Jurisprudentie
Zürich/Lebosch - Verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde).
Tranconro had een
verzekering gesloten met
onder andere Zürich. In het
kader daarvan werd een
verzekeringscertificaat
afgegeven. Lebosch wilde
onder het certificaat een
beroep doen op de
verzekering voor geleden
schade. Echter, Tranconro
had bij het sluiten van de
verzekering een
faillissementsverleden
verzwegen en onjuiste informatie verstrekt. Zürich deed een beroep op een artikel 251 K (oud) om de
verzekering te vernietigen.
In beginsel kan ieder vorderingsrecht aan toonder worden gesteld, ook een vorderingsrecht uit
verzekeringsovereenkomst. Het is inmiddels gebruikelijk dat voor dergelijke vorderingsrechten niet alleen
polissen, maar ook verzekeringscertificaten worden opgesteld en afgegeven. In dat geval kan de
uitgever/verzekeraar zich ingevolge artikel 6:146 BW de verweermiddelenregel niet tegenover de derde-houder
te goeder trouw beroepen op verweren gegrond op artikel 251 K (oud).
De verzekeraar kan zich dus niet beroepen op verzwijging tegenover een derde-houder te goeder trouw.
Damco/Meister – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Er is fraude gepleegd met cognossementen, deze zijn
vervalst. Seda heeft in samenwerking met Eastern fraude
gepleegd. Meister heeft de zendingen niet verkregen door
vervalste cognossementen. De banken betaalden voor
hetgeen vermeld op de cognossementen.
De vervoerder tegenover de derde cognossement-houder
te goeder trouw is gebonden aan de inhoud van de
cognossementen – die door de agent van vervoerder voor
wat betreft de hoeveelheid ten vervoer aangeboden zaken
valselijk waren opgemaakt en namens vervoerder waren
ondertekent – nu vervoerder de haar toe te rekenen schijn
heeft gewekt dat de in die cognossementen vermelde
zaken inderdaad waren ingescheept doordat haar agent
namens haar die cognossementen heeft afgegeven. Het toerekenen van de (gevolgen van de) gepleegde
fraude aan de vervoerder past in het wettelijk systeem dat aan de bescherming van derden die te goeder trouw
rechten ten aanzien van een cognossement hebben verworden, uit een oogpunt van billijkheid en met het oog
op de eisen van het handelsverkeer een aanzienlijk gewicht toekent.
Aan de bescherming van derden komt dus een aanzienlijk gewicht toe. Het komt voor rekening van de
vervoerder. Het was uiteindelijk de schuld van de agent en deze stond dichterbij de vervoerder dan bij de
derde.
Heliopolis Star – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Als regelmatig cognossementhouder ex artikel 8:441 BW kan slechts worden aangemerkt degene die
overeenkomstig de inhoud van het cognossement als houder is gelegitimeerd. Bij een cognossement als het
onderhavige, gesteld aan de order van een met name genoemde geadresseerde, geldt de in cognossement
vermelde afzender tegenover vervoerder als regelmatige houder zolang hij het stuk nog niet heeft doen
toekomen aan de geadresseerde.
, Een expediteur, die het cognossement namens de afzender in ontvangst heeft genomen en mitsdien voor deze
is gaan houden, de in dit stuk belichaamde rechten tegenover de vervoerder niet zelf geldend maken, tenzij de
afzender deze rechten aan hem heeft overgedragen op de in afdeling 2 titel 4 boek 3 BW voor vorderingen op
naam aangegeven wijze.
Er zit dus een grens aan de derdenbescherming. Je moet wel op grond van het cognossement de rechten
kunnen uitoefenen, anders word je niet erkend. De expediteur is wel de rechtmatig houder (rechtsgeldige titel),
maar niet de regelmatige houder van het cognossement, omdat hij niet in het cognossement wordt genoemd.
Brouwersgracht – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Er was sprake van een presentatie aan de vervoerder van een in blanco geëndosseerd cognossement door
een lasthebber van de houder. Hierdoor wordt een orderstuk een toonderstuk. Het enkele houderschap van het
toonderstuk legitimeert dan de rechthebbende, in dit geval de ontvangstexpediteur i.p.v. de principaal.
De regel dat de regelmatige houder van het cognossement bij uitsluiting gerechtigd is jegens de vervoerder tot
uitoefening van de uit dat cognossement voortvloeiende rechten (artikel 8:441 lid 1 BW) geldt ook als het
cognossement is aangeboden als zodanig voor de vervoerder uit het cognossement kenbare gevolmachtigde
van de houder daarvan zomede indien degene die het cognossement ter uitlevering aanbiedt, daarbij of
tevoren ondubbelzinnig aan de vervoerder heeft te kennen gegeven daarbij op te treden als gevolmachtigde
van de regelmatige houder: in beide gevallen is het alleen de regelmatige houder, niet de gevolmachtigde, aan
wie de bevoegdheid toekomt de rechten het cognossement uit te oefenen.
