Volledige Samenvatting Gezondheidsbevordering (Z25290), Sport en Bewegen Thomas More

Gezondheidsbevordering:
samenvatting

,Hoofdstuk 1: begrippen en definities
Gezondheid

 Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) sinds 1948: “gezondheid is een toestand van
compleet fysiek, mentaal en sociaal welbevinden en niet slechts de afwezigheid of gebrek
van ziekte”
 Niet louter lichamelijk

Gezondheidsmodel van Lalonde (1974)

 Gezondheid bepaald door…
o Biologische of genetische aanleg
o Leefstijl
o Leefomgeving
o Organisatie van de gezondheidszorg

Gezondheidsbevordering
 Green & Kreuter: “een combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die (samen)
gezond gedrag en gezonde levenscondities stimuleren.
 WHO: “is een proces dat mensen in staat stelt om meer controle uit te oefenen over hun
gezondheid en deze te verbeteren, is niet enkel de verantwoordelijkheid van gezondheidssector

Gezondheidsvoorlichting
 = Gezondheidseducatie, -voorlichting en -opvoeding
 Vroeger: informatie geven over wat wel en niet gezond is zorgt dat mensen gezonde keuze
maken
o Vaststelling:
 kennis niet genoeg (cognitieve dissonantie)
 weten ≠ kunnen
 Nieuwe visie: “combinatie van leerervaringen ontwikkeld en ontworpen om mensen en
gemeenschappen te helpen hun gezondheid te bevorderen”
o Alle methoden  mensen doelbewust motiveren tot (blijven) stellen gezonder
gedrag
o Aanleren vaardigheden om kennis in praktijk te brengen

Cognitieve dissonantie: psychologie 101

 Definitie: “onaangename spanning die iemand ervaart als gedrag niet overeenstemt met
overtuigingen/normen/waarden”
 Oplossing: eerder overtuiging aanpassen dan gedrag
 Bv. Roken

,Gezondheidsvoorlichting = onvolledig

 Beperkingen:
o Enkel bewuste keuze voor (on)gezond gedrag
o Veronderstelt min of meer vrijwillige verandering
o Richt zich niet echt op gedrag, meer op intentie
 Andere bepalende factoren van gedrag:
o Voorzieningen
o Regelgeving, controle, sancties



Omgevingsveranderingen
Omgeving = grote impact

 Veel interventies mogelijk: Nudging (voorbeelden)
o Safe seks: gratis condoom
o Fysieke activiteit: verlichte piste
o Gehoorbescherming: oordoppen op feestjes
o Gezonde drank: waterkraantjes op school
o Gezonde voeding: in kookprogramma’s
 Gezond gedrag leuk/mogelijk/gewaardeerd maken
 Ongezond gedrag onaangenaam/moeilijk/onmogelijk maken

Nudging, de evidence base

 Trapgebruik:
o Heeft gezondheidsvoordelen
o Goedkope, laagdrempelige fysieke activiteit, onafhankelijk van weer
o Samenspel: psychologie & omgeving
 Onderzoek Boen et al (2010): effect signalisatie
o Op 3 locaties: Shopping Hasselt, Station Hasselt, Station Harelbeke




o Resultaten:

, o Conclusie:
 Beperkingen van studie
 Observatie op 1 dag
 Tijdens rush-hour (psycho-sociale omgeving)
 Eenvoudige, goedkope signalisatie  beperkt maar werkend effect
 Verschillen tss 3 locaties: omgevingsfactoren van belang

Fundamentele attributie fout: psychologie 101

 Definitie: neiging om bij interpreteren v gedrag v anderen:
o Overmatige nadruk op interne factoren (persoonlijke karaktertrekken)
o Minimaliseren situationele invloeden
 Voorbeeld: sporten
o Interne factor: “hij is te lui om te sporten”
o Situationele invloed: “geen tijd om te sporten door kinderen

Gezond gedrag leuk/mogelijk/gewaardeerd maken

 Voorbeeld 1: actief transport
o Stedenbouwkundigen
 Veilige fietspaden
o Werkgevers
 Fietsvergoeding
 Douches op werk
 Fiets ter beschikking stellen
o Gezondheidssector
 Promoten vanuit gezondheidswinst
 Voorbeeld 2: corporate athlete
o Overheid:
 Regelgeving & subsidie ifv gezondheidsbeleid op werk
o Werkgever:
 Sociale norm
o Architecten
 Fietsenstalling, douches, fitness

Ongezond gedrag onaangenaam/moeilijk/onmogelijk maken

 Voorbeeld 1: veiligheidsgordel
o Autoconstructeurs
 Standaard gemonteerd
 Elektronische waarschuwing
o Overheid/wetgevende macht
 Dragen veiligheidsgordel wettelijk verplicht
 Controles & boetes
o Gezondheidssector
 Voorlichtingscampagnes om mensen te motiveren


Niet enkel verantwoordelijkheid van gezondheidssector: kijk breed
 Ook initiatieven buiten gezondheidssector: belangrijke impact op gezondheid