Samenvatting Beroep op onderzoek
Hoofdstuk 1 Beginnen aan onderzoek
1.1 Het begrip onderzoek in dit boek
Dit boek richt zich vooral op het onderzoek naar algemene, nieuwe kennis
die langs een nog niet geheel bekende weg op systematische wijze
verkregen moet worden door een of andere waarneming. Onderzoek richt
zich er altijd op om tot ware uitspraken te komen. Dit wil zeggen dat de
uitspraken zoveel mogelijk in overeenstemming met de werkelijkheid
moeten zijn.
Onderzoek dat in de eerste plaatst gericht is op het ontwikkelen van de
wetenschap en als doel heeft om de theorie verder te helpen wordt zuiver
wetenschappelijk of fundamenteel onderzoek genoemd.
Dit boek richt zich niet op dat soort onderzoek. Dit boek legt de focus op
inzicht verschaffen in onderzoek dat langs wetenschappelijk verantwoorde
weg wordt uitgevoerd. Dit soort onderzoek bevat een aantal eisen
waaraan voldaan moet worden.
- De onderzoeker moet zich objectief opstellen;
- De werkwijze en uitkomsten moeten door andere gecontroleerd
kunnen worden;
- Het onderzoek en de uitkomsten moeten herhaalbaar zijn;
- Er moet systematisch gewerkt worden.
De eis van objectiviteit hangt samen met het doel van onderzoek: tot
ware uitspraken komen. Ook houdt het in dat je de onderwerpen en
uitkomsten onder ogen durft te zien. De objectiviteit kan gevaar lopen
wanneer eigen belangen en oordelen een rol gaan spelen, maar ook
wanneer beslissers, bestuurder of beleidsmedewerkers belang hebben bij
bepaalde uitkomsten.
De controleerbaarheid van een onderzoek stel je veilig door resultaten
te bespreken met collega’s en open te zijn over de methoden die je kiest,
redeneringen die je volgt en de manier waarop alles verloopt en de
uitkomsten die je vindt.
In het verlengde van de eis van controleerbaarheid ligt die van
herhaalbaarheid. Het onderzoek moet zo in elkaar zitten dat andere het
onderzoek op de precies dezelfde manier kunnen nadoen. Hiermee zouden
ze dan ook dezelfde resultaten verkrijgen.
1.2 Kwantitatieve onderzoeksmethodologie
De methodologie levert de regels en technieken om onderzoek
wetenschappelijk verantwoord uit te voeren. Ook voorziet de
methodologie een begrippenkader. Dit begrippenkader zorgt ervoor dat
mensen die onderzoek doen ongeveer de zelfde taal spreken, dat verhoogt
ook de controleerbaarheid van resultaten. Beroep op onderzoek gaat
vooral over (onderzoeks)methodologie.
,Onderzoek naar verschijnselen waarin het toeval een rol speelt, leidt
meestal niet tot het opstellen van strikte wetten, maar tot
probabilistische uitspraken. Dat zijn uitspreken warin kans en toeval
een rol spelen. In dit soort onderzoek komt je veel termen als ‘gemiddeld’,
‘meer’, ‘minder’, ‘zoveel kans op’ en ‘meestal’ tegen. Onderzoek dat in de
beroepspraktijk van belang is, heeft bijna altijd een probabilistisch
karakter.
Met kwalitatief onderzoek probeert men vooral de aard en de betekenis
van verschijnselen te achterhalen. De nadruk ligt op dingen als
ervaringen, zingeving, betekenis en geschiedenis. Deze vorm van
onderzoek helpt vooral wat-, waarom-, en hoe-vragen te beantwoorden.
Hierbij wordt vaak gebruikt gemaakt van diepgaande open interviews.
Kwantitatief onderzoek beantwoord hoeveel- en hoe groot-vragen. In dit
soort onderzoek staat het verkrijgen, verwerken en interpreteren van
‘cijfers’ centraal. Beroep op onderzoek behandelt bijna uitsluitend deze
voor van onderzoek.
1.3 De probleemstelling van een onderzoek
Onderzoek leidt tot een conclusie, die antwoord geeft op een vraag. Die
onderzoeksvraag noemen we meestal de probleemstelling van een
onderzoek. Deze onderzoeksvraag moet zorgvuldig geformuleerd worden.
