Beknopt overzicht van de stof
Inhoudsopgave
Week 1: onrechtmatigheid en toerekenbaarheid..................................................................................................................... 3
Onrechtmatigheidscategorieën:.......................................................................................................................................................3
Toerekenbaarheid.............................................................................................................................................................................3
Claimcultuur.....................................................................................................................................................................................4
Week 2: Dark waters............................................................................................................................................................... 5
Aansprakelijkheid van ondernemingen............................................................................................................................................5
Aard en functie van het aansprakelijkheidsrecht.............................................................................................................................5
Toegang tot de rechter (‘recht halen’).............................................................................................................................................6
Week 3: schade(vergoeding) I.................................................................................................................................................. 7
Algemeen:.........................................................................................................................................................................................7
Begroting..........................................................................................................................................................................................7
Zelfstandig recht ‘derde’ op schadevergoeding voor gemaakte kosten..........................................................................................8
Week 4: causaal verband....................................................................................................................................................... 10
Causaal verband -algemeen...........................................................................................................................................................10
Bewijs..............................................................................................................................................................................................10
Alternatieve causaliteit art. 6:99 BW – omkering van de bewijslast.............................................................................................10
Omkeringsregel.............................................................................................................................................................................11
Proportionele aansprakelijkheid.....................................................................................................................................................11
Kansschade.....................................................................................................................................................................................12
Toerekening naar redelijkheid........................................................................................................................................................13
Week 5: relativiteit................................................................................................................................................................ 14
Relativiteit......................................................................................................................................................................................14
Correctie Langemeijer....................................................................................................................................................................14
Vaststelling beschermingsbereik van de norm...............................................................................................................................14
Doel- en strekkingsonderzoek bij wettelijke normen...............................................................................................................15
Doel- en strekkingsonderzoek ongeschreven normen..............................................................................................................15
Drieledig beschermingsbereik van de relativiteit...........................................................................................................................15
Gefixeerde en semi-gefixeerde relativiteit.....................................................................................................................................16
Schietincident Alphen aan de Rijn.............................................................................................................................................16
Week 6: Kwalitatieve aansprakelijkheid................................................................................................................................. 17
Kwalitatieve aansprakelijkheden (afd. 6.3.2).................................................................................................................................17
Kanalisering bij bedrijfsmatig gebruik – art. 6:181 BW.................................................................................................................18
Samenloop......................................................................................................................................................................................19
Verhaalsrechten art. 6:197 BW......................................................................................................................................................19
Week 7: schadevergoedingsrecht II immateriële schade......................................................................................................... 20
1
, Uitgangspunten van het schadevergoedingsrecht toegepast op smartengeld.............................................................................20
Art. 6:106 BW.................................................................................................................................................................................20
Begroting smartengeld...................................................................................................................................................................21
Rechthebbenden.............................................................................................................................................................................21
Ouders/baby partij bij overeenkomst? – voldoende belang?...................................................................................................21
Is bewustheid vereist bij het slachtoffer?.................................................................................................................................21
Overgang van vordering............................................................................................................................................................22
Affectieschade................................................................................................................................................................................22
Schockschade..................................................................................................................................................................................22
Week 8:................................................................................................................................................................................. 24
Art. 7:658 lid 2 BW.........................................................................................................................................................................24
