FINANCIEEL MANAGEMENT
T HEORIE
1 DOELSTELLINGEN EN FUNCTIES VAN HET FINANCIEEL BELEID
1.1 ROL VAN DE FINANCIEEL DIRECTEUR
Naast een tijdige en correcte rapportering van de financiële situatie van de onderneming, ook:
o Investeringsbeslissingen: investeringen in activa
• De grootte van de onderneming
• De operationele resultaten
• Het operationeel risico
o Financieringsbeslissingen: zoeken naar de beste financiële mix of optimale verhouding tussen de verschillende
vormen van EV & VV. Dit bepaalt:
• De vaste financiële kosten voor de onderneming
• Het financieel risico
o Dividendbeslissingen: bepaalt de grootte van de gereserveerde winsten en heeft dus eveneens invloed op het
eigen vermogen van de onderneming
o Risicomanagement: voorgaande beslissingen beïnvloeden het financieel risico van de onderneming. Het
uitstippelen van een adequate risicomanagementstrategie is daarom onontbeerlijk en behoort tot de taak van
de financieel manager.
1.2 DE DOELSTELLING VAN DE ONDERNEMING VANUIT FINANCIEEL STANDPUNT
Maximalisatie van de waarde van de onderneming is de normatieve doelstelling, dit leidt tot een efficiënte toewijzing
van de financiële middelen.
1.2.1 Welke doelstellingen?
Verschillende criteria:
o Absolute winst
o Winst per aandeel
o Marktprijs per aandeel
1.2.1.1 Totale winst
De criteria is niet het enige waarnaar mag worden gekeken voor maximalisatie van de winst wat wel/niet zou leiden
tot optimale beslissingen.
Voorbeeld Onderneming ‘The Max’:
Vermogen Aantal aandelen Winst Rentabiliteit Winst per aandeel
Oorspronkelijk €100 10 €20 20% 20/10 = 0,2 euro
Extra investering €100 + 10 €4 4%
TOTAAL €200 20 €24 12% 24/20 = 1,2 euro
Pagina 1 van 110
,1.2.1.2 Winst per aandeel of winst per vermogen (= rentabiliteit)
De winst wordt gerelateerd aan de grootte van de geïnvesteerde middelen. Hierdoor is er een tekortkoming van de
winst als absoluut maximalisatiecriterium.
Dit kan nochtans ook niet het enige objectief zijn van een onderneming omwille van:
o Timing: er wordt geen rekening gehouden met de tijdswaarde van het geld van de verwachte resultaten
Resultaat van €100 na 5 jaar kan beter/slechter zijn dan resultaat van €15 gedurende de 5 komende jaren
o Risico: sommige investeringsprojecten en daarmee verbonden resultaten zijn meer onzeker dan andere
projecten. Een belegger met een keuze van 2 ondernemingen met dezelfde winst per aandeel maar
verschillend tijdspatroon en risico moet hier de afweging maken
De bijkomende investering in ‘The Max’ is niet interessant, omdat de totale rentabiliteit na kapitaalsverhoging in
vergelijking met de oorspronkelijke situatie is gedaald ten gevolge van een lagere rentabiliteit op de bijkomende
middelen (4% ten opzichte van 20%).
1.2.1.3 Marktprijs per aandeel
Dit is het objectief bij een (beursgenoteerde) onderneming waarbij het doel maximalisatie van financiële
doelstellingen is door rekening te houden met rentabiliteit, risico en timing.
1.2.2 Corporate governance: management vs aandeelhouders
‘Corporate Governance’ = het denken over de optimale beheersstructuur binnen een onderneming tussen managers,
aandeelhouders, schuldeisers, leveranciers, klanten, personeel, overheid… waar al deze partijen hun eigen
doelstellingen nastreven.
Contractuele relatie binnen Corporate Governance: ‘Agency relaties’ = relaties tussen personen die gebaseerd
zijn op een contract waarbij één persoon (= de principaal) de bevoegdheid geeft aan een andere persoon
(= de agent) om te handelen in zijn naam om de onderling conflicterende belangen van de verschillende
partijen met elkaar in evenwicht te brengen.
Doel: zorgen dat het management niet het eigen belang nastreeft, wel waarde-maximalisatie voor de aandeelhouder
zodat er evenwicht wordt gecreëerd tussen alle betrokken partijen met hun verschillende doelstellingen:
1) De relatie tussen management & aandeelhouders is één aspect van het denken over corporate governance. Dit is
vaak een relatie waar er af en toe problemen zijn:
o Omdat de manager een verloning krijgt o.b.v. het behalen van bepaalde targets op KT, deze verloning is niet in
het belang van de aandeelhouder aangezien dat hij geld steekt in een onderneming om op LT aanwezig te zijn
in de onderneming. ze hebben een ander tijdsperspectief
o Omdat de aandeelhouders managers aanstellen voor het dagelijks bestuur van hun onderneming.
