Toxicologie - Week 1 Samenvatting
Introductie
(Kennisclip 1)
- Wat is toxicologie?
= de leer van giftige stoffen.
- Wanneer is een stof giftig?
= alles is giftig, de hoeveelheid maakt het gif.
o Hoe giftig iets is, is afhankelijk van de hoeveelheid.
o Er zijn stoffen die bij een kleine hoeveelheid al meer giftig zijn dan een andere stof.
o Voorbeeld contaminanten i/d voeding:
§ LD50 wil zeggen, 50% van de groep “volwassenen van 75 kg” acuut overlijdt bij deze
hoeveelheid mg: LD50 = acute lethale dosis (mg/kg).
- Principes Toxicologie
= veel voorkomende termen;
o Gevaar (hazard) = potentieel gevaar van een stof.
o Risico (risk) = kans dat een negatief effect zal optreden.
o Risk assessment = proces waarbij gevaar, blootstelling en risico worden bepaald.
L1. Onderscheid verschillende groepen van toxische stoffen en geeft voorbeelden.
(Kennisclip 2)
- Manieren van classificeren toxische stoffen
Indelen op basis van:
1. Mate van gezondheidsschade
2. Hoeveelheid toxische stof die nodig is om schade te geven (dosis)
3. Aanwezigheid in voedsel
4. Acute of chronische effecten
5. Locatie in het lichaam waar het schadelijk effect optreedt.
*Hiervan worden nummer 2, 3 en 4 verder toegelicht in kennisclip 2, de rest in kennisclip 3.
1
,- Classificatie: “Hoeveelheid toxische stof die nodig is om schade te geven (dosis).”
o In de tabel hieronder zijn de stoffen ingedeeld op giftigheid. Des te meer giftig, des te
kleiner de dosis waarbij iemand ziek wordt.
- Classificatie: “Aanwezigheid in voedsel.”
o Dit is ook de classificatie die aangehouden wordt in het boek Veilig Voedsel (H3).
o In de tabel hieronder (tabel 3.1 in het boek) worden de toxische stoffen ingedeeld op basis
van hun aanwezigheid in voedsel.
*Deze tabel is erg belangrijk. Belangrijk dat je deze goed leert.
o Categorie: “van nature aanwezig.”
§ Bijvoorbeeld in abrikozenpitten zit een toxine die van nature aanwezig is. Hierdoor kan
een mens ze niet onbeperkt eten.
§ Over Fytotoxinen
• Kleine hoeveelheden aanwezig in planten.
• Bij een gemiddeld dieet geen last van, pas bij te grote hoeveelheden is het giftig.
• Verschillende categorieën binnen fytotoxinen:
- Glycoalkaloïden
§ Solanine: bij onrijpe aardappelen in de groene plekken of bij oude
aardappelen in de uitlopers.
- Cyanogene glycosiden
§ Zit bijv. in abrikozenpitten. Komen voor in de pit van steenvruchten.
§ Wordt omgezet in Cyanide (blauwzuur). Hiervan te veel is acuut giftig.
- Lectine
2
, § Zit in peulvruchten en (groene) bonen.
§ Belangrijk dat sperziebonen goed worden gekookt, zodat de schadelijke
stoffen omgezet worden.
§ Over Mycotoxinen
• Toxinen geproduceerd door schimmels. De schimmels kunnen voorkomen in
voedsel, grond, lucht en gewassen.
• Schimmels bijv. tijdens de groei van gewassen ontstaan of na de oogst in de
opslag v/d gewassen die vervolgens mycotoxinen vormen.
• Voor zowel mens als dier schadelijk.
• Lastig om mycotoxinen terug te dringen. Voorkomen is beter door gewassen tijdig
te oogsten en droog op te slaan.
• Mycotoxinen na afloop terugdringen erg lastig, want ze zijn zeer stabiel en
hittebestendig.
• Soort mycotoxinen:
- Alfatoxine (Aspergillus flavus): veroorzaakt levertumoren (kanker).
- Ochratoxine (Aspergillus en Penicillium spp.): schadelijk voor nieren en
zenuwstelsel.
- Andere soorten mycotoxinen (tabel 3.3 Veilig Voedsel):
* Mycotoxinen gevormd door verschillende schimmels. Tabel leren.
§ Over Fycotoxinen (onderdeel Mariene biotoxinen)
• Toxinen geproduceerd door organisme in water.
• Veel voorkomend: geproduceerd door algen.
• Schelpdieren zoals mosselen en oesters krijgen via hun eten (algen) de toxines
binnen.
