1
METHODISCH HANDELEN
H2: de therapeut-cliëntrelatie
Begrip Betekenis
2.1 Een definitie
Vertrouwelijke band tss therapeut & cliënt die tot stand komt door
bewuste en actieve samenwerking, comm, empathie, wederzijds
Therapeutische alliantie
begrip en respect
= therapeutische relatie, therapeut-cliëntrelatie, rapport
2.2 Belang v/e goede therapeut-cliëntrelatie
(behandelmethoden=) Wat de therapeut doet en hoe hij het doet zijn onlosmakelijk
Relationele handelingen verbonden
2.3 Kenmerken v/e goede therapeut-cliëntrelatie
Therapeut is echt een eerlijk tegenover zichzelf, binnen de relatie
Echtheid
met cliënt authentiek en transparant functioneren
Onvoorwaardelijke positieve
Diepgaande acceptatie van wat cliënt inbrengt
waardering
4 aspecten
• Absolute waarde: van elk individu inherente waarde zien,
basaal op vertrouwen dat mens kan groeien en ontplooien
• Accurate empathie: vermogen het referentiekader v/d
ander te begrijpen, gekoppeld aan de overtuiging dat dat
Acceptatie ook de moeite waard is
• Autonomie ondersteunen: mensen hebben recht op en zijn
in staat tot het maken van eigen keuzes
(Tegenovergestelde: cliënt dwingen)
• Bevestigen: gericht zijn op en erkennen van iemands
sterke kanten en inzet
• Therapeut-cliëntrelatie als belangrijk therapeutisch middel
+ blijven opbouwen
• Elke cliënt is uniek individu, erkennen en zijn gevoelig voor
Rogeriaanse basisprincipes &
tal van kenmerken en eigenschappen van de cliënt
therapeutkenmerken en
• Rekening houden met noden, mogelijkheden en pers
attitudes
doelstellingen cliënt, cliënt als expert beschouwen
• Sterk geloven in vermogen van elke cliënt om te
veranderen
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
, 2
2.4 Noodzakelijke vaardigheden
Noodzakelijke vaardigheid: bijna alle noodz eigenschappen en
attitudes v/d therapeut komen tot uiting in de zorg waarm hij
comm en omgaat met cliënt
Boven- en onderstroom (lagen v/e ui)
• Bovenstroom: woordelijke infostroom/feiten die worden
beschreven
Communicatie • Onderstroom: aantal lagen die relationele elementen
aanduiden (intenties, machtsverhoudingen, belevingen)
Continue inschatten en soms bespreekbaar maken met
cliënt (= meta-communicatie)
Wat en de wijze waarop (verbaal, non-verbaal) iets wordt gezegd
→ Belangrijkste commvaardigheden op p.61-62
Gesofisticeerde, interpersoonlijke therapeutische vaardigheid
• Aandacht fluctueert constant
• Info automatisch filteren (wat we verwachten/willen
horen)
• Natuurlijke neiging om meteen raad te geven
Echt luisteren
→ Met focus en toewijding luisteren zodat cliënt voelt dat hij op
diepste niveau wordt begrepen
→ Ook luisteren naar wat ontbreekt – niet uitgesproken/vermeden
→ Interesse van therapeut kunnen waarnemen
→ Met het gehoorde iets zinvol doen
2.5 De therapeut-cliëntrelatie ontwikkeld doorheen actieve samenwerking
Cliënt geen passieve ontvanger
Cliënt-persoonsgerichte zorg Therapeut: niet meteen alles v/d cliënt vragen, inschatten wnr
deze klaar is
2.6 Therapeutische rollen
Duidelijkheid en rust scheppen in contact
Vertrouwensfiguur Aandacht en begrip tonen
Stimuleren om vrijuit te praten, durven variëren, experimenteren
Helder beeld krijgen van denken en handelen cliënt
Zorgvuldig info verzamelen
Mededeelzame detective
Co-investigator (Reinecke en Freeman): therapeut als persoon die
samen met cliënt op zoek gaat naar relevante info en hoe vork in
de steel zit
Legt uit en verklaart
Dingen in bredere context zetten
Docent Suggesties
Oefeningen geven
Nieuwe inzichten bijbrengen
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
, 3
Tips en aanwijzingen geven, overleggen, strategieën uitdokteren
→ Slaagkans zo groot mogelijk maken
→ Cliënt zorgt voor uitvoering
Coach
→ Het geleerde in praktijk omzetten (in eigen leefwereld)
Self-efficacy: vertrouwen in eigen kunnen
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
, 4
H3: basisprincipes van leren
Begrip Betekenis
Verschaffen individu het vermogen om zijn gedrag en/of kennis
