Hoofdstuk 1: het belang van bewegen
1.0 inleiding
Samen met hoofdstuk 2 de theoretische basis.
In hoofdstuk 1 opzoek naar essentiele vragen rondom bewegen. Op school is het
belang van goed bewegen waarneembaar.
1.1 zonder bewegen kom je nergens!
Voor kinderen is bewegen niet alleen van belang voor dagelijkse activiteiten,
maar bewegen en spelen zijn essentieel voor hun ontwikkeling. Ze leren zichzelf,
andere kinderen en de wereld om hen heen voornamelijk spelenderwijs kennen.
Kinderen die motorisch minder vaardig zijn kunnen in de problemen komen.
Gebruikelijke reacties van kinderen in dit soort situaties zijn na verloop van tijd:
niet meer spelen (zich terugtrekken)
vals spelen (agressieve reactie)
grappig zijn (clownesk gedrag)
nieuwe knikkers kopen of vragen aan ouders (relativerend gedrag).
De eerste drie gedragingen worden gezien als compensatiegedrag: het gedrag
dat kinderen vertonen om zich te redden uit een sociaal-emotioneel moeilijke
situatie. Er kunnen problemen ontstaan als een kind dergelijk compensatiegedrag
vaak laat zien. Het zelfvertrouwen kan verminderen en de aard van de contacten
met andere kinderen kan veranderen.
Regelmatig voorkomende situaties waarin motorisch minder vaardig kinderen in
de knel komen:
als laatste gekozen worden
van andere kinderen niet mogen meedoen, of wordt in spel genegeerd
tikkertje spelen waar hij de tikker blijft
alleen overblijven bij kiezen van partijen of tweetallen
geduwd worden omdat hij niet snel genoeg is
geen plaats in het schoolteam
Elke leerkracht en elke school wil de hiervoor beschreven situaties voorkomen of
verhelpen. Hierin spelen vele factoren een rol:
het pedagogisch klimaat
het aantal en de kwaliteit van de bewegingsmogelijkheden voor kinderen
de aangeboden differentiatie
de breedte van de zorg
1.2 onderzoek met betrekking tot het belang van bewegen
Er is onderzoek gedaan naar de invloed van (goed) bewegen op de ontwikkeling
van kinderen.
Direct causaal verband: Directe verbanden tussen een bepaalde beweging
en een cognitieve vaardigheid. De verbanden die Piaget, Kephart en
Bladergroen vonden zijn door recent wetenschappelijk onderzoek
ontkracht.
Circulair causaal verband: Verband tussen bewegen en de algehele
ontwikkeling van kinderen. Deze verbanden zijn niet terug te leiden tot
enkele bewegingen maar gaan uit van een verbetering van de gehele
speel- en beweegcontext van een kind.
, Onderzoek 1: meta-analyse
In een meta-analyse worden alle onderzoeken die op een bepaald gebied gedaan
zijn op een rijtje gezet. Er wordt met een aantal statistische en methodologische
technieken een 'gemiddelde uitkomst' berekend. De belangrijkste uitkomst van
de meta-analyse is dat uit de meeste studies blijkt dat er een positief effect is
aangetoond tussen fysieke activiteit en het cognitief functioneren van kinderen,
vooral op het onderdelen waarneming, IQ en schoolprestaties.
Onderzoek 2: kleuters met en zonder extra bewegingsonderwijs
Zimmer (1981) onderzocht de relatie tussen (extra) bewegingsonderwijs en de
cognitieve ontwikkeling bij kinderen tussen 3 en 6 jaar. De kinderen die extra
gymnastieklessen genoten hadden bewogen beter, maar leverden ook betere
leerprestaties. Extra bewegingsonderwijs stimuleert de motorische ontwikkeling
en leidt tevens tot prestatieverbetering op cognitief niveau.
Onderzoek 3: effect van extra spel en beweging voor baby's en peuters
Dien (1980) onderzocht de relatie tussen (extra) stimulering van de motoriek
vanaf de derde maand op de algehele ontwikkeling. De onderzoekers toonden
aan dat de motorisch gestimuleerde kinderen verschillen vertoonden met de
controlegroep wat betreft:
Sociale ontwikkeling:
- ze waren meer bereid met andere kinderen contact te maken
- ze integreerden gemakkelijker in een groep leeftijdsgenoten
- ze speelden vaker buiten
- ze waren beter in staat teleurstellingen te verwerken van andere
kinderen niet mogen meedoen, of wordt in spel genegeerd
Persoonlijkheidsontwikkeling:
- ze hadden een betere zelfstandigheidsontwikkeling
- ze hadden een betere prestatiemotivatie
- ze hadden een beter concentratievermogen
Cognitieve ontwikkeling:
- ze vertoonden op vierjarige leeftijd (significant) hogere intelligentiescores
Onderzoek 4: buitenspel van stadskinderen in verschillende buurten
Bouw en Karsten (2004) vergeleken het ruimtegebrek en de tijdsbesteding van
de huidige generatie stadskinderen met deie van vorige generaties:
binnen en buiten
vastgelegde en vrije tijd
avontuur en veiligheid
toezicht en grenzen
Conclusies:
Het kinderspel is van buiten naar binnen verplaatst
De straat is geen dagelijkse ontmoetingsplek meer
Kinderen spelen tegenwoordig veel meer onder toezicht van ouders
De zelfstandige bewegingsvrijheid van kinderen is kleiner geworden
Verhouding binnen en buiten spelen
Onderzoek 5: buitenspel van stadskinderen in Zwitserland
Hetzelfde onderzoek als onderzoek 4 maar dan in Zwitserland.
Conclusie: kinderen die niet zelfstandig buiten kunnen spelen lopen een
achterstand op in hun motorische en sociale ontwikkeling.
