Hoofdstuk 3
Criterium 3.1: beslissen welk theoretisch model bruikbaar is om het
gezondheidsprobleem in kaart te brengen.
Criterium 3.2: bepalen welke determinanten de belangrijkste bijdrage leveren
aan het ontstaan, instandhouden of oplossen van het probleem.
Criterium 3.3: kijken welke determinanten ook daadwerkelijk te beïnvloeden zijn
vanuit de mogelijkheden die je hebt.
Criterium 3.4: de determinanten die je wilt aanpakken prioriteit geven
3.1 Theoretisch model
Theorie: een samenhangend geheel van begrippen en uitspraken waarmee
geprobeerd wordt verschijnselen te verklaren en/of te voorspellen.
Model: theorieën kun je vereenvoudigen, samenvatten, met elkaar in verband
brengen en afbeelden. Een model maakt in één oogopslag duidelijk wat de
theorie inhoudt.
Theoretisch model: een conceptueel kader, waarin de factoren die van belang zijn
of worden geacht voor het gedrag, de gedragsverandering of de
omgevingsverandering geïdentificeerd zijn en in relatie tot elkaar zijn gezet.
Meerdere theorieën gebruiken voor een theoretisch model is aanbevolen, omdat
de meeste theorieën gericht zijn op slechts een klein stukje van de werkelijkheid.
Determinanten: factoren die de gezondheid beïnvloeden.
Het Referentiekader Gezondheidsbevordering combineert inzichten van Lalonde,
Nutbeam, Green & Kreuter en het INK-model. Je kan het Referentiekader
Gezondheidsbevordering altijd gebruiken, ongeacht welk gezondheidsprobleem
aan de orde is.
Wanneer gebruik ik welk model?
Informatie over: Te gebruiken modellen:
1. Verschillende niveaus van Referentiekader
doelen Gezondheidsbevordering
PRECEDE/PROCEED-model
Model van uitkomstmaten van
gezondheidsbevordering
2. Het moment waarop je Interventiespectrum
intervenieert
3. Determinanten van gedrag/ ASE-model
fase van gedragsverandering Model van persuasieve
communicatie
Voorlichtingsmodel
Sociaal-cognitieve theorie
Algemeen stressmodel
Eimodel
, 4. Doelgroep segmentatie naar Transtheoretisch model
motivatieniveau
5. Doelgroep segmentatie naar Adoptiecurve
adoptiesnelheid
6. Keuze van interventies Intervention Mapping
7. Ontwikkeling van een cursus Didactische Analyse model
Leerstijltheorie
3.2 Bijdrage van de determinanten aan de psychische problematiek,
gedrag of omgevingsfactor
1) De mate waarin de verschillende determinanten een bijdrage leveren aan het
probleem
2) Gegevens uit verschillende bronnen combineren om zicht te krijgen op de
bijdrage van de determinanten. Ook wel bewijs genoemd. Indien data niet
bekend is, volstaan aannames.
3) Er moet duidelijkheid zijn of de determinanten geldig zijn voor de subgroep
waar jij je op richt.
3.3 Beïnvloedbaarheid van de determinanten
Met de beïnvloedbaarheid van de determinanten wordt bedoeld de mate waarin
de determinant met een interventie in de gewenste richting kan worden
veranderd. Genetische en demografische factoren zijn niet te veranderen. Een
toename aan kennis is te realiseren en een cultuurverandering wat moeilijker.
Risicofactoren zoals stressoren, zelfwaardering, sociale vaardigheden en sociale
steun kunnen aangrijpingspunten zijn voor interventies.
3.4 Prioritering en keuze
Door de combinatie van mogelijke determinanten te beïnvloeden, komt er een
patroon van de best mogelijke oplossingen die je in combinatie gaat uitvoeren.
Wat haalbaar is hangt af van de specifieke context en randvoorwaarden
waarbinnen je het project uitvoert. Voorbeelden hiervan zijn: tijd, geld, expertise,
intern en extern draagvlak, samenwerkingspartners en politieke aandacht.
Hoe beter het afbakenen van het probleem, hoe gerichter je de beschikbare
middelen kan inzetten.
Hoofdstuk 4: Doelgroep
Doel-doelgroep-interventie-combinaties (DDIC’s): geeft aan dat een interventie
altijd gekoppeld is aan een specifiek doel voor een specifieke doelgroep
Voor elke doelgroep kies je verschillende typen interventies. Je hebt de
einddoelgroep, de intermediairs en de beslissers.