Leerprocessen duurzaam aan te passen aan de veranderende eisen v/d
omgeving
3.1 Operant leren en operant gedrag
Gedrag dat door een individu intentioneel wordt gesteld met het
oog op gunstige veranderingen in een toestand
Gedrag stellen = in vergelijkbare context positieve effecten
Operant gedrag opgeleverd
Gedrag dat onder (niet noodzakelijk bewuste) wilscontrole staat,
vaak maar niet altijd bestaat uit handelingen, intentioneel wordt
gesteld om aangenaam effect te bewerkstellingen
Associatie tussen intentioneel gedrag en gedragsgevolgen (hoeft
niet bewust)
Operant leerproces Resulteert vaak in handeling
→ Wie het doormaakt onderneemt meestal zelf iets om
omgeving (omringende, externe prikkels) onder controle te
krijgen
Cognitieve verkl: leren van verbanden tussen het gedrag en haar
effecten
R-Sr-leren (Respons-Stimulus reinforcer)
Operante conditionering Obv prikkel die gevaar/genot voorspelt leert mens iets doen (R)
→ onaangename verminderen/voorkomen of aangename
opzoeken (Sr) → geheugenrepresentatie op het effect dat het
stellen v/e bepaalde gedragsrespons op de situatie zal hebben
Er gebeurt iets aangenaam
Bekrachtiging
Er houdt iets onaangenaams op
Geven aan of het zin heeft om het gedrag te vertonen, afhankelijk
Onderscheidende
v/d vraag of er beloning te verwachten is
Discriminatieve
Werken als signalen die specifieke gedragsgevolgen aankondigen
Uitlokkende prikkels
Lokken gedrag uit (daarom uitlokkende prikkels genoemd)
Als de prikkel optreedt of de specifieke situatie zich voordoet, is
Stimuluscontrole
de kans groot dat ook het gedrag zal volgen
= Operant gedrag
Gedrag vormt een instrument waarmee we de omgeving kunnen
controleren
Instrumenteel gedrag
Bv. applaudisseren, jas dichtknopen, tandenpoetsen → goed te
observeren en ook het doel dat ermee wordt nagestreefd is
makkelijk te herkennen
Niet meer zo makkelijk vast tes tellen wrm ze gesteld worden
Geautomatiseerd gedrag
Niet minder intentioneel
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
METHODISCH HANDELEN
H2: de therapeut-cliëntrelatie
Begrip Betekenis
2.1 Een definitie
Vertrouwelijke band tss therapeut & cliënt die tot stand komt door
bewuste en actieve samenwerking, comm, empathie, wederzijds
Therapeutische alliantie
begrip en respect
= therapeutische relatie, therapeut-cliëntrelatie, rapport
2.2 Belang v/e goede therapeut-cliëntrelatie
(behandelmethoden=) Wat de therapeut doet en hoe hij het doet zijn onlosmakelijk
Relationele handelingen verbonden
2.3 Kenmerken v/e goede therapeut-cliëntrelatie
Therapeut is echt een eerlijk tegenover zichzelf, binnen de relatie
Echtheid
met cliënt authentiek en transparant functioneren
Onvoorwaardelijke positieve
Diepgaande acceptatie van wat cliënt inbrengt
waardering
4 aspecten
• Absolute waarde: van elk individu inherente waarde zien,
basaal op vertrouwen dat mens kan groeien en ontplooien
• Accurate empathie: vermogen het referentiekader v/d
ander te begrijpen, gekoppeld aan de overtuiging dat dat
Acceptatie ook de moeite waard is
• Autonomie ondersteunen: mensen hebben recht op en zijn
in staat tot het maken van eigen keuzes
(Tegenovergestelde: cliënt dwingen)
• Bevestigen: gericht zijn op en erkennen van iemands
sterke kanten en inzet
• Therapeut-cliëntrelatie als belangrijk therapeutisch middel
+ blijven opbouwen
• Elke cliënt is uniek individu, erkennen en zijn gevoelig voor
Rogeriaanse basisprincipes &
tal van kenmerken en eigenschappen van de cliënt
therapeutkenmerken en
• Rekening houden met noden, mogelijkheden en pers
attitudes
doelstellingen cliënt, cliënt als expert beschouwen
• Sterk geloven in vermogen van elke cliënt om te
veranderen
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
, 2
2.4 Noodzakelijke vaardigheden
Noodzakelijke vaardigheid: bijna alle noodz eigenschappen en
attitudes v/d therapeut komen tot uiting in de zorg waarm hij
comm en omgaat met cliënt
Boven- en onderstroom (lagen v/e ui)
• Bovenstroom: woordelijke infostroom/feiten die worden
beschreven