Schade............................................................................................................................................................................................24
Schade geleden tijdens werkzaamheden.......................................................................................................................................24
De zorgplicht...................................................................................................................................................................................24
Eigen verantwoordelijkheid werknemer...................................................................................................................................25
Causaal verband – verweer werkgever..........................................................................................................................................25
Manieren op de bewijslast van het causale verband makkelijker te maken:...........................................................................25
Toepassingsbereik art. 7:611; verhouding 7:658/611?..................................................................................................................26
Week 9: medische aansprakelijkheid..................................................................................................................................... 28
De geneeskundige behandelingsovereenkomst.............................................................................................................................28
Informed consent............................................................................................................................................................................28
Grondslagen voor aansprakelijkheid..............................................................................................................................................28
Tekortkoming in de nakoming...................................................................................................................................................29
Bewijslast...................................................................................................................................................................................29
Toerekening op basis van de wet..............................................................................................................................................29
Causaal verband........................................................................................................................................................................30
Week 10: Urgenda................................................................................................................................................................. 31
Nakoming als handhavingsmechanisme........................................................................................................................................31
Voorwaarden voor toewijzing...................................................................................................................................................31
Mensenrechten Negatieve en positieve verplichtingen...........................................................................................................31
Beginselen van interpretatie van het EVRM.............................................................................................................................32
Beschermingsbereik positieve verplichtingen...........................................................................................................................32
Urgenda..........................................................................................................................................................................................33
Veroordeeld tot nakoming, en nu?.................................................................................................................................................33
Public litigation...............................................................................................................................................................................33
Week 11: WCAM – WAMCA................................................................................................................................................... 35
Massaschade..................................................................................................................................................................................35
Hoe werkt de collectieve actie oude stijl (voor 1 januari 2020).....................................................................................................35
Vervolgens: schikken bij massaschadegevallen........................................................................................................................36
Algemeen verbindend verklaarde schikkingen op grond van de WCAM.................................................................................36
De Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie – nieuw recht!...........................................................................................36
Toekomstige ontwikkelingen: collectieve acties onder Unierecht.................................................................................................37
2
,Week 1: onrechtmatigheid en toerekenbaarheid
Onrechtmatigheidscategorieën:
Inbreuk op een recht
Doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
Doen of nalaten in strijd met hetgeen in het maatschappelijk verkeer betaamt
o Gevaarzetting: Verkeers- en veiligheidsnormen die zien op het voorkomen van letselschade
HR Kelderluik
Factoren die worden meegenomen in de beoordeling of er sprake is van gevaarzetting:
1. De ernst van de te verwachten schade
Overlijdensschade en letselschade heel ernstig.
2. De waarschijnlijkheid van ongevallen
3. De bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen
Hoe minder bezwaarlijk, hoe eerder gevaarzettend
4. De te verwachten onoplettendheid en onvoorzichtigheid van anderen
Niet voldaan? – ongelukkige samenloop van omstandigheden HR Zwiepende tak
Kunnen er geen maatregelen worden getroffen? – waarschuwingsplicht
HR Jetblast
“Voor het antwoord op de vraag of een waarschuwing kan worden beschouwd als een afdoende
maatregel met het oog op bescherming tegen een bepaald gevaar, is van doorslaggevende betekenis
of te verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handeling of nalaten waardoor dit
gevaar wordt vermeden.”
o Normen die zien op het voorkomen van immateriële schade. Schending van privacy, de eer en goede
naam.
o Normen die zien op de voorkoming van zuivere vermogensschade. Financiële schade die niet terug
te voeren is op letselschade of zaakschade (economisch normen zoals het kartelverbod, benadeling
van schuldeisers, bankaire zorgplichten).
Gesubjectiveerde onrechtmatigheid en objectieve onrechtmatigheid
HR Taxusstruik
Een aansprakelijkheidsregel als daarin verdedigd kan in ieder geval niet worden aanvaard, indien het gaat om
planten of struiken, waarvan de giftigheid niet van algemene bekendheid is. De in het maatschappelijk verkeer
betamende zorgvuldigheid reikt niet zo ver dat degene die een plant of struik waarvan hij de giftigheid niet kent of
behoeft te kennen, onder zich heeft, verplicht zou zijn om deze plant of struik op zodanige wijze onder zijn controle
te houden dat zij geen gevaar kan opleveren, tenzij hem na onderzoek is gebleken dat de plant of struik ongevaarlijk
is.
Toerekenbaarheid
Toerekenen kan op basis van:
• Schuld (zeer lichte vorm is voldoende)
• Risico
- Wet (art. 6:165 BW)
- Verkeersopvattingen: onbekwaamheid/onervarenheid
Uitzondering toerekening: art. 6:164 BW, kinderen <14 jaar kan niks worden toegerekend. Risicoaansprakelijkheid
van de ouders art. 6:169 BW.
HR Sneeuwbal (A c.s./C c.s.)
Bij toepassing van art. 6:164 jo 6:169 lid 1 BW moet worden beoordeeld of de gedraging een toerekenbare
onrechtmatige daad zou hebben opgeleverd, indien deze was verricht door een volwassene en dat daarbij dus
volledig geabstraheerd wordt van de jeugdige leeftijd van het kind dat de gedraging heeft verricht.
