Histologie van de Grondweefsels
De 4 grondweefselsoorten
• Epitheelweefsel
• Bindweefsel
• Spierweefsel
• Zenuwweefsel
Epitheelweefsel
Bedekt blootgestelde oppervlakten, omgeeft interne doorgangen en vormt klieren.
Epitheelweefsel ligt op het bindweefsel en bestaat uit aaneengesloten cellen.
Functies van het epitheel
• Zorgt voor fysieke bescherming: beschermt blootgestelde en interne oppervlakten
tegen scheren, uitdroging en afbraak door chemische stoffen
• Beheert de permeabiliteit: Veel epitheelcellen bevatten ‘machines’ om de absorptie
en secretie van specifieke substanties te reguleren. Ook hormonensignalen kunnen
de permeabiliteit beïnvloeden
• Levert gevoel: de meeste epitheelcellen zijn extreem gevoelig voor stimulatie, door
de aanwezigheid van sensorische zenuwen
• Produceert speciale secreties: epitheelcellen die secretie produceren zijn klieren.
Kenmerken van het epitheelweefsel
• Polariteit: de structurele of functionele verschillen tussen de blootgestelde en
vastzittende structuren. Epitheelcellen hebben een duidelijke apicale (bovenkant),
laterale (zijkant) en basale (onderkant) zijde.
• Cellulairiteit: epitheelcellen worden strak aan elkaar gebonden door Cell-junctions
• Hebben een basaal membraan aan de onderkant. Epitheelcellen zijn hiermee
bevestigd aan het basale lamina en reticulair lamina.
• Avasculariteit: epitheelweefsel is niet doorbloed
• Regeneratie: Epitheelcellen die beschadigd of verloren raken aan de apicale zijde,
worden continu vervangen door de deling van stamcellen in het epitheel.
Specialisaties van de apicale zijde
• Microvilli: zorgen voor oppervlakte vergroting door het
cytoskelet van actine filamenten.
• Cilia: zorgen voor het verplaatsen van vocht/vloeistof
door middel van de trilhalen, ook sensorisch. Het
cytoskelet bestaat hier uit microtubulli
1
, Intracellulaire cel verbindingen
• Tight junctions: laterale verbinding die
buurcellen aan elkaar verbindt.
Voorkomt lekken van moleculen tussen de
cellen. Helpt de cellen polariseren
• Adhesion belt: knop die terminal webs tussen
epitheelcellen verbindt
• Desmosome: verbindt intermediaire
filamenten tussen de buurcellen.
• Adherens junction: verbindt actine bundels
tussen buurcellen
• Button desmosome: koppelt de
adhesiemoleculen aan de intermediaire
filamenten
• Desmosome: verbindt de intermediaire
filamenten van buurcellen
• Hemidesmosome: bevindt zich aan de
onderkant. Intermediaire filamenten worden
verbonden aan extracellulaire structuren uit het basale lamina.
• Gap junctions: 6 connexon eiwitten vormen een kanaal waardoor kleine
intracellulaire wateroplosbare moleculen (incl. ionen en metabolieten) van cel tot cel
kunnen diffuseren.
Celvormen van het epitheelweefsel
Simple: 1 lagig Stratified: meerlagig
Squamous: platte plaveisel
Cubuidal: kubisch
Columnar: zuilvormig/cilindrisch
*Pseudogelaagd: 1 lagig maar valt onder
meerlagig. Doordat de kern zich op verschillende hoogten bevindt,
lijkt het op meer lagen.
Epitheel klierweefsel
Vaak insnoering van epitheelweefsel. Parenchym (kliercellen) en stroma (bindweefsel ter
ondersteuning). Vaal zijn er secretiegranula aanwezig.
Afgifte van het klierweefsel
Endocriene klieren: afgifte van hormonen direct aan lumen (bloed/lyfme) zonder afvoerbuis
Exocriene klieren: afgifte via afvoerbuis aan epitheliale oppervlakten
3 soorten kliersecretie
• Merocriene secretie: Product wordt uitgescheden door exocytose van secretie vesicel
aan apicale zijde
• Apocriene secretie: Het apicale cytoplasma (inclusief de secretie vesicels en
cytoplasmatische componenten) wordt geloosd aan de apicale zijde. Kliercel groeit
en herstelt voordat een nieuwe secretie plaats kan vinden.
• Holocriene secretie: Bovenste cellen barsten en legen hun cytoplasma met
secretieproduct. Door continue deling van onderliggende stamcellen worden de
cellen vervangen.
