt zelf en zijn naasten.
Gevolg Delier:
- posttraumatische stressstoornis,
- langer durende cognitieve stoornissen,
- en een sterk verhoogde kans om later dement te worden,
- bij ouderen treedt er een versnelling op van het dementieel proces.
2