Hier volgen een aantal aandachtspunten voor het formuleren van
onderzoeksvraag.
- Probleemstelling en doelstelling onderscheiden: De
doelstelling heeft te maken met het waarom, de probleemstelling
met het wat van het onderzoek.
- De vraagvorm gebruiken: De probleemstelling is de vraag waarop
het onderzoek een antwoord op moet geven, en moet dan ook als
vraag geformuleerd worden.
- De gebruikte termen specificeren: Een probleemstelling moet
concreet, scherp en ondubbelzinnig zijn. Er moet precies
aangegeven worden wat alle begrippen en termen inhouden, om wie
of wat het gaat en welke omstandigheden het betreft.
- De te vergelijken aspecten specificeren: Een onderzoeksvraag
die een vergelijking inhoudt, moet altijd ook de aspecten aangeven
waarop vergeleken moet worden.
- Beslissingscriteria specificeren: Vooraf aan het onderzoek moet
worden aangegeven bij welk criterium bijvoorbeeld geldt: bij welke
omvang van overgewicht wordt actie ondernomen?
- Geen oordelen vragen: Onderzoek kan nooit antwoord geven op
een vraag waarin een oordeel zit. Een oordeel gaat om bijvoorbeeld
goed, slecht, te dit, veel of weinig, groot en klein.
- Geen voorschriften vragen: Onderzoek kan aan niemand
voorschrijven hoe zich te gedragen. Het kan wel de consequenties
van bepaald gedrag boven tafel krijgen. Onderzoek kan dus
bijdragen aan een verantwoorde beslissing of actie.
, - ‘Waarom’- ‘waardoor’- vragen liever vermijden: Waarom en
waardoor vragen zijn te breed om te onderzoeken. Wel kan je
onderzoeken of er een samenhang is tussen hartklachten en roken.
- Een rijtje maken in plaats van een volzin: Hoofdvragen en
deelvragen kunnen onderscheiden worden en concretisering van
bepaalde begrippen kunnen apart vermeld worden.
1.4 Het onderzoeksproces
Wie onderzoek doet, doet dat meestal in een aantal herkenbare stappen,
zodat je kunt spreken van onderzoeksproces. Hierin zijn de volgende
fases te onderscheiden.
Fase 1: formulering van de probleemstelling
Onderzoek begint met het exact vaststellen van de vraag. Zodra deze
bekend is doe je er goed aan om te zoeken naar wat er al bekend is over
het onderwerp. Ook kan er gebruik gemaakt worden van methoden die al
bestaan, zoals vragenlijsten.
Fase 2: ontwikkelen van een onderzoeksopzet
In deze fase bedenk je een plan om antwoord te krijgen op je vraag. Er zijn
vaak verschillende onderzoeksstrategieën mogelijk.
Fase 3: verwerven van gegevens
Als de onderzoeksopzet vastgesteld is volgt er een periode waarin je
gegeven moet zien te verzamelen.
Fase 4: verwerken van gegevens
In deze fase gaat het om het verwerken van gegevens. De gegevens
worden overzichtelijk samengevat en gerangschikt zodat er conclusies
getrokken kunnen worden.
Fase 5: interpreteren van gegevens, conclusies trekken
In deze fasen probeer je vanuit de gegevens een conclusie te trekken.
Welk antwoord kan je op de probleemstelling geven?
Fase 6: Verslaglegging
Onderzoek wordt vaak aan collega’s en opdrachtgevers getoond. Als
onderdeel van de rapportage neem je ook een evaluatie mee.
Hoofdstuk 2 Gegevens vergaren: metingen uitvoeren
2.1 Objecten met verschillende kenmerken
Onderzoek is erop uit om overeenkomsten en verschillende van objecten
in kaart te brengen. Hiertoe moeten de eigenschappen of kenmerken van
objecten worden vastgelegd. Dat proces noemen we meten. Meten vormt
de basis voor het verwerven van gegevens.
2.2 Onderzoeksvariabelen en hun meetwaarden
Een variabele is een eigenschap waarop objecten van elkaar kunnen
verschillen. Voor mensen is dat bijvoorbeeld leeftijd, geslacht, haarkleur en
beroep. Advocaat, man, 1.71 meter zijn geen variabelen, omdat zij
concrete kenmerken van concrete mensen zijn. Het zijn zogeheten
meetwaarden op de betreffende variabelen.
