Samenvatting Leerjaar 1 Blok 3

THEORIE BLOK 3
Inhoud
“Fysiologie”  H3.2.1 + 4.1 t/m 4.6 + 5 + 6 + 7 + 9.3 + 9.4.2 + 9.4.3 ...........................................................................2
H3.2.1 Verdeling en samenstelling van lichaamsvloeistof....................................................................................2
H4: Houding en beweging.....................................................................................................................................2
Spier...................................................................................................................................................................2
H5: Prikkels............................................................................................................................................................6
H6: Structuur en functies van het zenuwstelsel.................................................................................................11
H7: Sensomotoriek..............................................................................................................................................18
H9:.......................................................................................................................................................................23
“Van contractie naar actie”  H3...............................................................................................................................24
“Inspanningsfysiolgie”  H2.1 t/m 2.1.2 + H2.3 t/m 2.3.1 + H2.6 + H4 + H5.1 t/m 5.3 ............................................25
H2: Energielevering bij inspanning......................................................................................................................25
H4: Hartfunctie, circulatie en inspanning............................................................................................................27
H5.1 t/m 5.3: Ventilatie en gaswisseling bij inspanning.....................................................................................29
Spierruptuur............................................................................................................................................................32
Hoorcolleges............................................................................................................................................................33
College 1: Centraal zenuwstelsel.........................................................................................................................33
College 2: Spierfysiologie....................................................................................................................................34
College 3: Fysiologische respons.........................................................................................................................34
College 4: Nocisensoriek.....................................................................................................................................35
College 5: Toegepaste inspanningsfysiologie......................................................................................................36
College 6: Tendinopathiën..................................................................................................................................37

,“FYSIOLOGIE”  H3.2.1 + 4.1 T/M 4.6 + 5 + 6 + 7 + 9.3 + 9.4.2 + 9.4.3
H3.2.1 VERDELING EN SAMENSTELLING VAN LICHAAMSVLOEISTOF
 Lichaam  60% water
- 40% in de cellen
- 20% extracellulair
 15% is interstitiële vloeistof (omspoeld alle cellen)
 5% zit in het bloedplasma (in de bloedvaten)
 Hersenweefsel  90% water
 Spierweefsel  80% water
 Vetweefsel  15% water
 Magere lichaamsmassa (lean body mass) = lichaam zonder vetweefsel  70% water

H4: HOUDING EN BEWEGING
Contractievormen
1. Concentrisch = korter worden van de spier
2. Excentrisch = langer worden van de spier
3. Isometrisch = lengte van de spier blijft gelijk

Keten (= reeks van gewrichten die samenwerken om een gewenste motorische taak succesvol uit te
voeren)
 Open keten: er is geen fixatie punt, de voeten en/of handen kunnen zich vrij bewegen
- Spiergroepen geïsoleerder belasten
- ROM is groter
- VB: dumbbell press, leg extension, cable curls
 Gesloten keten: handen of voeten kunnen niet vrij bewegen’
- Voor onderste extremiteiten vaak functioneler
- VB: squat, deadlift, bankdrukken



SPIER
 Spierfascie: stevige bindweefsellaag om de spier heen
 Epimysium: dunnere bindweefsellaag om de spier heen
 Spierbundels (fascikel): perimysium om de spierbundel
heen
 Spiervezel: endomysium om de spiervezel heen
 Bindweefsel loopt door in de pees van de spier

Spiervezel
 Spiercel is hetzelfde
 Bevat meer celkernen
 Zitten gezamenlijk in spierbundels
 Hebben langgerekte structuren in het plasma vanwege de
myofibrillen
 Spiervezel kan alleen groeien in de lengte door de
myofibril te verlengen
 Spiervezel kan alleen groeien in de breedte door meer
myofibrillen te bouwen

Myofibril

, Contractie elementen van de spier
 Bevat dwarse streping: banden, schijven, zones en lijnen

Filamenten
1. Dikke filament
- Myosine
- Aan de zijkant zitten een reeks ‘koppen’ die naar buiten
steken, deze vormt een brug met het actinefilament 
filamenten schuiven langs elkaar (sliding filament theory)
2. Dunne filament
- Actine
- Trpomyosine
- Troponine

