Samenvatting tijdvak 5 geschiedenis

Tijdvak 5
De Europese expansie

West-Europeanen hebben een beperkt wereldbeeld

Alleen Europa, Noord-Afrika en de Arabische wereld zijn bekend

Vanaf 15e eeuw: Europese expansie

Redenen:
 Economie  handel: specerijen, zijde, goud en zilver
 Politiek  veroveren van groot rijk
 Cultuur  verspreiding van het Christendom en nieuwsgierigheid en zucht naar
avontuur

Spaanse conquistadores koloniseren de rijken van de Azteken en de Inca’s

Gevolgen:
 Indianen sterven door Europese ziektes
 Indianen worden gekerstend (christendom)
 Indianen worden gedwongen tot arbeid

1542: Trans-Atlantische slavenhandel



Renaissance en humanisme

Nieuw mensbeeld voor bovenlaag van de rijke handelaren:

Middeleeuwen:
 Memento mori (gedenkt te sterven)
 Hemel of hel, daar leefde men toen voor

Renaissance:
 Carpe Diem (pluk de dag)
 Leven op aarde is ook belangrijk

Nieuwe belangstelling voor klassiek erfgoed (Grieken en Romeinen)

 Wedergeboorte: renaissance

Humanisme  geleerden die op basis van de geschriften van de oude Grieken en Romeinen
probeerde de wereld beter te begrijpen

, Nieuwe wetenschappelijke belangstelling:
 Kritische denkhouding
 Universele mens (die van alles verstand had)

 Proberen de wereld te verklaren op een rationele manier



De kerkhervorming

Toenemende kritiek op de geestelijkheid:
 Streven naar wereldrijke macht door de paus
 Luxeleven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid
 Slechte opleiding van parochiepriesters

Mensen die afweken van de katholieke leer werden vervolgd door de inquisitie

Inquisitie  kerkelijke rechtbank die niet-katholieke (ketters) opspoorden en veroordeeld

Vanaf 15e eeuw: kritiek op de geestelijkheid kon snel worden verspreid via de nieuw
uitgevonden drukpers

Gevolg
 Begin van kerkhervorming of reformatie
 Protestbeweging tegen misstanden en manieren van geloven in de katholieke kerk

Katholieke kerk:
 Paus:
- De kerk bepaalt de geloofsregels
- Geestelijkheid is nodig voor contact tussen god en de gelovigen
Humanisten
 Erasmus, Luther en Calvijn
- Kerk is niet bezig met het geloof, maar met bijgeloof, rijkdom en macht
- Bijbel is de basis van het geloof
- Geestelijkheid is niet nodig

Luther + Calvijn = protestant

Katholiek:
 Paus is de leider van de kerk
 Alle ambten in de organisatie van de kerk vervuld worden door geestelijken
 Geestelijken mogen niet trouwen
Protestant:
 Er is geen aparte leider van alle protestantse groeperingen samen
 Alle taken in de kerk worden door leken vervuld behalve het ambt van predikant
 Predikanten mogen trouwen