Samenvatting Biologie hoofdstuk 23: ecologie 10voorBiologie

Hoofdstuk 23: Ecologie


Ecologie = relaties die organismen hebben met elkaar en hun omgeving.

Niveaus waarin de ecologie wordt onderzocht (van klein naar groot):
1. Per individu
2. Per populatie
3. Per levensgemeenschap= alle levende organismen in een ecosysteem
4. Per ecosysteem = enigszins begrensd gebied waarin abiotische en biotische factoren een
eenheid vormen. Hierbij worden kringlopen en energiestromen bestudeerd. Een
ecosysteem bestaat uit subecosystemen.
5. Per vegetatiegordel= biomen = grote ecosytemen
6. De aarde als geheel

Biotische factoren = factoren van de levende omgeving (ook organismen die zijn gestorven)

Abiotische factoren = factoren van niet-levende omgeving. Er wordt onderscheid gemaakt in
het macroklimaat (gemiddelde weersgesteldheid van een gebeid) en het microklimaat
(klimaat in de buurt van een organisme)
- De optimumwaarde van een bepaalde abiotische factor ligt daar waar de
omstandigheden het gunstigst zijn.
- Tolerantiegrenzen worden bepaald door het de maximum en minimum waarde waarbij
een organisme nog net kan overleven.
- Een optimumkromme weergeeft het tolerantiegebied van een abiotische factor
- De beperkende factor is de abiotische factor die het verst van het optimum ligt en dus
de levenskansen van het organisme bepaald
- Als een organisme aangepast is aan zijn omgeving, is het in staat bepaalde enzymen te
maken die ervoor zorgen dat het organisme in de omgeving kan leven.

Abiotische factoren:
- Licht
o Planten hebben licht nodig voor fotosynthese. De optimale lichtintensiteit
verschilt per plant. Zo hebben zonneplanten veel licht nodig en schaduwplanten
juist minder. De bladeren van schaduwplanten zijn zo aangepast (groot & veel
bladgroen) dat ze met weinig licht kunnen groeien.
o Als de daglengte langer wordt worden veel dieren seksueel actief en als de
daglengte korter wordt vertrekken veel dieren naar andere landen.
- Temperatuur
o De optimumkromme bepaalt of een dier beschikt over bepaalde enzymen
o Ectotherme dieren (diersoorten met wisselende lichaamstemperatuur) =
koudbloedig. Hun lichaamstemperatuur past zich aan tot de temperatuur van de
omgeving. Ze functioneren beter bij warme temperaturen.
o Endotherme dieren (diersoorten met een constante lichaamstemperatuur) =
warmbloedig. Hebben veel energie nodig om warm te blijven. Hoe groter het
oppervlakte hoe meer warme er wordt uitgestraald en des te moeilijker het is
om warm te blijven.
o Extremofielen kunnen overleven bij extreme temperaturen.
- Lucht

, o Is nodig voor de fotosynthese in planten
o Wind is verantwoordelijk voor het verspreiden van stuifmeel en zaden, maar ook
voor het verversen van de verbruikte lucht
- Water
o Water is bij planten verantwoordelijk voor natuurlijke selectie
 Waterplanten hebben smalle, dunne bladeren en slappe stengels
 Waterplanten die nog gedeeltelijk boven water leven hebben holle
stengels met luchtkanalen en bladeren met huidmondjes.
 Landplanten in een gematigd milieu hebben een cuticula op de bladeren
en aan de onderkant huidmondjes
 Landplanten in een vochtig milieu hebben een dunnere cuticula en de
huidmondjes zijn overal op de bladeren te vinden.
 Landplanten in een droog milieu hebben dikkere cuticula en weinig
huidmondjes.
 Dieren met een waterdicht pantser en geconcentreerde urine kunnen
overleven in een droge omgeving
 Sommige diersoorten kunnen overleven zonder water, ze maken gebruik
van het water dat vrijkomt bij stofwisselingsprocessen en waterdamp in
de lucht.
 Hoe warmer het water, hoe minder zuurstof
 Stilstaand water bevat minder zuurstof dan stromend water
- Bodem
o Sedimentatie = afzetten van lagen zand, klei of gesteenten (door water, wind &
ijs)
o Erosie = lagen zand, klei of gesteenten worden afgesleten (door water, wind &
ijs)
o Humus = laag dode plantaardige en dierlijke resten dat de bodemstructuur
verandert. Doordat het water vasthoudt worden zandgronden vochtiger end
kleigronden juist korreliger.
o Een kleibodem heeft kleine korrels die tegen elkaar aanplakken. Het heeft dus
ook weinig lucht en houdt voedingstoffen lang vast. Wortels kunnen er moeilijk
doordringen.
o Een zandbodem heeft grote korrels met daartussen veel lucht. Hierdoor zinkt
water met voedingstoffen snel diep de bodem in.



Biotische factoren:
- Intraspecifieke relaties = relaties tussen soortgenoten
 Voortplanting zorgt er voor dat variatie blijft bestaan.
 Doordat er concurrentie is binnen de soort is teritoriumgedrag ontstaan
 Ook planten beconcurreren elkaar om licht
- Interspecifieke relaties = relaties tussen verschillende soorten
 Voedselrelaties
 Vraat = het opeten van planten
 Predator-prooi-relatie = predator (natuurlijjke vijand) eet prooi
 Aanpassingen die de pakkans kleiner maken
o Leven in groepen