Hoofdstuk 1 Beginnen aan onderzoek
1.1 Het begrip onderzoek in dit boek
Dit boek richt zich vooral op het onderzoek naar algemene, nieuwe kennis
die langs een nog niet geheel bekende weg op systematische wijze
verkregen moet worden door een of andere waarneming. Onderzoek richt
zich er altijd op om tot ware uitspraken te komen. Dit wil zeggen dat de
uitspraken zoveel mogelijk in overeenstemming met de werkelijkheid
moeten zijn.
Onderzoek dat in de eerste plaatst gericht is op het ontwikkelen van de
wetenschap en als doel heeft om de theorie verder te helpen wordt zuiver
wetenschappelijk of fundamenteel onderzoek genoemd.
Dit boek richt zich niet op dat soort onderzoek. Dit boek legt de focus op
inzicht verschaffen in onderzoek dat langs wetenschappelijk verantwoorde
weg wordt uitgevoerd. Dit soort onderzoek bevat een aantal eisen
waaraan voldaan moet worden.
- De onderzoeker moet zich objectief opstellen;
- De werkwijze en uitkomsten moeten door andere gecontroleerd
kunnen worden;
- Het onderzoek en de uitkomsten moeten herhaalbaar zijn;
- Er moet systematisch gewerkt worden.
De eis van objectiviteit hangt samen met het doel van onderzoek: tot
ware uitspraken komen. Ook houdt het in dat je de onderwerpen en
uitkomsten onder ogen durft te zien. De objectiviteit kan gevaar lopen
wanneer eigen belangen en oordelen een rol gaan spelen, maar ook
wanneer beslissers, bestuurder of beleidsmedewerkers belang hebben bij
bepaalde uitkomsten.
De controleerbaarheid van een onderzoek stel je veilig door resultaten
te bespreken met collega’s en open te zijn over de methoden die je kiest,
redeneringen die je volgt en de manier waarop alles verloopt en de
uitkomsten die je vindt.
In het verlengde van de eis van controleerbaarheid ligt die van
herhaalbaarheid. Het onderzoek moet zo in elkaar zitten dat andere het
onderzoek op de precies dezelfde manier kunnen nadoen. Hiermee zouden
ze dan ook dezelfde resultaten verkrijgen.
1.2 Kwantitatieve onderzoeksmethodologie
De methodologie levert de regels en technieken om onderzoek
wetenschappelijk verantwoord uit te voeren. Ook voorziet de
methodologie een begrippenkader. Dit begrippenkader zorgt ervoor dat
mensen die onderzoek doen ongeveer de zelfde taal spreken, dat verhoogt
ook de controleerbaarheid van resultaten. Beroep op onderzoek gaat
vooral over (onderzoeks)methodologie.
,Onderzoek naar verschijnselen waarin het toeval een rol speelt, leidt
meestal niet tot het opstellen van strikte wetten, maar tot
probabilistische uitspraken. Dat zijn uitspreken warin kans en toeval
een rol spelen. In dit soort onderzoek komt je veel termen als ‘gemiddeld’,
‘meer’, ‘minder’, ‘zoveel kans op’ en ‘meestal’ tegen. Onderzoek dat in de
beroepspraktijk van belang is, heeft bijna altijd een probabilistisch
karakter.
Met kwalitatief onderzoek probeert men vooral de aard en de betekenis
van verschijnselen te achterhalen. De nadruk ligt op dingen als
ervaringen, zingeving, betekenis en geschiedenis. Deze vorm van
onderzoek helpt vooral wat-, waarom-, en hoe-vragen te beantwoorden.
Hierbij wordt vaak gebruikt gemaakt van diepgaande open interviews.
Kwantitatief onderzoek beantwoord hoeveel- en hoe groot-vragen. In dit
soort onderzoek staat het verkrijgen, verwerken en interpreteren van
‘cijfers’ centraal. Beroep op onderzoek behandelt bijna uitsluitend deze
voor van onderzoek.
1.3 De probleemstelling van een onderzoek
Onderzoek leidt tot een conclusie, die antwoord geeft op een vraag. Die
onderzoeksvraag noemen we meestal de probleemstelling van een
onderzoek. Deze onderzoeksvraag moet zorgvuldig geformuleerd worden.
Hier volgen een aantal aandachtspunten voor het formuleren van
onderzoeksvraag.