Oplossing: de manager aandelen geven zodat hij ook mee op LT meedenkt
Agency probleem: aanwezig bij bedrijven met een aanzienlijke cashflow. De vrije operationele cashflow is het bedrag
aan middelen dat overblijft nadat alle rendabele investeringsprojecten werden uitgevoerd (= bedrag dat voor
uitkering beschikbaar is).
Managers hun inkomen is afhankelijk van de grootte en de groei van het bedrijf & willen vrije cashflow in
bedrijf houden om investeringsprojecten door te voeren, ook al creëren die geen waarde
= OVERINVESTERINGSPROBLEEM
Aandeelhouders verkiezen de uitkering van de vrije cashflow zodat de kans op niet-waarde creërende
investeringen vermindert. Schuldeisers kunnen dan ook minder beslag leggen op de middelen in het bedrijf.
Pagina 2 van 110
,2) Stakeholders die relaties onderhouden met de onderneming zoals schuldeisers, klanten, leveranciers, personeel,
overheid, rechtbanken.
De belangen van het management dreigen haaks te staan op die van de aandeelhouders door de druk om
onrendabele vestigingen open te houden – tewerkstelling te vrijwaren – goede relaties met vakbonden onderhouden
leidt tot beslissingen die niet optimaal zijn vanuit standpunt van de aandeelhouders. De aandeelhouders hebben er
daarom alle belang bij om beslissingen van het hoger management in hun voordeel te sturen.
Agency probleem tussen de schuldeisers en de aandeelhouders. Schuldeisers stellen financiële middelen ter
beschikking van de onderneming, waardoor zij de principaal zijn en de onderneming samen met het management
agent zijn van de schuldeiser.
Aandeelhouders verkiezen soms hoge dividenden: minder geld in onderneming waarop SE beslag kan leggen,
zij zijn geneigd om het risico van de investeringsprojecten te vergroten, vooral wanneer het reeds slecht gaat
met de onderneming.
Schuldeisers ervaren minder geld in onderneming als negatief: omdat bedrijf steeds meer schulden aangaat
1.2.3 Maximaliseren van de waarde van de onderneming als normatieve doelstelling
Doel van de kapitaalmarkt is om een efficiënte allocatie van de financiële middelen van de beschikbare spaarmiddelen
. – van …… de aanbieders van kapitaal (netto-spaarders)
- naar ….. de vragers naar kapitaal (netto-investeerders)
Meest aantrekkelijk: investeringsprojecten met het hoogste rendement & het laagste risico.
Bedrijf heeft maatschappelijke verantwoordelijkheden; bescherming van de consument, werkgelegenheid, veilige
arbeidsomstandigheden, milieuvriendelijke productie, opleiding van jongeren etc.
Pagina 3 van 110
, 1.3 INDELING VAN DE FINANCIËLE FUNCTIE
1. Investeringsbeslissingen (activa)
o Nieuwe activa = aan de hand van analyse-instrumenten nagaan of het voldoende rendabel is om er middelen
aan toe te wijzen.
o Bestaande activa = de financiële leiding houdt zich vooral bezig met vlottende activa (kas,
klantenvorderingen, voorraden)
2. Financieringsbeslissingen
o Optimale kapitaalstructuur = financiering EV & VV waarbij de waarde van de aandelen worden
gemaximaliseerd
o Verschillende financieringsmethodes op KT, middellange termijn en LT met verschillende kenmerken, risico &
prijs, waartussen een keuze moet worden gemaakt.
3. Dividendenbeslissingen
o Dividendenpercentage = percentage van de winst dat aan de aandeelhouders wordt uitgekeerd onder vorm
van kasdividend.