2
De 4 grondweefselsoorten
• Epitheelweefsel
• Bindweefsel
• Spierweefsel
• Zenuwweefsel
Epitheelweefsel
Bedekt blootgestelde oppervlakten, omgeeft interne doorgangen en vormt klieren.
Epitheelweefsel ligt op het bindweefsel en bestaat uit aaneengesloten cellen.
Functies van het epitheel
• Zorgt voor fysieke bescherming: beschermt blootgestelde en interne oppervlakten
tegen scheren, uitdroging en afbraak door chemische stoffen
• Beheert de permeabiliteit: Veel epitheelcellen bevatten ‘machines’ om de absorptie
en secretie van specifieke substanties te reguleren. Ook hormonensignalen kunnen
de permeabiliteit beïnvloeden
• Levert gevoel: de meeste epitheelcellen zijn extreem gevoelig voor stimulatie, door
de aanwezigheid van sensorische zenuwen
• Produceert speciale secreties: epitheelcellen die secretie produceren zijn klieren.
Kenmerken van het epitheelweefsel
• Polariteit: de structurele of functionele verschillen tussen de blootgestelde en
vastzittende structuren. Epitheelcellen hebben een duidelijke apicale (bovenkant),
laterale (zijkant) en basale (onderkant) zijde.
• Cellulairiteit: epitheelcellen worden strak aan elkaar gebonden door Cell-junctions
• Hebben een basaal membraan aan de onderkant. Epitheelcellen zijn hiermee
bevestigd aan het basale lamina en reticulair lamina.
• Avasculariteit: epitheelweefsel is niet doorbloed
• Regeneratie: Epitheelcellen die beschadigd of verloren raken aan de apicale zijde,
worden continu vervangen door de deling van stamcellen in het epitheel.
Specialisaties van de apicale zijde
• Microvilli: zorgen voor oppervlakte vergroting door het
cytoskelet van actine filamenten.
• Cilia: zorgen voor het verplaatsen van vocht/vloeistof
door middel van de trilhalen, ook sensorisch. Het
cytoskelet bestaat hier uit microtubulli
1
, Intracellulaire cel verbindingen
• Tight junctions: laterale verbinding die
buurcellen aan elkaar verbindt.
Voorkomt lekken van moleculen tussen de
cellen. Helpt de cellen polariseren
• Adhesion belt: knop die terminal webs tussen
epitheelcellen verbindt
• Desmosome: verbindt intermediaire
filamenten tussen de buurcellen.
• Adherens junction: verbindt actine bundels
tussen buurcellen
• Button desmosome: koppelt de
adhesiemoleculen aan de intermediaire
filamenten
• Desmosome: verbindt de intermediaire
filamenten van buurcellen
• Hemidesmosome: bevindt zich aan de
onderkant. Intermediaire filamenten worden
verbonden aan extracellulaire structuren uit het basale lamina.
• Gap junctions: 6 connexon eiwitten vormen een kanaal waardoor kleine
intracellulaire wateroplosbare moleculen (incl. ionen en metabolieten) van cel tot cel
kunnen diffuseren.
Celvormen van het epitheelweefsel
Simple: 1 lagig Stratified: meerlagig
Squamous: platte plaveisel
Cubuidal: kubisch
Columnar: zuilvormig/cilindrisch
*Pseudogelaagd: 1 lagig maar valt onder
meerlagig. Doordat de kern zich op verschillende hoogten bevindt,
lijkt het op meer lagen.
Epitheel klierweefsel
Vaak insnoering van epitheelweefsel. Parenchym (kliercellen) en stroma (bindweefsel ter
ondersteuning). Vaal zijn er secretiegranula aanwezig.
Afgifte van het klierweefsel
Endocriene klieren: afgifte van hormonen direct aan lumen (bloed/lyfme) zonder afvoerbuis
Exocriene klieren: afgifte via afvoerbuis aan epitheliale oppervlakten
3 soorten kliersecretie
• Merocriene secretie: Product wordt uitgescheden door exocytose van secretie vesicel
aan apicale zijde
• Apocriene secretie: Het apicale cytoplasma (inclusief de secretie vesicels en
cytoplasmatische componenten) wordt geloosd aan de apicale zijde. Kliercel groeit
en herstelt voordat een nieuwe secretie plaats kan vinden.
• Holocriene secretie: Bovenste cellen barsten en legen hun cytoplasma met
secretieproduct. Door continue deling van onderliggende stamcellen worden de
cellen vervangen.
2
