SOCIALE PSYCHOLOGIE
Samenvatting
Hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 & 8
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding: Wat is sociale psychologie?.............................................................3
Studieobject en definitie van de sociale psychologie.....................................................................3
Werkwijze van de sociale psychologie...........................................................................................3
Het experiment als methode...........................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: Hulpverlenend gedrag....................................................................................5
Kitty Genovese..............................................................................................................................5
Diffusie van de verantwoordelijkheid............................................................................................5
Darley & Latané...............................................................................................................................................5
Factoren van invloed op het hulpverlenend gedrag......................................................................6
Bekendheid van medegetuigen.......................................................................................................................6
Competentie van de omstanders....................................................................................................................6
Kosten en baten...............................................................................................................................................7
Schuldgevoel....................................................................................................................................................8
Inschatten van de ernst van de noodsituatie..................................................................................................8
Kenmerken van de hulpverlener.....................................................................................................................9
Cognitief decisiemodel van Darley & Latané...............................................................................10
Hoofdstuk 3: Agressie........................................................................................................12
Inleiding en definitie....................................................................................................................12
Agressief gedrag en de prikkelsituatie.........................................................................................12
Pijn.................................................................................................................................................................12
Ruimte............................................................................................................................................................12
De socius........................................................................................................................................................13
Temperatuur..................................................................................................................................................13
Provocatie......................................................................................................................................................14
Territoriumleer............................................................................................................................14
Intrapersoonlijke oorzaken.........................................................................................................14
Aangeleerde agressie..................................................................................................................15
Macht en agressie.......................................................................................................................15
Experiment Stanley Milgram.........................................................................................................................16
Varianten op het basisexperiment................................................................................................................16
Waarom gehoorzaamt men?.........................................................................................................................17
Ethische bedenkingen....................................................................................................................................19
Hoofdstuk 4: Macht en onmacht.......................................................................................19
Macht..........................................................................................................................................19
Stanford Prison Experiment.........................................................................................................19
Kritiek:............................................................................................................................................................19
Stockholm-syndroom..................................................................................................................20
Aangeleerde hulpeloosheid.........................................................................................................20
Hoofdstuk 5: Sociale cognitie en sociale perceptie.............................................................24
Sociale waarneming....................................................................................................................24
1
, Sociale cognitie & sociale waarneming........................................................................................24
Selectie in de sociale waarneming.................................................................................................................24
Selectie in de sociale waarneming.................................................................................................................24
Interpretatie in de sociale waarneming........................................................................................................24
Structurering in de sociale waarneming........................................................................................................26
Hoofdstuk 6: Zelfcognitie en zelfperceptie.........................................................................28
Zelfperceptie...............................................................................................................................28
Zelfattributie...............................................................................................................................28
Zelfperceptietheorie (Daryl Bem)..................................................................................................................28
Attributiestijl - Julian Rotter...........................................................................................................................28
Sociale facilitatie en sociale inhibitatie........................................................................................29
Sociale facilitatie:...........................................................................................................................................29
Sociale inhibitie:.............................................................................................................................................29
Sociale activeringstheorie (Zajonc)..............................................................................................29
Social loafing (sociaal lanterfanten).............................................................................................30
Hoofdstuk 7: Attitudeleer..................................................................................................31
Inleiding......................................................................................................................................31
Wat zijn attitudes?.........................................................................................................................................31
Ontstaan en vervorming van attitudes........................................................................................31
Cognitieve invloeden.....................................................................................................................................31
Affectieve en irrationele invloeden...............................................................................................................31
Centrale vs. perifere route naar overtuiging.................................................................................................32
Attitudeverandering door conditionering.....................................................................................................32
Habituatie, aanbiedingseffect en nabijheidseffect........................................................................................32
Onbewuste vervormingsprocessen...............................................................................................................34
In-group vs out-group..................................................................................................................34
Attitudes als een gestalt..............................................................................................................35
De Yale attitude change approach...............................................................................................37
Who says what to whom?.............................................................................................................................37
Hoofdstuk 8: Het individu versus de groep.........................................................................39
Inleiding......................................................................................................................................39
Sociale normering.......................................................................................................................39
Instrumentele sociale vergelijking.................................................................................................................39
Conformisme...............................................................................................................................40
Normatieve sociale vergelijking.....................................................................................................................40
Verschil tussen Asch en Sherif.......................................................................................................................41
Vergelijking tussen Asch en Milgram.............................................................................................................41
Deviantie.....................................................................................................................................41
De groep versus de deviant...........................................................................................................................41
De deviant versus de groep...........................................................................................................................41
2
, Hoofdstuk 1: Inleiding: Wat is sociale psychologie?
- Hoe reageren individuen in sociale situaties?
- of
- Wat is de invloed van (de aanwezigheid en het gedrag van) anderen op een individu?
- Belangrijk gegeven: je wordt ALTIJD door anderen beïnvloed!
o Dus: zowat alle gedrag is sociaal gedrag
o Maar hier: meestal de expliciete interactie tussen individuen
o We worden beïnvloed door anderen, of we willen of niet.
o Want: we zijn kuddedieren
Studieobject en definitie van de sociale psychologie
- Het materiële object:
o Hoe wordt het gedrag van mensen beïnvloed door (het gedrag van) anderen?
- Het formele object:
o Wat zijn de wetmatigheden hierin?