Als uit het cognossement niet blijkt dat er een gevolmachtigde optreedt, ook dan geldt dat de werkelijke
rechthebbende (de achterman) de rechthebbende is uit het cognossement. Maar indien degene die het
cognossement ter uitlevering aanbiedt, dan ondubbelzinnig aan de vervoerder te kennen geeft, op het moment
van handelen of eerder, dat hij optrad als gevolmachtigde.
De vervoerder wordt als een soort van derde gezien in de koopverhouding en wordt hier beschermd. Hij hoeft
niet te weten wie de rechthebbende is.
Bulk Oil/Mac Oil – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Koper Bulk Oil vordert op grond van een wanprestatie in kort geding verbod van verkoper Mac Oil documenten
ter betaling aan te bieden aan de bank onder onherroepelijk documentair krediet.
Uit de aard van de koopovereenkomst en verplichting van koper een documentair krediet te openen, heeft het
Hof afgeleid dat op grond van een door koper beweerde, maar in kort geding voorlopig niet vaststaande
wanprestatie van verkoper, de kracht van een onherroepelijk documentair krediet niet kan worden ontnomen via
een tot de verkoper gericht rechterlijk verbod de documenten aan de bank aan te bieden.
De koper wordt hier beschermd, omdat de koper de betalingszekerheid niet later onderuit kan halen. De
verkoper had namelijk gezegd dat hij de goederen wil afleveren als hier een betalingszekerheid tegenover
stond.
Een toekomstige wanprestatie kan niet worden tegengeworpen.
Gesnoteg/Mees Pierson – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
In het kader van een overname werd een bankgarantie opgesteld ten behoeve van de koopsom. Gelet op het
karakter van de bankgarantie als onderhavige en de functie die dergelijke garanties in het handelsverkeer
vervullen en gelet op de positie van de bank die zowel belangen van degene die opdracht gaf tot het stellen
van garantie, als van degene te wiens gunste garantie is gesteld, in het oog moet houden, is een strikte
toepassing door de bank van de in de garantie gestelde voorwaarden geboden.
Tegenover de geboden strikte toepassing door de bank van garantievoorwaarden, zoals daarin geformuleerd,
moet worden aangenomen dat de bank, indien de garantie wordt ingeroepen op een wijze die niet aan deze
strikte toepassing beantwoordt, daarvan onverwijld aan degene die de garantie inroept, mededeling dient te
doen en daarbij dient aan te geven op welke punten niet aan de voorwaarden is voldaan. In het bijzonder
wanneer herstel nog mogelijk is, mag de bank daarmee niet wachten tot ter zake van die garantie het
overeengekomen termijn is verstreken.
Zürich/Lebosch - Verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde).
Tranconro had een
verzekering gesloten met
onder andere Zürich. In het
kader daarvan werd een
verzekeringscertificaat
afgegeven. Lebosch wilde
onder het certificaat een
beroep doen op de
verzekering voor geleden
schade. Echter, Tranconro
had bij het sluiten van de
verzekering een
faillissementsverleden
verzwegen en onjuiste informatie verstrekt. Zürich deed een beroep op een artikel 251 K (oud) om de
verzekering te vernietigen.
In beginsel kan ieder vorderingsrecht aan toonder worden gesteld, ook een vorderingsrecht uit
verzekeringsovereenkomst. Het is inmiddels gebruikelijk dat voor dergelijke vorderingsrechten niet alleen
polissen, maar ook verzekeringscertificaten worden opgesteld en afgegeven. In dat geval kan de
uitgever/verzekeraar zich ingevolge artikel 6:146 BW de verweermiddelenregel niet tegenover de derde-houder
te goeder trouw beroepen op verweren gegrond op artikel 251 K (oud).
De verzekeraar kan zich dus niet beroepen op verzwijging tegenover een derde-houder te goeder trouw.
Damco/Meister – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Er is fraude gepleegd met cognossementen, deze zijn
vervalst. Seda heeft in samenwerking met Eastern fraude
gepleegd. Meister heeft de zendingen niet verkregen door
vervalste cognossementen. De banken betaalden voor
hetgeen vermeld op de cognossementen.
De vervoerder tegenover de derde cognossement-houder
te goeder trouw is gebonden aan de inhoud van de
cognossementen – die door de agent van vervoerder voor
wat betreft de hoeveelheid ten vervoer aangeboden zaken
valselijk waren opgemaakt en namens vervoerder waren
ondertekent – nu vervoerder de haar toe te rekenen schijn
heeft gewekt dat de in die cognossementen vermelde
zaken inderdaad waren ingescheept doordat haar agent
namens haar die cognossementen heeft afgegeven. Het toerekenen van de (gevolgen van de) gepleegde
fraude aan de vervoerder past in het wettelijk systeem dat aan de bescherming van derden die te goeder trouw
rechten ten aanzien van een cognossement hebben verworden, uit een oogpunt van billijkheid en met het oog
op de eisen van het handelsverkeer een aanzienlijk gewicht toekent.
Aan de bescherming van derden komt dus een aanzienlijk gewicht toe. Het komt voor rekening van de
vervoerder. Het was uiteindelijk de schuld van de agent en deze stond dichterbij de vervoerder dan bij de
derde.
