ALLE HOORCOLLEGES INLEIDING GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN
Inleiding gezondheidswetenschappen
Hoorcollege 1 (01-09-2020)
Eerste helft van de ochtend (vooral informatie):
- Milly van Dijk: (examinator en coördinator)
Doel van de cursus:
- Kennismaking verschillende disciplines Gezondheidswetenschappen
- Centraal thema: HIV/Aids
Roodgemarkeerd in agenda = online opgenomen
Wo 15 okt belangrijke deadline
Pubmed betrouwbare bon
Practica en werkgroepen zijn verplicht!
Gaan kijken naar HIV/AIDS in een land en groep naar keuze (dus je eigen onderzoek).
> actueel probleem, is in bepaalde werelddelen nog steeds een groot probleem.
Vooral in dele waar de gezondheidszorg nog niet zo ver ontwikkeld is. Ook vooral
vrouwen en kinderen in de slecht ontwikkelde landen.
Hiv virus 60x kleiner dan een rode bloedcel
Hiv virus (Human Immunodeficiency Virus)
Aids is de ziekte die je ervan krijgt (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome)
Genezen van hiv via beenmerg transplantatie
Begin 90e jaren zijn ze op de goede medicatie gekomen. Zo heeft men hiv onder
controle kunnen krijgen
5 juni 1981 begin vd HIV epidemie
Risicogroepen:
- Heteroseksuele volwassenen en kinderen
- Intraveneus drugsgebruikers
- Homoseksuele mannen (transmissieroute: anale seks is erg risicovol)
- …… (staat in pp)
Je overlijdt aan de gevolgen van HIV. Kan zijn dat je geen aids ontwikkeld, ondanks dat je
met hiv besmet bent.
Poster 30% van je eindcijfer. Je presenteert de poster. Zie canvas om te zien wat er van je
verwacht wordt.
Belangrijke data:
Tweede helft van de ochtend (inhoudelijk college):
1
,Ebolavirus (uitbraak in 2014)
Waarom heeft het virus kunnen uitbreken?
In eerste instantie vond er misdiagnose plaats (malaria, werden met medicijnen hiervoor
naar huis gestuurd), maar de medicatie die men meekreeg werkte niet.
Malaria wordt veroorzaakt door een parasiet (eukaryoot). Ebola is een virus dus je hebt
antivirale middelen nodig.
- Wat?
Klassificatie is belangrijk -> kennis organisme & bijbehorende symptomen (etiologie).
- Hoe?
Hoe gaat het van gastheer naar gastheer. Van mens naar mug naar mug, maar niet
van mens op mens dus niet direct (malaria). Ebola wel direct contact transmissie.
Ebolavirus wordt door bepaalde lichaamssappen uitgescheden.
Wrm is ebola niet pandemisch geworden?
Ebola is niet via de lucht overdraagbaar.
- Hoe?
Reservoir: heeft het organisme een ander reservoir dan de mens? (kan het andere
gastheren infecteren dan de mens)? (zoals vleermuis met corona, werd daar niet ziek
van, naar mens)
Zoonose = een virus dat van dier, dier is dan ook ziek, op mens overgedragen kan
worden. (zoals vogelgriepvirus)
(bijna) Alle nieuwe virussen zijn RNA virussen, RNA is nml mutatie gevoeliger (kunnen zich
dus makkelijker aanpassen) & RNA kan zich makkelijker aanpassen aan gastheer.
Reservoir van HIV: apen.
Als je een infectieziekte wil elimineren dan moet je ook alle reservoirs vaccineren.
HIV heeft asymptomatisch dragerschap en is infectieus.
Ebola asymptomatisch dragerschap en is niet infectieus. Infectieus wanneer symptomatisch.
Vector: insecten
Mens vector mens > malaria parasiet
Dier vector mens > pest
Besmette opp, voedsel, water, aarde (allemaal reservoir)
Virussen met en zonder (kunnen heel lang zonder gastheer overleven) enveloppe
Corona is met enveloppe, kan toch enige tijd zonder gastheer overleven
Beide infectieus (maar als ze een enveloppe hebben en raken hem kwijt dan niet meer).
2
,Niet wereldwijd verspreid omdat het niet presymptomatisch verspreid kan worden, dus
alleen wanneer je echt al symptomen hebt.
- Wie?
Contacttransmissie:
Direct
- met dier of mens
Indirect contacttransmissie
- Via lichaamssappen in bv zakdoek
- Via druppeltjes (speeksel, niezen, hoesten)
Hoe groter het druppeltje hoe sneller het naar beneden zakt dus hoe minder
groot de kans op verspreiding.