De regels die gelden voor een einddoelgroep gelden ook voor de intermediaire
doelgroep.
, Om de doelgroep daadwerkelijk te bereiken, is het van belang dat je inzicht hebt
in de algemene en demografische kenmerken van de doelgroep die je wilt
bereiken.
4.1 Algemene en demografische kenmerken van de doelgroep
Hele doelgroep: de kenmerken van de doelgroep die je wilt bereiken met je
interventies.
Bij algemene en demografische gegevens gaat het om zaken als leeftijd,
geslacht, sociaaleconomische status, etnische, culturele en religieuze
achtergrond, geografische locatie en de omvang van de doelgroep.
De gegevens kunnen een bepaalde invloed hebben op de manier waarop
bepaalde groepen tegen het thema of probleem aankijken en op hun motivatie,
wensen en mogelijkheden.
De algemene kenmerken dwingen je om de doelgroep af te bakenen op
belangrijke specifieke kenmerken. Deze zijn belangrijk voor de keuze van de
interventie.
Kritische leeftijd
Het gaat er niet alleen om welke risicofactoren binnen een doelgroep een rol
spelen, maar wanneer deze factoren binnen de doelgroep ontwikkelen en hun
invloed doen gelden.
Sensitieve periode: waar mensen in hun levensloop het meest gevoelig zijn voor
beïnvloeding door die factoren.
Timing van de interventie: het selecteren van de meest kansrijke doelgroepen,
interventiedoelen en interventiemomenten is van die kennis afhankelijk.
Cijfers: landelijk én regionaal
Het is erg belangrijk om te weten om hoeveel personen per doelgroep het gaat in
de regio. Met cijfermatige onderbouwing kun je aantonen waarom in jouw regio
iets gedaan moet worden.
4.2 Motivatie en mogelijkheden van de doelgroep
Beschrijving Motivatie en mogelijkheden van de doelgroep
Voor het kiezen van geschikte interventies, moet je inzicht hebben in de fase
waarin de doelgroepleden zich bevinden ten aanzien van de gedragsverandering.
Zo kun je verschillende interventies voor de diverse groepen ontwikkelen.
4.3 Bereikbaarheid van de doelgroep
Beschrijving Bereikbaarheid van de doelgroep
Criterium 3.1: beslissen welk theoretisch model bruikbaar is om het
gezondheidsprobleem in kaart te brengen.
Criterium 3.2: bepalen welke determinanten de belangrijkste bijdrage leveren
aan het ontstaan, instandhouden of oplossen van het probleem.
Criterium 3.3: kijken welke determinanten ook daadwerkelijk te beïnvloeden zijn
vanuit de mogelijkheden die je hebt.
Criterium 3.4: de determinanten die je wilt aanpakken prioriteit geven
3.1 Theoretisch model
Theorie: een samenhangend geheel van begrippen en uitspraken waarmee
geprobeerd wordt verschijnselen te verklaren en/of te voorspellen.
Model: theorieën kun je vereenvoudigen, samenvatten, met elkaar in verband
brengen en afbeelden. Een model maakt in één oogopslag duidelijk wat de
theorie inhoudt.
Theoretisch model: een conceptueel kader, waarin de factoren die van belang zijn
of worden geacht voor het gedrag, de gedragsverandering of de
omgevingsverandering geïdentificeerd zijn en in relatie tot elkaar zijn gezet.
Meerdere theorieën gebruiken voor een theoretisch model is aanbevolen, omdat
de meeste theorieën gericht zijn op slechts een klein stukje van de werkelijkheid.
Determinanten: factoren die de gezondheid beïnvloeden.
Het Referentiekader Gezondheidsbevordering combineert inzichten van Lalonde,
Nutbeam, Green & Kreuter en het INK-model. Je kan het Referentiekader
Gezondheidsbevordering altijd gebruiken, ongeacht welk gezondheidsprobleem
aan de orde is.
Wanneer gebruik ik welk model?