3
, Er wordt niet uitgegaan van een op de leeftijd van een kind van veertien jaren of ouder toegesneden
zorgvuldigheidsnorm.
Bij toerekening is geen opzet vereist. Opzet kan wel een rol spelen:
Van het slachtoffer:
Verval 50% regel (art. 185 WVW) – fietser krijgt normaal minimaal 50% van zijn schade vergoed. Dan wordt
er weer gekeken naar de hoofdregels van art. 6:101 BW.
Geen aansprakelijkheid werkgever ex. Art. 7:658 BW.
Van de dader:
Draagplicht vervalt voor werkgever (art. 6:170 lid 3 BW). De werknemer is roekeloos (bijv. stelen), dan draait
de werknemer op voor de kosten. Het slachtoffer kan dan zowel de werkgever al de werknemer aanspreken.
Intern draagt de werknemer wel alles.
Aansprakelijkheid financieel toezichthouder (art. 1:25d Wft) en arbiter.
Wel van belang voor de aansprakelijkheid. De toezichthouder zijn enkel aansprakelijk als er sprake is van
opzet of bewuste roekeloosheid. Bij een lichtere vorm van schuld is er geen aansprakelijkheid.
Claimcultuur
Claimcultuur. Wordt afgemeten aan de hand van twee factoren:
1. Of men een grote claimbereidheid heeft dan elders. Stelt men eerder iemand aansprakelijk?
2. Voor grotere bedragen.
Redenen voor een toename in claimcultuur:
1. Juridisering samenleving
2. Complexe samenleving: meer risico’s
3. Minder vertrouwen sociale zekerheid
4. Minder sociale angst
5. Verzekeringen
Vergelijking kunnen maken met Amerika (zie hoorcollege)
Voordelen
Beter toezicht
Veiligere producten (waarschuwingen)
Preventie, kostenbesparing
Sociale rechtvaardigheid
Nadelen
Defensive medicine
Onverzekerbaarheid of oververzekering
Geen innovatie
Hoge kosten
4
Inhoudsopgave
Week 1: onrechtmatigheid en toerekenbaarheid..................................................................................................................... 3
Onrechtmatigheidscategorieën:.......................................................................................................................................................3
Toerekenbaarheid.............................................................................................................................................................................3
Claimcultuur.....................................................................................................................................................................................4
Week 2: Dark waters............................................................................................................................................................... 5
Aansprakelijkheid van ondernemingen............................................................................................................................................5
Aard en functie van het aansprakelijkheidsrecht.............................................................................................................................5
Toegang tot de rechter (‘recht halen’).............................................................................................................................................6
Week 3: schade(vergoeding) I.................................................................................................................................................. 7
Algemeen:.........................................................................................................................................................................................7
Begroting..........................................................................................................................................................................................7
Zelfstandig recht ‘derde’ op schadevergoeding voor gemaakte kosten..........................................................................................8
Week 4: causaal verband....................................................................................................................................................... 10
Causaal verband -algemeen...........................................................................................................................................................10
Bewijs..............................................................................................................................................................................................10
Alternatieve causaliteit art. 6:99 BW – omkering van de bewijslast.............................................................................................10
Omkeringsregel.............................................................................................................................................................................11
Proportionele aansprakelijkheid.....................................................................................................................................................11
Kansschade.....................................................................................................................................................................................12
Toerekening naar redelijkheid........................................................................................................................................................13
Week 5: relativiteit................................................................................................................................................................ 14
Relativiteit......................................................................................................................................................................................14
Correctie Langemeijer....................................................................................................................................................................14
Vaststelling beschermingsbereik van de norm...............................................................................................................................14
Doel- en strekkingsonderzoek bij wettelijke normen...............................................................................................................15
Doel- en strekkingsonderzoek ongeschreven normen..............................................................................................................15
Drieledig beschermingsbereik van de relativiteit...........................................................................................................................15
Gefixeerde en semi-gefixeerde relativiteit.....................................................................................................................................16
Schietincident Alphen aan de Rijn.............................................................................................................................................16
Week 6: Kwalitatieve aansprakelijkheid................................................................................................................................. 17
Kwalitatieve aansprakelijkheden (afd. 6.3.2).................................................................................................................................17
Kanalisering bij bedrijfsmatig gebruik – art. 6:181 BW.................................................................................................................18
Samenloop......................................................................................................................................................................................19
Verhaalsrechten art. 6:197 BW......................................................................................................................................................19
Week 7: schadevergoedingsrecht II immateriële schade......................................................................................................... 20
1