1.0 inleiding
Samen met hoofdstuk 2 de theoretische basis.
In hoofdstuk 1 opzoek naar essentiele vragen rondom bewegen. Op school is het
belang van goed bewegen waarneembaar.
1.1 zonder bewegen kom je nergens!
Voor kinderen is bewegen niet alleen van belang voor dagelijkse activiteiten,
maar bewegen en spelen zijn essentieel voor hun ontwikkeling. Ze leren zichzelf,
andere kinderen en de wereld om hen heen voornamelijk spelenderwijs kennen.
Kinderen die motorisch minder vaardig zijn kunnen in de problemen komen.
Gebruikelijke reacties van kinderen in dit soort situaties zijn na verloop van tijd:
niet meer spelen (zich terugtrekken)
vals spelen (agressieve reactie)
grappig zijn (clownesk gedrag)
nieuwe knikkers kopen of vragen aan ouders (relativerend gedrag).
De eerste drie gedragingen worden gezien als compensatiegedrag: het gedrag
dat kinderen vertonen om zich te redden uit een sociaal-emotioneel moeilijke
situatie. Er kunnen problemen ontstaan als een kind dergelijk compensatiegedrag
vaak laat zien. Het zelfvertrouwen kan verminderen en de aard van de contacten
met andere kinderen kan veranderen.
Regelmatig voorkomende situaties waarin motorisch minder vaardig kinderen in
de knel komen:
als laatste gekozen worden
van andere kinderen niet mogen meedoen, of wordt in spel genegeerd
tikkertje spelen waar hij de tikker blijft
alleen overblijven bij kiezen van partijen of tweetallen
geduwd worden omdat hij niet snel genoeg is
geen plaats in het schoolteam
Elke leerkracht en elke school wil de hiervoor beschreven situaties voorkomen of
verhelpen. Hierin spelen vele factoren een rol:
het pedagogisch klimaat
het aantal en de kwaliteit van de bewegingsmogelijkheden voor kinderen
de aangeboden differentiatie
de breedte van de zorg
1.2 onderzoek met betrekking tot het belang van bewegen
Er is onderzoek gedaan naar de invloed van (goed) bewegen op de ontwikkeling
van kinderen.
Direct causaal verband: Directe verbanden tussen een bepaalde beweging
en een cognitieve vaardigheid. De verbanden die Piaget, Kephart en
Bladergroen vonden zijn door recent wetenschappelijk onderzoek
ontkracht.
Circulair causaal verband: Verband tussen bewegen en de algehele
ontwikkeling van kinderen. Deze verbanden zijn niet terug te leiden tot
enkele bewegingen maar gaan uit van een verbetering van de gehele
speel- en beweegcontext van een kind.
, Onderzoek 1: meta-analyse
In een meta-analyse worden alle onderzoeken die op een bepaald gebied gedaan
zijn op een rijtje gezet. Er wordt met een aantal statistische en methodologische
technieken een 'gemiddelde uitkomst' berekend. De belangrijkste uitkomst van
de meta-analyse is dat uit de meeste studies blijkt dat er een positief effect is
aangetoond tussen fysieke activiteit en het cognitief functioneren van kinderen,
vooral op het onderdelen waarneming, IQ en schoolprestaties.
Onderzoek 2: kleuters met en zonder extra bewegingsonderwijs
Zimmer (1981) onderzocht de relatie tussen (extra) bewegingsonderwijs en de
cognitieve ontwikkeling bij kinderen tussen 3 en 6 jaar. De kinderen die extra
gymnastieklessen genoten hadden bewogen beter, maar leverden ook betere
leerprestaties. Extra bewegingsonderwijs stimuleert de motorische ontwikkeling
en leidt tevens tot prestatieverbetering op cognitief niveau.
Onderzoek 3: effect van extra spel en beweging voor baby's en peuters
Dien (1980) onderzocht de relatie tussen (extra) stimulering van de motoriek
vanaf de derde maand op de algehele ontwikkeling. De onderzoekers toonden
aan dat de motorisch gestimuleerde kinderen verschillen vertoonden met de
controlegroep wat betreft:
Sociale ontwikkeling:
- ze waren meer bereid met andere kinderen contact te maken
- ze integreerden gemakkelijker in een groep leeftijdsgenoten
- ze speelden vaker buiten
- ze waren beter in staat teleurstellingen te verwerken van andere
kinderen niet mogen meedoen, of wordt in spel genegeerd
Persoonlijkheidsontwikkeling:
- ze hadden een betere zelfstandigheidsontwikkeling
- ze hadden een betere prestatiemotivatie
- ze hadden een beter concentratievermogen
Cognitieve ontwikkeling:
- ze vertoonden op vierjarige leeftijd (significant) hogere intelligentiescores
Onderzoek 4: buitenspel van stadskinderen in verschillende buurten
Bouw en Karsten (2004) vergeleken het ruimtegebrek en de tijdsbesteding van
de huidige generatie stadskinderen met deie van vorige generaties:
binnen en buiten
vastgelegde en vrije tijd
avontuur en veiligheid
toezicht en grenzen
Conclusies:
Het kinderspel is van buiten naar binnen verplaatst
De straat is geen dagelijkse ontmoetingsplek meer
Kinderen spelen tegenwoordig veel meer onder toezicht van ouders
De zelfstandige bewegingsvrijheid van kinderen is kleiner geworden
Verhouding binnen en buiten spelen
Onderzoek 5: buitenspel van stadskinderen in Zwitserland
Hetzelfde onderzoek als onderzoek 4 maar dan in Zwitserland.
Conclusie: kinderen die niet zelfstandig buiten kunnen spelen lopen een
achterstand op in hun motorische en sociale ontwikkeling.