Sarcomeer
 De ruimte tussen de Z-lijnen van de myofibrillen is een
sarcomeer
 Contractiele eenheid van een spiervezel

Spiercontractie
 prikkeling van spiervezelmembraan nodig
 Om een spier aan te spannen moeten de filamenten naar elkaar schuiven
 Brugvorming: kop van myosine en actine (cross
bridge)
 Als de brug ontstaat, beweegt de myosine kop, die
trekt het actine langszij (sliding filament)
 De sarcomeer wordt korter
 De contractie die daarop volgt wordt ATP (energie)
gebruikt
 T-tubuli/transversale systeem: buizenstelsel dwars
op het membraan van de spiervezels 
 Sarcoplasmatisch reticulum: buizenstelsel in de
lengterichting (in de spiervezel zelf)  bevat calcium
voorraad

Prikkel  spiervezelmembraan  T-tubuli 
inwendige van de spiervezel  calcium komt vrij uit
het SR  calciumionen vormen de bruggen tussen
myosine en actine  spierverkorting

1. Excitatie
- Actiepotentiaal van de motorische zenuwvezel
wordt overgebracht op de spiercelmembraan
- Door naar de T-tubuli
2. Latentietijd
- Potentiaal wordt overgedragen op het
buizenstelsel in het plasma (sarcoplasmatisch
reticulum, SR)
- Vrijkomen van calciumionen en diffusie van deze
ionen in het celplasma

, - Ionen deblokkeren de actine-myosine-bindingsplaatsen
- Brugvormingsplaats tussen actine en myosine komt vrij
3. Contractiefase
- Myosinekop vormt een brug met actine
- Energie komt vrij uit ATP
- Myosinekop kantelt in de lengterichting en trekt daarbij het actinefilament
- Sarcomeer wordt korter (contractie)
- Vrijgekomen energie wordt gebruikt om de spier te verkorten
4. Relaxatiefase
- Elke spiervezel ontspant na enige tijd (calcium wordt teruggepompt in het SR  hiervoor
wordt ook ATP gebruikt)
- Calciumconcentratie in het celplasma daalt  blokkering van de brugplaats
- Er kunnen geen bruggen meer ontstaan  spiervezel ontspant

Soorten spiervezels
1. Langzame spieren (tonisch/houding spieren)
- Type 1
- Meer langzame (rode) spiervezels
- Efficiënt in het produceren van ATP door oxidatie van koolhydraten en vetten
- Spieruithoudingsvermogen
- Marathon loper: 90% rode spiervezels
2. Snelle spieren (fasisch/beweging spieren)
- Type 2
- Meer snelle (witte) spiervezels
- Kortere, hoog intensieve “duursport”
- Meer kracht, raken wel sneller vermoeid
- Sprinters: 80% witte spiervezels
3. Combinatie van beide spiervezels
- Type 2x
- Worden niet gemakkelijk geactiveerd door het zenuwstelsel
- Hoog explosieve activiteiten

Toename spierkracht
1. Prikkelfrequentie: opeenvolging van prikkels zorgt ervoor dat een spier langer kan contraheren
a. Tetanische contractie = spanning blijft hoog waardoor er geen relaxatie ontstaat
2. Activeren van meer motor units (= rekrutering): eerste kleine units daarna de grotere units
activeren

Contractievormen (verloop van belasting)
1. Auxotoon: beweging met toenemende kracht
2. Isotoon: geleverde kracht blijft gelijk tijdens de beweging
3. Isokinetisch: maximale kracht leveren tegen weerstand in, met een constante snelheid

Factoren die de spierkracht bepalen
1. Fysische doorsnede van de spier (diameter van de spierbuik)
 De hoeveelheid myofibrillen naast elkaar in een spier
2. De mate van overlap tussen myosine en actine
 Het aantal bruggen dat tussen myosine en actine kan worden gevormd
3. De prikkelfrequentie van een motoneuron
 Hoge prikkelfrequentie zorgt voor een spierkrachttoename