, Uitgangspunten van het schadevergoedingsrecht toegepast op smartengeld.............................................................................20
Art. 6:106 BW.................................................................................................................................................................................20
Begroting smartengeld...................................................................................................................................................................21
Rechthebbenden.............................................................................................................................................................................21
Ouders/baby partij bij overeenkomst? – voldoende belang?...................................................................................................21
Is bewustheid vereist bij het slachtoffer?.................................................................................................................................21
Overgang van vordering............................................................................................................................................................22
Affectieschade................................................................................................................................................................................22
Schockschade..................................................................................................................................................................................22
Week 8:................................................................................................................................................................................. 24
Art. 7:658 lid 2 BW.........................................................................................................................................................................24
Schade............................................................................................................................................................................................24
Schade geleden tijdens werkzaamheden.......................................................................................................................................24
De zorgplicht...................................................................................................................................................................................24
Eigen verantwoordelijkheid werknemer...................................................................................................................................25
Causaal verband – verweer werkgever..........................................................................................................................................25
Manieren op de bewijslast van het causale verband makkelijker te maken:...........................................................................25
Toepassingsbereik art. 7:611; verhouding 7:658/611?..................................................................................................................26
Week 9: medische aansprakelijkheid..................................................................................................................................... 28
De geneeskundige behandelingsovereenkomst.............................................................................................................................28
Informed consent............................................................................................................................................................................28
Grondslagen voor aansprakelijkheid..............................................................................................................................................28
Tekortkoming in de nakoming...................................................................................................................................................29
Bewijslast...................................................................................................................................................................................29
Toerekening op basis van de wet..............................................................................................................................................29
Causaal verband........................................................................................................................................................................30
Week 10: Urgenda................................................................................................................................................................. 31
Nakoming als handhavingsmechanisme........................................................................................................................................31
Voorwaarden voor toewijzing...................................................................................................................................................31
Mensenrechten Negatieve en positieve verplichtingen...........................................................................................................31
Beginselen van interpretatie van het EVRM.............................................................................................................................32
Beschermingsbereik positieve verplichtingen...........................................................................................................................32
Urgenda..........................................................................................................................................................................................33
Veroordeeld tot nakoming, en nu?.................................................................................................................................................33
Public litigation...............................................................................................................................................................................33
Week 11: WCAM – WAMCA................................................................................................................................................... 35
Massaschade..................................................................................................................................................................................35
Hoe werkt de collectieve actie oude stijl (voor 1 januari 2020).....................................................................................................35
Vervolgens: schikken bij massaschadegevallen........................................................................................................................36
Algemeen verbindend verklaarde schikkingen op grond van de WCAM.................................................................................36
De Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie – nieuw recht!...........................................................................................36
Toekomstige ontwikkelingen: collectieve acties onder Unierecht.................................................................................................37
2
,Week 1: onrechtmatigheid en toerekenbaarheid
Onrechtmatigheidscategorieën:
Inbreuk op een recht
Doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
Doen of nalaten in strijd met hetgeen in het maatschappelijk verkeer betaamt
o Gevaarzetting: Verkeers- en veiligheidsnormen die zien op het voorkomen van letselschade
HR Kelderluik
Factoren die worden meegenomen in de beoordeling of er sprake is van gevaarzetting:
1. De ernst van de te verwachten schade
Overlijdensschade en letselschade heel ernstig.