o Gevolg de onderneming moet andere financiële middelen zoeken om investeringen te financieren
de beslissing tot uitkering van dividenden wordt een financieringsbeslissing
afweging tussen waarde v/d dividend voor aandeelhouder & kost v/d vervangende financiering
o Dividendenstabiliteit = de mate waarin het dividend in de opeenvolgende jaren constant wordt gehouden
(Speciale beslissingen)
o Kan zowel investerings-, financierings- & dividendaspecten omvatten:
• Fusie of overname
• Financiering van niet-beursgenoteerde ondernemingen
• Internationale operaties
• Faling en reorganisatie
4. Financieel beleid
= optimale combinatie van de 3 categorieën van financiële beslissingen: investeringen, financiering en dividend
Doel: de waarde van het aandeel maximaliseren
Pagina 4 van 110
T HEORIE
1 DOELSTELLINGEN EN FUNCTIES VAN HET FINANCIEEL BELEID
1.1 ROL VAN DE FINANCIEEL DIRECTEUR
Naast een tijdige en correcte rapportering van de financiële situatie van de onderneming, ook:
o Investeringsbeslissingen: investeringen in activa
• De grootte van de onderneming
• De operationele resultaten
• Het operationeel risico
o Financieringsbeslissingen: zoeken naar de beste financiële mix of optimale verhouding tussen de verschillende
vormen van EV & VV. Dit bepaalt:
• De vaste financiële kosten voor de onderneming
• Het financieel risico
o Dividendbeslissingen: bepaalt de grootte van de gereserveerde winsten en heeft dus eveneens invloed op het
eigen vermogen van de onderneming
o Risicomanagement: voorgaande beslissingen beïnvloeden het financieel risico van de onderneming. Het
uitstippelen van een adequate risicomanagementstrategie is daarom onontbeerlijk en behoort tot de taak van
de financieel manager.
1.2 DE DOELSTELLING VAN DE ONDERNEMING VANUIT FINANCIEEL STANDPUNT
Maximalisatie van de waarde van de onderneming is de normatieve doelstelling, dit leidt tot een efficiënte toewijzing
van de financiële middelen.
1.2.1 Welke doelstellingen?
Verschillende criteria:
o Absolute winst
o Winst per aandeel
o Marktprijs per aandeel
1.2.1.1 Totale winst
De criteria is niet het enige waarnaar mag worden gekeken voor maximalisatie van de winst wat wel/niet zou leiden
tot optimale beslissingen.
Voorbeeld Onderneming ‘The Max’:
Vermogen Aantal aandelen Winst Rentabiliteit Winst per aandeel
Oorspronkelijk €100 10 €20 20% 20/10 = 0,2 euro
Extra investering €100 + 10 €4 4%
TOTAAL €200 20 €24 12% 24/20 = 1,2 euro
Pagina 1 van 110
,1.2.1.2 Winst per aandeel of winst per vermogen (= rentabiliteit)
De winst wordt gerelateerd aan de grootte van de geïnvesteerde middelen. Hierdoor is er een tekortkoming van de
winst als absoluut maximalisatiecriterium.
Dit kan nochtans ook niet het enige objectief zijn van een onderneming omwille van:
o Timing: er wordt geen rekening gehouden met de tijdswaarde van het geld van de verwachte resultaten
Resultaat van €100 na 5 jaar kan beter/slechter zijn dan resultaat van €15 gedurende de 5 komende jaren
o Risico: sommige investeringsprojecten en daarmee verbonden resultaten zijn meer onzeker dan andere
projecten. Een belegger met een keuze van 2 ondernemingen met dezelfde winst per aandeel maar
verschillend tijdspatroon en risico moet hier de afweging maken
De bijkomende investering in ‘The Max’ is niet interessant, omdat de totale rentabiliteit na kapitaalsverhoging in
vergelijking met de oorspronkelijke situatie is gedaald ten gevolge van een lagere rentabiliteit op de bijkomende
middelen (4% ten opzichte van 20%).
1.2.1.3 Marktprijs per aandeel
Dit is het objectief bij een (beursgenoteerde) onderneming waarbij het doel maximalisatie van financiële
doelstellingen is door rekening te houden met rentabiliteit, risico en timing.
1.2.2 Corporate governance: management vs aandeelhouders
‘Corporate Governance’ = het denken over de optimale beheersstructuur binnen een onderneming tussen managers,
aandeelhouders, schuldeisers, leveranciers, klanten, personeel, overheid… waar al deze partijen hun eigen
doelstellingen nastreven.
Contractuele relatie binnen Corporate Governance: ‘Agency relaties’ = relaties tussen personen die gebaseerd
zijn op een contract waarbij één persoon (= de principaal) de bevoegdheid geeft aan een andere persoon
(= de agent) om te handelen in zijn naam om de onderling conflicterende belangen van de verschillende
partijen met elkaar in evenwicht te brengen.
Doel: zorgen dat het management niet het eigen belang nastreeft, wel waarde-maximalisatie voor de aandeelhouder
zodat er evenwicht wordt gecreëerd tussen alle betrokken partijen met hun verschillende doelstellingen:
1) De relatie tussen management & aandeelhouders is één aspect van het denken over corporate governance. Dit is
vaak een relatie waar er af en toe problemen zijn:
o Omdat de manager een verloning krijgt o.b.v. het behalen van bepaalde targets op KT, deze verloning is niet in
het belang van de aandeelhouder aangezien dat hij geld steekt in een onderneming om op LT aanwezig te zijn
in de onderneming. ze hebben een ander tijdsperspectief
o Omdat de aandeelhouders managers aanstellen voor het dagelijks bestuur van hun onderneming.
