SAMENVATTING
TAAL EN THEORIE 2
Marije de Haan
, Kernbegrippen
Samenstelling, afleiding, prefix, suffix, augment, clitic, samenstellende afleiding, samenkoppeling,
A/N/P/V, hoofd, endocentrische en exocentrische samenstelling, grammaticaliseren,
degrammaticaliseren, lexicaliseren, singulare/plurale/ diminitivum tantum.
Soort Wat? Voorbeeld
Samenstelling Samenvoeging van twee of Rug + zak / Bloem + pot
meer op zichzelf staande
woorden (vrije morfemen Aard + appel + schijf
ongeleed) ZN
Afleiding De delen kunnen niet los On + juist + heid / ge + maak
voorkomen en zijn vaak +t
ontstaan uit andere woorden
(gebonden morfeem geleed)
Samenstellende afleiding Afleiding van een Zwaarmoedig, drietonner,
samenstelling die als onderzeeër
samenstelling niet zelfstandig
voorkomt.
Samenkoppeling Grensgeval tussen woord en Kruidje-roer-me-niet, doe-het-
woordgroep. Een groep zelf
woorden die samengekoppeld
als één begrip fungeren.
Hoofd Semantisch en/of morfologisch
belangrijkste deel van een
woord. (Zorgt voor de
betekenis)
Endocentrische samenstelling Het hoofd valt op het achterste Paardenhoofd een soort
gedeelte van een woord. hoofd
(Samenstelling waarvan de
betekenis blijkt uit de delen)
Exocentrische samenstelling Het hoofd valt op het voorste Heethoofd geen soort hoofd
gedeelte van een woord. maar iemand die snel boos
(Samenstelling waarvan de wordt.
betekenis niet blijkt uit de
delen)
Affixen
Soort Wat? Voorbeeld
Prefix Voorvoegsel Onjuist
Suffix Achtervoegsel Aaibaar
Infix Tussenvoegsel Fan-fucking-tastic
Circumfix Vaste combinatie van pre- en Gemaakt
suffix
Soort Wat? Voorbeeld
Augment/ tussenklank/ Vaak tussen delen van de Koningsdag, kersenboom
bindfoneem samenstelling.
Clitic (klitische woorden) Spreek je uit als een woord dat Isie geslaagd? (Is hij?)
bij het voorafgaande woord
hoort. (Weinig nadruk)
Conversie Verandering van woordsoort Ik wit de muur. (ww)
De muur is wit. (bn)
De deur is open.
We openen de deur.
Flexie Woorden die van vorm De mooie tas.
veranderen, verbuigingen en Hij loopt in zijn pak.
vervoegingen.
Vrij morfeem Woord kan zelfstandig
voorkomen.
1
TAAL EN THEORIE 2
Marije de Haan
, Kernbegrippen
Samenstelling, afleiding, prefix, suffix, augment, clitic, samenstellende afleiding, samenkoppeling,
A/N/P/V, hoofd, endocentrische en exocentrische samenstelling, grammaticaliseren,
degrammaticaliseren, lexicaliseren, singulare/plurale/ diminitivum tantum.
Soort Wat? Voorbeeld
Samenstelling Samenvoeging van twee of Rug + zak / Bloem + pot
meer op zichzelf staande
woorden (vrije morfemen Aard + appel + schijf
ongeleed) ZN
Afleiding De delen kunnen niet los On + juist + heid / ge + maak
voorkomen en zijn vaak +t
ontstaan uit andere woorden
(gebonden morfeem geleed)
Samenstellende afleiding Afleiding van een Zwaarmoedig, drietonner,
samenstelling die als onderzeeër
samenstelling niet zelfstandig
voorkomt.
Samenkoppeling Grensgeval tussen woord en Kruidje-roer-me-niet, doe-het-
woordgroep. Een groep zelf
woorden die samengekoppeld
als één begrip fungeren.
Hoofd Semantisch en/of morfologisch
belangrijkste deel van een
woord. (Zorgt voor de
betekenis)
Endocentrische samenstelling Het hoofd valt op het achterste Paardenhoofd een soort
gedeelte van een woord. hoofd
(Samenstelling waarvan de
betekenis blijkt uit de delen)
Exocentrische samenstelling Het hoofd valt op het voorste Heethoofd geen soort hoofd
gedeelte van een woord. maar iemand die snel boos
(Samenstelling waarvan de wordt.
betekenis niet blijkt uit de
delen)
Affixen
Soort Wat? Voorbeeld
Prefix Voorvoegsel Onjuist
Suffix Achtervoegsel Aaibaar
Infix Tussenvoegsel Fan-fucking-tastic
Circumfix Vaste combinatie van pre- en Gemaakt
suffix
Soort Wat? Voorbeeld
Augment/ tussenklank/ Vaak tussen delen van de Koningsdag, kersenboom
bindfoneem samenstelling.
Clitic (klitische woorden) Spreek je uit als een woord dat Isie geslaagd? (Is hij?)
bij het voorafgaande woord
hoort. (Weinig nadruk)
Conversie Verandering van woordsoort Ik wit de muur. (ww)
De muur is wit. (bn)
De deur is open.
We openen de deur.
Flexie Woorden die van vorm De mooie tas.
veranderen, verbuigingen en Hij loopt in zijn pak.
vervoegingen.
Vrij morfeem Woord kan zelfstandig
voorkomen.
1