2. De waarschijnlijkheid van ongevallen
3. De bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen
Hoe minder bezwaarlijk, hoe eerder gevaarzettend
4. De te verwachten onoplettendheid en onvoorzichtigheid van anderen
Niet voldaan? – ongelukkige samenloop van omstandigheden HR Zwiepende tak
Kunnen er geen maatregelen worden getroffen? – waarschuwingsplicht
HR Jetblast
“Voor het antwoord op de vraag of een waarschuwing kan worden beschouwd als een afdoende
maatregel met het oog op bescherming tegen een bepaald gevaar, is van doorslaggevende betekenis
of te verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handeling of nalaten waardoor dit
gevaar wordt vermeden.”
o Normen die zien op het voorkomen van immateriële schade. Schending van privacy, de eer en goede
naam.
o Normen die zien op de voorkoming van zuivere vermogensschade. Financiële schade die niet terug
te voeren is op letselschade of zaakschade (economisch normen zoals het kartelverbod, benadeling
van schuldeisers, bankaire zorgplichten).
Gesubjectiveerde onrechtmatigheid en objectieve onrechtmatigheid
HR Taxusstruik
Een aansprakelijkheidsregel als daarin verdedigd kan in ieder geval niet worden aanvaard, indien het gaat om
planten of struiken, waarvan de giftigheid niet van algemene bekendheid is. De in het maatschappelijk verkeer
betamende zorgvuldigheid reikt niet zo ver dat degene die een plant of struik waarvan hij de giftigheid niet kent of
behoeft te kennen, onder zich heeft, verplicht zou zijn om deze plant of struik op zodanige wijze onder zijn controle
te houden dat zij geen gevaar kan opleveren, tenzij hem na onderzoek is gebleken dat de plant of struik ongevaarlijk
is.
Toerekenbaarheid
Toerekenen kan op basis van:
• Schuld (zeer lichte vorm is voldoende)
• Risico
- Wet (art. 6:165 BW)
- Verkeersopvattingen: onbekwaamheid/onervarenheid
Uitzondering toerekening: art. 6:164 BW, kinderen <14 jaar kan niks worden toegerekend. Risicoaansprakelijkheid
van de ouders art. 6:169 BW.
HR Sneeuwbal (A c.s./C c.s.)
Bij toepassing van art. 6:164 jo 6:169 lid 1 BW moet worden beoordeeld of de gedraging een toerekenbare
onrechtmatige daad zou hebben opgeleverd, indien deze was verricht door een volwassene en dat daarbij dus
volledig geabstraheerd wordt van de jeugdige leeftijd van het kind dat de gedraging heeft verricht.
3
, Er wordt niet uitgegaan van een op de leeftijd van een kind van veertien jaren of ouder toegesneden
zorgvuldigheidsnorm.
Bij toerekening is geen opzet vereist. Opzet kan wel een rol spelen:
Van het slachtoffer:
Verval 50% regel (art. 185 WVW) – fietser krijgt normaal minimaal 50% van zijn schade vergoed. Dan wordt
er weer gekeken naar de hoofdregels van art. 6:101 BW.
Geen aansprakelijkheid werkgever ex. Art. 7:658 BW.
Van de dader:
Draagplicht vervalt voor werkgever (art. 6:170 lid 3 BW). De werknemer is roekeloos (bijv. stelen), dan draait
de werknemer op voor de kosten. Het slachtoffer kan dan zowel de werkgever al de werknemer aanspreken.
Intern draagt de werknemer wel alles.
Aansprakelijkheid financieel toezichthouder (art. 1:25d Wft) en arbiter.
Wel van belang voor de aansprakelijkheid. De toezichthouder zijn enkel aansprakelijk als er sprake is van
opzet of bewuste roekeloosheid. Bij een lichtere vorm van schuld is er geen aansprakelijkheid.
Claimcultuur
Claimcultuur. Wordt afgemeten aan de hand van twee factoren:
1. Of men een grote claimbereidheid heeft dan elders. Stelt men eerder iemand aansprakelijk?
2. Voor grotere bedragen.
Redenen voor een toename in claimcultuur:
1. Juridisering samenleving
2. Complexe samenleving: meer risico’s
3. Minder vertrouwen sociale zekerheid
4. Minder sociale angst
5. Verzekeringen
Vergelijking kunnen maken met Amerika (zie hoorcollege)
Voordelen
Beter toezicht
Veiligere producten (waarschuwingen)
Preventie, kostenbesparing
Sociale rechtvaardigheid
Nadelen
Defensive medicine
Onverzekerbaarheid of oververzekering
Geen innovatie
Hoge kosten
4