Oplossing: de manager aandelen geven zodat hij ook mee op LT meedenkt
Agency probleem: aanwezig bij bedrijven met een aanzienlijke cashflow. De vrije operationele cashflow is het bedrag
aan middelen dat overblijft nadat alle rendabele investeringsprojecten werden uitgevoerd (= bedrag dat voor
uitkering beschikbaar is).
Managers hun inkomen is afhankelijk van de grootte en de groei van het bedrijf & willen vrije cashflow in
bedrijf houden om investeringsprojecten door te voeren, ook al creëren die geen waarde
= OVERINVESTERINGSPROBLEEM
Aandeelhouders verkiezen de uitkering van de vrije cashflow zodat de kans op niet-waarde creërende
investeringen vermindert. Schuldeisers kunnen dan ook minder beslag leggen op de middelen in het bedrijf.
Pagina 2 van 110
,2) Stakeholders die relaties onderhouden met de onderneming zoals schuldeisers, klanten, leveranciers, personeel,
overheid, rechtbanken.
De belangen van het management dreigen haaks te staan op die van de aandeelhouders door de druk om
onrendabele vestigingen open te houden – tewerkstelling te vrijwaren – goede relaties met vakbonden onderhouden
leidt tot beslissingen die niet optimaal zijn vanuit standpunt van de aandeelhouders. De aandeelhouders hebben er
daarom alle belang bij om beslissingen van het hoger management in hun voordeel te sturen.
Agency probleem tussen de schuldeisers en de aandeelhouders. Schuldeisers stellen financiële middelen ter
beschikking van de onderneming, waardoor zij de principaal zijn en de onderneming samen met het management
agent zijn van de schuldeiser.
Aandeelhouders verkiezen soms hoge dividenden: minder geld in onderneming waarop SE beslag kan leggen,
zij zijn geneigd om het risico van de investeringsprojecten te vergroten, vooral wanneer het reeds slecht gaat
met de onderneming.
Schuldeisers ervaren minder geld in onderneming als negatief: omdat bedrijf steeds meer schulden aangaat
1.2.3 Maximaliseren van de waarde van de onderneming als normatieve doelstelling
Doel van de kapitaalmarkt is om een efficiënte allocatie van de financiële middelen van de beschikbare spaarmiddelen
. – van …… de aanbieders van kapitaal (netto-spaarders)
- naar ….. de vragers naar kapitaal (netto-investeerders)
Meest aantrekkelijk: investeringsprojecten met het hoogste rendement & het laagste risico.
Bedrijf heeft maatschappelijke verantwoordelijkheden; bescherming van de consument, werkgelegenheid, veilige
arbeidsomstandigheden, milieuvriendelijke productie, opleiding van jongeren etc.
Pagina 3 van 110
, 1.3 INDELING VAN DE FINANCIËLE FUNCTIE
1. Investeringsbeslissingen (activa)
o Nieuwe activa = aan de hand van analyse-instrumenten nagaan of het voldoende rendabel is om er middelen
aan toe te wijzen.
o Bestaande activa = de financiële leiding houdt zich vooral bezig met vlottende activa (kas,
klantenvorderingen, voorraden)
2. Financieringsbeslissingen
o Optimale kapitaalstructuur = financiering EV & VV waarbij de waarde van de aandelen worden
gemaximaliseerd
o Verschillende financieringsmethodes op KT, middellange termijn en LT met verschillende kenmerken, risico &
prijs, waartussen een keuze moet worden gemaakt.
3. Dividendenbeslissingen
o Dividendenpercentage = percentage van de winst dat aan de aandeelhouders wordt uitgekeerd onder vorm
van kasdividend.
o Gevolg de onderneming moet andere financiële middelen zoeken om investeringen te financieren
de beslissing tot uitkering van dividenden wordt een financieringsbeslissing
afweging tussen waarde v/d dividend voor aandeelhouder & kost v/d vervangende financiering
o Dividendenstabiliteit = de mate waarin het dividend in de opeenvolgende jaren constant wordt gehouden
(Speciale beslissingen)
o Kan zowel investerings-, financierings- & dividendaspecten omvatten:
• Fusie of overname
• Financiering van niet-beursgenoteerde ondernemingen
• Internationale operaties
• Faling en reorganisatie
4. Financieel beleid
= optimale combinatie van de 3 categorieën van financiële beslissingen: investeringen, financiering en dividend
Doel: de waarde van het aandeel maximaliseren
Pagina 4 van 110