Communicatie • Onderstroom: aantal lagen die relationele elementen
aanduiden (intenties, machtsverhoudingen, belevingen)
Continue inschatten en soms bespreekbaar maken met
cliënt (= meta-communicatie)
Wat en de wijze waarop (verbaal, non-verbaal) iets wordt gezegd
→ Belangrijkste commvaardigheden op p.61-62
Gesofisticeerde, interpersoonlijke therapeutische vaardigheid
• Aandacht fluctueert constant
• Info automatisch filteren (wat we verwachten/willen
horen)
• Natuurlijke neiging om meteen raad te geven
Echt luisteren
→ Met focus en toewijding luisteren zodat cliënt voelt dat hij op
diepste niveau wordt begrepen
→ Ook luisteren naar wat ontbreekt – niet uitgesproken/vermeden
→ Interesse van therapeut kunnen waarnemen
→ Met het gehoorde iets zinvol doen
2.5 De therapeut-cliëntrelatie ontwikkeld doorheen actieve samenwerking
Cliënt geen passieve ontvanger
Cliënt-persoonsgerichte zorg Therapeut: niet meteen alles v/d cliënt vragen, inschatten wnr
deze klaar is
2.6 Therapeutische rollen
Duidelijkheid en rust scheppen in contact
Vertrouwensfiguur Aandacht en begrip tonen
Stimuleren om vrijuit te praten, durven variëren, experimenteren
Helder beeld krijgen van denken en handelen cliënt
Zorgvuldig info verzamelen
Mededeelzame detective
Co-investigator (Reinecke en Freeman): therapeut als persoon die
samen met cliënt op zoek gaat naar relevante info en hoe vork in
de steel zit
Legt uit en verklaart
Dingen in bredere context zetten
Docent Suggesties
Oefeningen geven
Nieuwe inzichten bijbrengen
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
, 3
Tips en aanwijzingen geven, overleggen, strategieën uitdokteren
→ Slaagkans zo groot mogelijk maken
→ Cliënt zorgt voor uitvoering
Coach
→ Het geleerde in praktijk omzetten (in eigen leefwereld)
Self-efficacy: vertrouwen in eigen kunnen
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
, 4
H3: basisprincipes van leren
Begrip Betekenis
Verschaffen individu het vermogen om zijn gedrag en/of kennis
Leerprocessen duurzaam aan te passen aan de veranderende eisen v/d
omgeving
3.1 Operant leren en operant gedrag
Gedrag dat door een individu intentioneel wordt gesteld met het
oog op gunstige veranderingen in een toestand
Gedrag stellen = in vergelijkbare context positieve effecten
Operant gedrag opgeleverd
Gedrag dat onder (niet noodzakelijk bewuste) wilscontrole staat,
vaak maar niet altijd bestaat uit handelingen, intentioneel wordt
gesteld om aangenaam effect te bewerkstellingen
Associatie tussen intentioneel gedrag en gedragsgevolgen (hoeft
niet bewust)
Operant leerproces Resulteert vaak in handeling
→ Wie het doormaakt onderneemt meestal zelf iets om
omgeving (omringende, externe prikkels) onder controle te
krijgen
Cognitieve verkl: leren van verbanden tussen het gedrag en haar
effecten
R-Sr-leren (Respons-Stimulus reinforcer)
Operante conditionering Obv prikkel die gevaar/genot voorspelt leert mens iets doen (R)
→ onaangename verminderen/voorkomen of aangename
opzoeken (Sr) → geheugenrepresentatie op het effect dat het
stellen v/e bepaalde gedragsrespons op de situatie zal hebben
Er gebeurt iets aangenaam
Bekrachtiging
Er houdt iets onaangenaams op
Geven aan of het zin heeft om het gedrag te vertonen, afhankelijk
Onderscheidende
v/d vraag of er beloning te verwachten is
Discriminatieve
Werken als signalen die specifieke gedragsgevolgen aankondigen
Uitlokkende prikkels
Lokken gedrag uit (daarom uitlokkende prikkels genoemd)
Als de prikkel optreedt of de specifieke situatie zich voordoet, is
Stimuluscontrole
de kans groot dat ook het gedrag zal volgen
= Operant gedrag
Gedrag vormt een instrument waarmee we de omgeving kunnen
controleren
Instrumenteel gedrag
Bv. applaudisseren, jas dichtknopen, tandenpoetsen → goed te
observeren en ook het doel dat ermee wordt nagestreefd is
makkelijk te herkennen
Niet meer zo makkelijk vast tes tellen wrm ze gesteld worden
Geautomatiseerd gedrag
Niet minder intentioneel
Lillybeth De Beukeleer Methodisch handelen 2021-2022
