Samenvatting tijdvak 7 geschiedenis

Tijdvak 7
De Verlichting

Rationalisme  vertrouwen op het verstand

Bijvoorbeeld:
 Humanisten uit de Renaissance zorgen voor een nieuwe wetenschappelijke
belangstelling
 Door gebruik van het gezond verstand en een systematisch manier van onderzoek
ontstaat de wetenschappelijke revolutie

Wetenschappelijk revolutie  kritische denkhouding en systematische manier van
onderzoek zorgde voor vele nieuwe ontdekkingen

Bijvoorbeeld:
 Astronomie
 Biologie
 Natuurwetenschappen

Veel zaken bleken te doen aan natuurwetenschappen

Verlichting  stroming van geleerden die meende dat alles met behulp van het verstand
kon worden verklaard. Dat zou bijdragen aan de vooruitgang van de samenleving

 Groot vertrouwen in rationeel denken

 De wetenschappelijke manier van onderzoek kon gebruikt worden voor alle terreinen
van de samenleving

 Door de verlichting was grote maatschappelijke vooruitgang mogelijk


Voorbeelden van verlicht denken:

Religie
 Voltaire
- Voor tolerantie en godsdienstvrijheid
- Twijfelde aan het belang van de geestelijkheid
- Deïsme: god heeft de wereld gemaakt, maar heeft er geen invloed meer op

Politiek
 Voltaire
- (Verlichte) absolute vorst is nodig om het domme volk te regeren

 Rousseau

, - Volkssoevereiniteit: alle macht bij het volk
- Sociaal contract: afspraken die gelden voor de gehele bevolking
 Locke
- Sociaal contract
- Overheid moet de natuurlijke rechten van de burgers beschermen
 Montesquieu
- Trias politica: scheiding van de machten voorkomt machtsmisbruik

Sociale verhoudingen
 Rousseau
- Tegen standensamenleving van het ancien regime: mensen zijn van nature
gelijkwaardig aan elkaar
Economie
 Smith
- Zoveel mogelijk vrijheid in de economie: vrijhandel en weinig bemoeienis van de
overheid

Verlichte ideeën werden verspreid via:
 Brieven
 Boeken  encyclopedie
 Salonbijeenkomsten



Verlichte absolutisme

Verlicht absolutisme  regeringsvorm waarbij de vorst probeert om met verlichte ideeën
zijn bestuur te verbeteren, maar wel alle macht blijft houden

Bijvoorbeeld
 Frederik de Grote: “alles door het volk, niets door het volk”
(Pruisen)

Maatregelen Frederik de Grote:
 Godsdienstvrijheid
 Introductie aardappel als volksvoedsel
 Droogleggen moerassen voor nieuwe landbouwgrond

Andere voorbeelden van verlichte absolute vorsten:
 Catharina de Grote (Rusland)
 Jozef II (Oostenrijk)

Standensamenleving bleef bestaan
Geestelijkheid  adel  boeren & burgers

Frankrijk: Ancien regime (oude orde)
Slavernij en abolitionisme