- Probleemstelling en doelstelling onderscheiden: De
doelstelling heeft te maken met het waarom, de probleemstelling
met het wat van het onderzoek.
- De vraagvorm gebruiken: De probleemstelling is de vraag waarop
het onderzoek een antwoord op moet geven, en moet dan ook als
vraag geformuleerd worden.
- De gebruikte termen specificeren: Een probleemstelling moet
concreet, scherp en ondubbelzinnig zijn. Er moet precies
aangegeven worden wat alle begrippen en termen inhouden, om wie
of wat het gaat en welke omstandigheden het betreft.
- De te vergelijken aspecten specificeren: Een onderzoeksvraag
die een vergelijking inhoudt, moet altijd ook de aspecten aangeven
waarop vergeleken moet worden.
- Beslissingscriteria specificeren: Vooraf aan het onderzoek moet
worden aangegeven bij welk criterium bijvoorbeeld geldt: bij welke
omvang van overgewicht wordt actie ondernomen?
- Geen oordelen vragen: Onderzoek kan nooit antwoord geven op
een vraag waarin een oordeel zit. Een oordeel gaat om bijvoorbeeld
goed, slecht, te dit, veel of weinig, groot en klein.
- Geen voorschriften vragen: Onderzoek kan aan niemand
voorschrijven hoe zich te gedragen. Het kan wel de consequenties
van bepaald gedrag boven tafel krijgen. Onderzoek kan dus
bijdragen aan een verantwoorde beslissing of actie.
, - ‘Waarom’- ‘waardoor’- vragen liever vermijden: Waarom en
waardoor vragen zijn te breed om te onderzoeken. Wel kan je
onderzoeken of er een samenhang is tussen hartklachten en roken.
- Een rijtje maken in plaats van een volzin: Hoofdvragen en
deelvragen kunnen onderscheiden worden en concretisering van
bepaalde begrippen kunnen apart vermeld worden.
1.4 Het onderzoeksproces
Wie onderzoek doet, doet dat meestal in een aantal herkenbare stappen,
zodat je kunt spreken van onderzoeksproces. Hierin zijn de volgende
fases te onderscheiden.
Fase 1: formulering van de probleemstelling
Onderzoek begint met het exact vaststellen van de vraag. Zodra deze
bekend is doe je er goed aan om te zoeken naar wat er al bekend is over
het onderwerp. Ook kan er gebruik gemaakt worden van methoden die al
bestaan, zoals vragenlijsten.
Fase 2: ontwikkelen van een onderzoeksopzet
In deze fase bedenk je een plan om antwoord te krijgen op je vraag. Er zijn
vaak verschillende onderzoeksstrategieën mogelijk.
Fase 3: verwerven van gegevens
Als de onderzoeksopzet vastgesteld is volgt er een periode waarin je
gegeven moet zien te verzamelen.
Fase 4: verwerken van gegevens
In deze fase gaat het om het verwerken van gegevens. De gegevens
worden overzichtelijk samengevat en gerangschikt zodat er conclusies
getrokken kunnen worden.
Fase 5: interpreteren van gegevens, conclusies trekken
In deze fasen probeer je vanuit de gegevens een conclusie te trekken.
Welk antwoord kan je op de probleemstelling geven?
Fase 6: Verslaglegging
Onderzoek wordt vaak aan collega’s en opdrachtgevers getoond. Als
onderdeel van de rapportage neem je ook een evaluatie mee.
Hoofdstuk 2 Gegevens vergaren: metingen uitvoeren
2.1 Objecten met verschillende kenmerken
Onderzoek is erop uit om overeenkomsten en verschillende van objecten
in kaart te brengen. Hiertoe moeten de eigenschappen of kenmerken van
objecten worden vastgelegd. Dat proces noemen we meten. Meten vormt
de basis voor het verwerven van gegevens.
2.2 Onderzoeksvariabelen en hun meetwaarden
Een variabele is een eigenschap waarop objecten van elkaar kunnen
verschillen. Voor mensen is dat bijvoorbeeld leeftijd, geslacht, haarkleur en
beroep. Advocaat, man, 1.71 meter zijn geen variabelen, omdat zij
concrete kenmerken van concrete mensen zijn. Het zijn zogeheten
meetwaarden op de betreffende variabelen.