Informatie over: Te gebruiken modellen:
1. Verschillende niveaus van Referentiekader
doelen Gezondheidsbevordering
PRECEDE/PROCEED-model
Model van uitkomstmaten van
gezondheidsbevordering
2. Het moment waarop je Interventiespectrum
intervenieert
3. Determinanten van gedrag/ ASE-model
fase van gedragsverandering Model van persuasieve
communicatie
Voorlichtingsmodel
Sociaal-cognitieve theorie
Algemeen stressmodel
Eimodel
, 4. Doelgroep segmentatie naar Transtheoretisch model
motivatieniveau
5. Doelgroep segmentatie naar Adoptiecurve
adoptiesnelheid
6. Keuze van interventies Intervention Mapping
7. Ontwikkeling van een cursus Didactische Analyse model
Leerstijltheorie
3.2 Bijdrage van de determinanten aan de psychische problematiek,
gedrag of omgevingsfactor
1) De mate waarin de verschillende determinanten een bijdrage leveren aan het
probleem
2) Gegevens uit verschillende bronnen combineren om zicht te krijgen op de
bijdrage van de determinanten. Ook wel bewijs genoemd. Indien data niet
bekend is, volstaan aannames.
3) Er moet duidelijkheid zijn of de determinanten geldig zijn voor de subgroep
waar jij je op richt.
3.3 Beïnvloedbaarheid van de determinanten
Met de beïnvloedbaarheid van de determinanten wordt bedoeld de mate waarin
de determinant met een interventie in de gewenste richting kan worden
veranderd. Genetische en demografische factoren zijn niet te veranderen. Een
toename aan kennis is te realiseren en een cultuurverandering wat moeilijker.
Risicofactoren zoals stressoren, zelfwaardering, sociale vaardigheden en sociale
steun kunnen aangrijpingspunten zijn voor interventies.
3.4 Prioritering en keuze
Door de combinatie van mogelijke determinanten te beïnvloeden, komt er een
patroon van de best mogelijke oplossingen die je in combinatie gaat uitvoeren.
Wat haalbaar is hangt af van de specifieke context en randvoorwaarden
waarbinnen je het project uitvoert. Voorbeelden hiervan zijn: tijd, geld, expertise,
intern en extern draagvlak, samenwerkingspartners en politieke aandacht.
Hoe beter het afbakenen van het probleem, hoe gerichter je de beschikbare
middelen kan inzetten.
Hoofdstuk 4: Doelgroep
Doel-doelgroep-interventie-combinaties (DDIC’s): geeft aan dat een interventie
altijd gekoppeld is aan een specifiek doel voor een specifieke doelgroep
Voor elke doelgroep kies je verschillende typen interventies. Je hebt de
einddoelgroep, de intermediairs en de beslissers.
De regels die gelden voor een einddoelgroep gelden ook voor de intermediaire
doelgroep.
, Om de doelgroep daadwerkelijk te bereiken, is het van belang dat je inzicht hebt
in de algemene en demografische kenmerken van de doelgroep die je wilt
bereiken.
4.1 Algemene en demografische kenmerken van de doelgroep
Hele doelgroep: de kenmerken van de doelgroep die je wilt bereiken met je
interventies.
Bij algemene en demografische gegevens gaat het om zaken als leeftijd,
geslacht, sociaaleconomische status, etnische, culturele en religieuze
achtergrond, geografische locatie en de omvang van de doelgroep.
De gegevens kunnen een bepaalde invloed hebben op de manier waarop
bepaalde groepen tegen het thema of probleem aankijken en op hun motivatie,
wensen en mogelijkheden.
De algemene kenmerken dwingen je om de doelgroep af te bakenen op
belangrijke specifieke kenmerken. Deze zijn belangrijk voor de keuze van de
interventie.
Kritische leeftijd
Het gaat er niet alleen om welke risicofactoren binnen een doelgroep een rol
spelen, maar wanneer deze factoren binnen de doelgroep ontwikkelen en hun
invloed doen gelden.
Sensitieve periode: waar mensen in hun levensloop het meest gevoelig zijn voor
beïnvloeding door die factoren.
Timing van de interventie: het selecteren van de meest kansrijke doelgroepen,
interventiedoelen en interventiemomenten is van die kennis afhankelijk.
Cijfers: landelijk én regionaal
Het is erg belangrijk om te weten om hoeveel personen per doelgroep het gaat in
de regio. Met cijfermatige onderbouwing kun je aantonen waarom in jouw regio
iets gedaan moet worden.
4.2 Motivatie en mogelijkheden van de doelgroep
Beschrijving Motivatie en mogelijkheden van de doelgroep
Voor het kiezen van geschikte interventies, moet je inzicht hebben in de fase
waarin de doelgroepleden zich bevinden ten aanzien van de gedragsverandering.
Zo kun je verschillende interventies voor de diverse groepen ontwikkelen.
4.3 Bereikbaarheid van de doelgroep
Beschrijving Bereikbaarheid van de doelgroep