• Verschillende Shelfish Poisoning gevolgen voor mens:
3
Introductie
(Kennisclip 1)
- Wat is toxicologie?
= de leer van giftige stoffen.
- Wanneer is een stof giftig?
= alles is giftig, de hoeveelheid maakt het gif.
o Hoe giftig iets is, is afhankelijk van de hoeveelheid.
o Er zijn stoffen die bij een kleine hoeveelheid al meer giftig zijn dan een andere stof.
o Voorbeeld contaminanten i/d voeding:
§ LD50 wil zeggen, 50% van de groep “volwassenen van 75 kg” acuut overlijdt bij deze
hoeveelheid mg: LD50 = acute lethale dosis (mg/kg).
- Principes Toxicologie
= veel voorkomende termen;
o Gevaar (hazard) = potentieel gevaar van een stof.
o Risico (risk) = kans dat een negatief effect zal optreden.
o Risk assessment = proces waarbij gevaar, blootstelling en risico worden bepaald.
L1. Onderscheid verschillende groepen van toxische stoffen en geeft voorbeelden.
(Kennisclip 2)
- Manieren van classificeren toxische stoffen
Indelen op basis van:
1. Mate van gezondheidsschade
2. Hoeveelheid toxische stof die nodig is om schade te geven (dosis)
3. Aanwezigheid in voedsel
4. Acute of chronische effecten
5. Locatie in het lichaam waar het schadelijk effect optreedt.
*Hiervan worden nummer 2, 3 en 4 verder toegelicht in kennisclip 2, de rest in kennisclip 3.
1
,- Classificatie: “Hoeveelheid toxische stof die nodig is om schade te geven (dosis).”
o In de tabel hieronder zijn de stoffen ingedeeld op giftigheid. Des te meer giftig, des te
kleiner de dosis waarbij iemand ziek wordt.
- Classificatie: “Aanwezigheid in voedsel.”
o Dit is ook de classificatie die aangehouden wordt in het boek Veilig Voedsel (H3).
o In de tabel hieronder (tabel 3.1 in het boek) worden de toxische stoffen ingedeeld op basis
van hun aanwezigheid in voedsel.
*Deze tabel is erg belangrijk. Belangrijk dat je deze goed leert.
o Categorie: “van nature aanwezig.”
§ Bijvoorbeeld in abrikozenpitten zit een toxine die van nature aanwezig is. Hierdoor kan
een mens ze niet onbeperkt eten.
§ Over Fytotoxinen
• Kleine hoeveelheden aanwezig in planten.
• Bij een gemiddeld dieet geen last van, pas bij te grote hoeveelheden is het giftig.
• Verschillende categorieën binnen fytotoxinen:
- Glycoalkaloïden
§ Solanine: bij onrijpe aardappelen in de groene plekken of bij oude
aardappelen in de uitlopers.
- Cyanogene glycosiden
§ Zit bijv. in abrikozenpitten. Komen voor in de pit van steenvruchten.
§ Wordt omgezet in Cyanide (blauwzuur). Hiervan te veel is acuut giftig.
- Lectine
2
, § Zit in peulvruchten en (groene) bonen.
§ Belangrijk dat sperziebonen goed worden gekookt, zodat de schadelijke
stoffen omgezet worden.
§ Over Mycotoxinen
• Toxinen geproduceerd door schimmels. De schimmels kunnen voorkomen in
voedsel, grond, lucht en gewassen.
• Schimmels bijv. tijdens de groei van gewassen ontstaan of na de oogst in de
opslag v/d gewassen die vervolgens mycotoxinen vormen.
• Voor zowel mens als dier schadelijk.
• Lastig om mycotoxinen terug te dringen. Voorkomen is beter door gewassen tijdig
te oogsten en droog op te slaan.
• Mycotoxinen na afloop terugdringen erg lastig, want ze zijn zeer stabiel en
hittebestendig.
• Soort mycotoxinen:
- Alfatoxine (Aspergillus flavus): veroorzaakt levertumoren (kanker).
- Ochratoxine (Aspergillus en Penicillium spp.): schadelijk voor nieren en
zenuwstelsel.
- Andere soorten mycotoxinen (tabel 3.3 Veilig Voedsel):
* Mycotoxinen gevormd door verschillende schimmels. Tabel leren.
§ Over Fycotoxinen (onderdeel Mariene biotoxinen)
• Toxinen geproduceerd door organisme in water.
• Veel voorkomend: geproduceerd door algen.
• Schelpdieren zoals mosselen en oesters krijgen via hun eten (algen) de toxines
binnen.
• Verschillende Shelfish Poisoning gevolgen voor mens:
3