Vehicle transmissie:
- Via dinken of voedsel
- Via stofdeeltjes (kunnen lang in de lucht blijven hangen) -> lastig om ruimtes stofvrij
te krijgen
Verticale transmissie is van moeder op kind bv?
Horizontale transmissie
Pathogeen: een organisme dat ziekte kan veroorzaken
- Primaire pathogeen: ziekte is gezonde gastheer
- Opportunisch pathogeen: alleen ziekte in verzwakte geastheer
Infectie: aanwezigheid van een vermenigvuldigend (micro-)organisme, hoeft niet schadelijk
te zijn!
Virolentiefactoren nodig om te kunnen infecteren
Virulentie: mate van pathogeniciteit/weefselschade geproduceerd door een organisme
(kwantificeerbaar)
- LD50: de dosis die nodig is om 50% van de individuen te doden (lethaal)
- ID50: de dosis die nodig is om 50% vd individuen te infecteren
(hoe te herkennen)
3
, Hoorcollege HIV/AIDS 2
Infectieloop wordt bepaald door interactie virulentiefactoren en immuunsysteem:
Relatieve grootte organismen infectieus voor de mens
- Virussen: replicatiecyclus afhankelijk van gastheercel (obligaat intracellulair)
- Bacteriën: prokaryoten (intra- en extracellulair)
- Parasieten: eukaryoten (intra- en extracellulair)
Indeling pathogenen:
1. Virussen
2. Prokaryoten
Bacteriën
3. Eukaryoten
Schimmels (fungi)
Parasieten: van protozoa tot metazoa (van eencellig tot wormen (meercellig))
Indeling parasieten:
1. Protozoa (eencelligen)
> T.gondii (toxoplasmose)
> P. falciparum (malaria)
> Leishmania spp.
2. Metazoa (meercelligen) helminthen (wormen)
> S. mansoni -> zuigwormen
> T. solium -> lintwormen
> E. vermicularis (aarsmade) -> rondwormen
3. Arthropoda
> Pediculosis pubis (schaamluis), pediculosis captis (hoofdluis) -> Insecta (luizen
en vlooien)
4
Inleiding gezondheidswetenschappen
Hoorcollege 1 (01-09-2020)
Eerste helft van de ochtend (vooral informatie):
- Milly van Dijk: (examinator en coördinator)
Doel van de cursus:
- Kennismaking verschillende disciplines Gezondheidswetenschappen
- Centraal thema: HIV/Aids
Roodgemarkeerd in agenda = online opgenomen
Wo 15 okt belangrijke deadline
Pubmed betrouwbare bon
Practica en werkgroepen zijn verplicht!
Gaan kijken naar HIV/AIDS in een land en groep naar keuze (dus je eigen onderzoek).
> actueel probleem, is in bepaalde werelddelen nog steeds een groot probleem.
Vooral in dele waar de gezondheidszorg nog niet zo ver ontwikkeld is. Ook vooral
vrouwen en kinderen in de slecht ontwikkelde landen.
Hiv virus 60x kleiner dan een rode bloedcel
Hiv virus (Human Immunodeficiency Virus)
Aids is de ziekte die je ervan krijgt (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome)
Genezen van hiv via beenmerg transplantatie
Begin 90e jaren zijn ze op de goede medicatie gekomen. Zo heeft men hiv onder
controle kunnen krijgen
5 juni 1981 begin vd HIV epidemie
Risicogroepen:
- Heteroseksuele volwassenen en kinderen
- Intraveneus drugsgebruikers
- Homoseksuele mannen (transmissieroute: anale seks is erg risicovol)
- …… (staat in pp)
Je overlijdt aan de gevolgen van HIV. Kan zijn dat je geen aids ontwikkeld, ondanks dat je
met hiv besmet bent.
Poster 30% van je eindcijfer. Je presenteert de poster. Zie canvas om te zien wat er van je
verwacht wordt.
Belangrijke data:
Tweede helft van de ochtend (inhoudelijk college):
1
,Ebolavirus (uitbraak in 2014)
Waarom heeft het virus kunnen uitbreken?
In eerste instantie vond er misdiagnose plaats (malaria, werden met medicijnen hiervoor
naar huis gestuurd), maar de medicatie die men meekreeg werkte niet.