Werkwijze van de sociale psychologie
Drie dimensies
- Breedte
o Zo breed mogelijk onderzoeksgebied
o Zo breed mogelijke populatie
- Diepte
- Hoogte
o Nadelen
3
Samenvatting
Hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 & 8
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Inleiding: Wat is sociale psychologie?.............................................................3
Studieobject en definitie van de sociale psychologie.....................................................................3
Werkwijze van de sociale psychologie...........................................................................................3
Het experiment als methode...........................................................................................................................4
Hoofdstuk 2: Hulpverlenend gedrag....................................................................................5
Kitty Genovese..............................................................................................................................5
Diffusie van de verantwoordelijkheid............................................................................................5
Darley & Latané...............................................................................................................................................5
Factoren van invloed op het hulpverlenend gedrag......................................................................6
Bekendheid van medegetuigen.......................................................................................................................6
Competentie van de omstanders....................................................................................................................6
Kosten en baten...............................................................................................................................................7
Schuldgevoel....................................................................................................................................................8
Inschatten van de ernst van de noodsituatie..................................................................................................8
Kenmerken van de hulpverlener.....................................................................................................................9
Cognitief decisiemodel van Darley & Latané...............................................................................10
Hoofdstuk 3: Agressie........................................................................................................12
Inleiding en definitie....................................................................................................................12
Agressief gedrag en de prikkelsituatie.........................................................................................12
Pijn.................................................................................................................................................................12
Ruimte............................................................................................................................................................12
De socius........................................................................................................................................................13
Temperatuur..................................................................................................................................................13
Provocatie......................................................................................................................................................14
Territoriumleer............................................................................................................................14
Intrapersoonlijke oorzaken.........................................................................................................14
Aangeleerde agressie..................................................................................................................15
Macht en agressie.......................................................................................................................15
Experiment Stanley Milgram.........................................................................................................................16
Varianten op het basisexperiment................................................................................................................16
Waarom gehoorzaamt men?.........................................................................................................................17
Ethische bedenkingen....................................................................................................................................19
Hoofdstuk 4: Macht en onmacht.......................................................................................19
Macht..........................................................................................................................................19
Stanford Prison Experiment.........................................................................................................19
Kritiek:............................................................................................................................................................19
Stockholm-syndroom..................................................................................................................20
Aangeleerde hulpeloosheid.........................................................................................................20
Hoofdstuk 5: Sociale cognitie en sociale perceptie.............................................................24
Sociale waarneming....................................................................................................................24
1
, Sociale cognitie & sociale waarneming........................................................................................24
Selectie in de sociale waarneming.................................................................................................................24
Selectie in de sociale waarneming.................................................................................................................24
Interpretatie in de sociale waarneming........................................................................................................24
Structurering in de sociale waarneming........................................................................................................26
Hoofdstuk 6: Zelfcognitie en zelfperceptie.........................................................................28
Zelfperceptie...............................................................................................................................28
Zelfattributie...............................................................................................................................28
Zelfperceptietheorie (Daryl Bem)..................................................................................................................28
Attributiestijl - Julian Rotter...........................................................................................................................28
Sociale facilitatie en sociale inhibitatie........................................................................................29
Sociale facilitatie:...........................................................................................................................................29
Sociale inhibitie:.............................................................................................................................................29
Sociale activeringstheorie (Zajonc)..............................................................................................29
Social loafing (sociaal lanterfanten).............................................................................................30
Hoofdstuk 7: Attitudeleer..................................................................................................31
Inleiding......................................................................................................................................31
Wat zijn attitudes?.........................................................................................................................................31
Ontstaan en vervorming van attitudes........................................................................................31
Cognitieve invloeden.....................................................................................................................................31
Affectieve en irrationele invloeden...............................................................................................................31
Centrale vs. perifere route naar overtuiging.................................................................................................32
Attitudeverandering door conditionering.....................................................................................................32
Habituatie, aanbiedingseffect en nabijheidseffect........................................................................................32
Onbewuste vervormingsprocessen...............................................................................................................34
In-group vs out-group..................................................................................................................34
Attitudes als een gestalt..............................................................................................................35
De Yale attitude change approach...............................................................................................37
Who says what to whom?.............................................................................................................................37
Hoofdstuk 8: Het individu versus de groep.........................................................................39
Inleiding......................................................................................................................................39
Sociale normering.......................................................................................................................39
Instrumentele sociale vergelijking.................................................................................................................39
Conformisme...............................................................................................................................40
Normatieve sociale vergelijking.....................................................................................................................40
Verschil tussen Asch en Sherif.......................................................................................................................41
Vergelijking tussen Asch en Milgram.............................................................................................................41
Deviantie.....................................................................................................................................41
De groep versus de deviant...........................................................................................................................41
De deviant versus de groep...........................................................................................................................41
2
, Hoofdstuk 1: Inleiding: Wat is sociale psychologie?
- Hoe reageren individuen in sociale situaties?
- of
- Wat is de invloed van (de aanwezigheid en het gedrag van) anderen op een individu?
- Belangrijk gegeven: je wordt ALTIJD door anderen beïnvloed!
o Dus: zowat alle gedrag is sociaal gedrag
o Maar hier: meestal de expliciete interactie tussen individuen
o We worden beïnvloed door anderen, of we willen of niet.
o Want: we zijn kuddedieren
Studieobject en definitie van de sociale psychologie
- Het materiële object:
o Hoe wordt het gedrag van mensen beïnvloed door (het gedrag van) anderen?
- Het formele object:
o Wat zijn de wetmatigheden hierin?
Werkwijze van de sociale psychologie
Drie dimensies
- Breedte
o Zo breed mogelijk onderzoeksgebied
o Zo breed mogelijke populatie
- Diepte
- Hoogte
o Nadelen
3