Heliopolis Star – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Als regelmatig cognossementhouder ex artikel 8:441 BW kan slechts worden aangemerkt degene die
overeenkomstig de inhoud van het cognossement als houder is gelegitimeerd. Bij een cognossement als het
onderhavige, gesteld aan de order van een met name genoemde geadresseerde, geldt de in cognossement
vermelde afzender tegenover vervoerder als regelmatige houder zolang hij het stuk nog niet heeft doen
toekomen aan de geadresseerde.
, Een expediteur, die het cognossement namens de afzender in ontvangst heeft genomen en mitsdien voor deze
is gaan houden, de in dit stuk belichaamde rechten tegenover de vervoerder niet zelf geldend maken, tenzij de
afzender deze rechten aan hem heeft overgedragen op de in afdeling 2 titel 4 boek 3 BW voor vorderingen op
naam aangegeven wijze.
Er zit dus een grens aan de derdenbescherming. Je moet wel op grond van het cognossement de rechten
kunnen uitoefenen, anders word je niet erkend. De expediteur is wel de rechtmatig houder (rechtsgeldige titel),
maar niet de regelmatige houder van het cognossement, omdat hij niet in het cognossement wordt genoemd.
Brouwersgracht – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Er was sprake van een presentatie aan de vervoerder van een in blanco geëndosseerd cognossement door
een lasthebber van de houder. Hierdoor wordt een orderstuk een toonderstuk. Het enkele houderschap van het
toonderstuk legitimeert dan de rechthebbende, in dit geval de ontvangstexpediteur i.p.v. de principaal.
De regel dat de regelmatige houder van het cognossement bij uitsluiting gerechtigd is jegens de vervoerder tot
uitoefening van de uit dat cognossement voortvloeiende rechten (artikel 8:441 lid 1 BW) geldt ook als het
cognossement is aangeboden als zodanig voor de vervoerder uit het cognossement kenbare gevolmachtigde
van de houder daarvan zomede indien degene die het cognossement ter uitlevering aanbiedt, daarbij of
tevoren ondubbelzinnig aan de vervoerder heeft te kennen gegeven daarbij op te treden als gevolmachtigde
van de regelmatige houder: in beide gevallen is het alleen de regelmatige houder, niet de gevolmachtigde, aan
wie de bevoegdheid toekomt de rechten het cognossement uit te oefenen.
Als uit het cognossement niet blijkt dat er een gevolmachtigde optreedt, ook dan geldt dat de werkelijke
rechthebbende (de achterman) de rechthebbende is uit het cognossement. Maar indien degene die het
cognossement ter uitlevering aanbiedt, dan ondubbelzinnig aan de vervoerder te kennen geeft, op het moment
van handelen of eerder, dat hij optrad als gevolmachtigde.
De vervoerder wordt als een soort van derde gezien in de koopverhouding en wordt hier beschermd. Hij hoeft
niet te weten wie de rechthebbende is.
Bulk Oil/Mac Oil – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
Koper Bulk Oil vordert op grond van een wanprestatie in kort geding verbod van verkoper Mac Oil documenten
ter betaling aan te bieden aan de bank onder onherroepelijk documentair krediet.
Uit de aard van de koopovereenkomst en verplichting van koper een documentair krediet te openen, heeft het
Hof afgeleid dat op grond van een door koper beweerde, maar in kort geding voorlopig niet vaststaande
wanprestatie van verkoper, de kracht van een onherroepelijk documentair krediet niet kan worden ontnomen via
een tot de verkoper gericht rechterlijk verbod de documenten aan de bank aan te bieden.
De koper wordt hier beschermd, omdat de koper de betalingszekerheid niet later onderuit kan halen. De
verkoper had namelijk gezegd dat hij de goederen wil afleveren als hier een betalingszekerheid tegenover
stond.
Een toekomstige wanprestatie kan niet worden tegengeworpen.
Gesnoteg/Mees Pierson – verhandelbaarheid van vorderingen (pro derde)
In het kader van een overname werd een bankgarantie opgesteld ten behoeve van de koopsom. Gelet op het
karakter van de bankgarantie als onderhavige en de functie die dergelijke garanties in het handelsverkeer
vervullen en gelet op de positie van de bank die zowel belangen van degene die opdracht gaf tot het stellen
van garantie, als van degene te wiens gunste garantie is gesteld, in het oog moet houden, is een strikte
toepassing door de bank van de in de garantie gestelde voorwaarden geboden.
Tegenover de geboden strikte toepassing door de bank van garantievoorwaarden, zoals daarin geformuleerd,
moet worden aangenomen dat de bank, indien de garantie wordt ingeroepen op een wijze die niet aan deze
strikte toepassing beantwoordt, daarvan onverwijld aan degene die de garantie inroept, mededeling dient te
doen en daarbij dient aan te geven op welke punten niet aan de voorwaarden is voldaan. In het bijzonder
wanneer herstel nog mogelijk is, mag de bank daarmee niet wachten tot ter zake van die garantie het
overeengekomen termijn is verstreken.