Malaria wordt veroorzaakt door een parasiet (eukaryoot). Ebola is een virus dus je hebt
antivirale middelen nodig.
- Wat?
Klassificatie is belangrijk -> kennis organisme & bijbehorende symptomen (etiologie).
- Hoe?
Hoe gaat het van gastheer naar gastheer. Van mens naar mug naar mug, maar niet
van mens op mens dus niet direct (malaria). Ebola wel direct contact transmissie.
Ebolavirus wordt door bepaalde lichaamssappen uitgescheden.
Wrm is ebola niet pandemisch geworden?
Ebola is niet via de lucht overdraagbaar.
- Hoe?
Reservoir: heeft het organisme een ander reservoir dan de mens? (kan het andere
gastheren infecteren dan de mens)? (zoals vleermuis met corona, werd daar niet ziek
van, naar mens)
Zoonose = een virus dat van dier, dier is dan ook ziek, op mens overgedragen kan
worden. (zoals vogelgriepvirus)
(bijna) Alle nieuwe virussen zijn RNA virussen, RNA is nml mutatie gevoeliger (kunnen zich
dus makkelijker aanpassen) & RNA kan zich makkelijker aanpassen aan gastheer.
Reservoir van HIV: apen.
Als je een infectieziekte wil elimineren dan moet je ook alle reservoirs vaccineren.
HIV heeft asymptomatisch dragerschap en is infectieus.
Ebola asymptomatisch dragerschap en is niet infectieus. Infectieus wanneer symptomatisch.
Vector: insecten
Mens vector mens > malaria parasiet
Dier vector mens > pest
Besmette opp, voedsel, water, aarde (allemaal reservoir)
Virussen met en zonder (kunnen heel lang zonder gastheer overleven) enveloppe
Corona is met enveloppe, kan toch enige tijd zonder gastheer overleven
Beide infectieus (maar als ze een enveloppe hebben en raken hem kwijt dan niet meer).
2
,Niet wereldwijd verspreid omdat het niet presymptomatisch verspreid kan worden, dus
alleen wanneer je echt al symptomen hebt.
- Wie?
Contacttransmissie:
Direct
- met dier of mens
Indirect contacttransmissie
- Via lichaamssappen in bv zakdoek
- Via druppeltjes (speeksel, niezen, hoesten)
Hoe groter het druppeltje hoe sneller het naar beneden zakt dus hoe minder
groot de kans op verspreiding.
Vehicle transmissie:
- Via dinken of voedsel
- Via stofdeeltjes (kunnen lang in de lucht blijven hangen) -> lastig om ruimtes stofvrij
te krijgen
Verticale transmissie is van moeder op kind bv?
Horizontale transmissie
Pathogeen: een organisme dat ziekte kan veroorzaken
- Primaire pathogeen: ziekte is gezonde gastheer
- Opportunisch pathogeen: alleen ziekte in verzwakte geastheer
Infectie: aanwezigheid van een vermenigvuldigend (micro-)organisme, hoeft niet schadelijk
te zijn!
Virolentiefactoren nodig om te kunnen infecteren
Virulentie: mate van pathogeniciteit/weefselschade geproduceerd door een organisme
(kwantificeerbaar)
- LD50: de dosis die nodig is om 50% van de individuen te doden (lethaal)
- ID50: de dosis die nodig is om 50% vd individuen te infecteren
(hoe te herkennen)
3
, Hoorcollege HIV/AIDS 2
Infectieloop wordt bepaald door interactie virulentiefactoren en immuunsysteem:
Relatieve grootte organismen infectieus voor de mens
- Virussen: replicatiecyclus afhankelijk van gastheercel (obligaat intracellulair)
- Bacteriën: prokaryoten (intra- en extracellulair)
- Parasieten: eukaryoten (intra- en extracellulair)
Indeling pathogenen:
1. Virussen
2. Prokaryoten
Bacteriën
3. Eukaryoten
Schimmels (fungi)
Parasieten: van protozoa tot metazoa (van eencellig tot wormen (meercellig))
Indeling parasieten:
1. Protozoa (eencelligen)
> T.gondii (toxoplasmose)
> P. falciparum (malaria)
> Leishmania spp.
2. Metazoa (meercelligen) helminthen (wormen)
> S. mansoni -> zuigwormen
> T. solium -> lintwormen
> E. vermicularis (aarsmade) -> rondwormen
3. Arthropoda
> Pediculosis pubis (schaamluis), pediculosis captis (hoofdluis) -> Insecta (luizen
en vlooien)
4
