RT Samenvatting periode 4
1.4cRT1 Mamma schampvelden
De behandeling van een mamma carcinoom is veelal een multidisciplinaire behandeling. Bestaande
uit chirurgie, chemotherapie (trend toenemend gebruik van neo-adjuvante chemotherapie),
radiotherapie en hormoon/immunotherapie.
De rol van radiotherapie komt kijken bij een MST (borstsparende therapie). Hierbij is veelal eerst de
tumor chirurgisch weggehaald. Om alle kankercellen ook echt weg te krijgen wordt hierna nog
radiotherapie gedaan. Dit is een bestraling van de gehele borst (d.m.v. schampvelden) en het doel is
hierbij om lokale recidieven te voorkomen. Tijdens de operatie zijn er clips op de plaats van de tumor
geplaatst zodat de plek van de tumor nog te herkennen is.
Wanneer er sprake is van mastectomie (borst amputatie) hoeft er geen radiotherapie meer gedaan
te worden tenzij er sprake is van risicofactoren zoals ingroei van het tumor weefsel onder de borst (in
de thoraxwand). Er wordt gekozen voor schampende velden omdat daarmee het longweefsel zoveel
mogelijk bespaard wordt.
De radiotherapeutische behandeling wordt steeds meer geïndividualiseerd per patiënt. Zo kan er
gekozen worden voor een boost of voor no boost in het tumor bed. Bij vrouwen jonger dan 40 jaar
wordt er altijd een boost gegeven boven op de schampvelden. Dit is omdat uit onderzoek blijkt dat
het risico op een recidief heel groot is en hiermee verklein je de kans. Bij vrouwen ouder dan 40 jaar
wordt dit niet gedaan als er geen risicofactoren zijn. Als deze er wel zijn, wordt er een extra boost
gegeven. Een boost geeft een negatief effect op cosmetica.
Een andere keuze die gemaakt kan worden gaat over de na bestraling van de borst. Deze wordt
eigenlijk altijd gedaan, behalve bij laag risico patiënten die ouder zijn dan 50 jaar. Zij krijgen een
partiele borst radiotherapie (PBI).
Als patiënten ouder zijn dan 70 jaar en een extreem laag risico hebben, wordt er wel eens voor
gekozen om geen radiotherapie meer te doen na een MST. Dit wordt altijd gedaan in overleg met de
patiënt en hierbij wordt rekening gehouden met co morbiditeit en levensverwachting.
Hypofractionering:
Bij hypofractionering wordt per fractie een hogere dosis (>2Gy) gegeven, hierdoor is de totale dosis
lager en is de totale behandelduur meestal korter dan bij conventioneel gefractioneerde bestraling.
Bij no boost: 25 x 2Gy hypo: 15 x 2,66 Gy. Hypofractionering leidt bij bestraling van de mamma tot
een vergelijkbare lokale 10 jaar recidief kans en een vergelijkbare cosmetica.
Voorbereiding CT:
De houding is met de armen omhoog (in radiotherapie houding) m.b.v. hulpstukken.
Voordat ze de CT gaan maken wordt het borstweefsel gemarkeerd met koperdraad omdat het
borstweefsel moeilijk te onderscheiden is van het omliggende weefsel. Op de CT afbeelding kan hier
vervolgens duidelijk het CTV ingetekend worden d.m.v. de koper puntjes. Er is geen GTV omdat de
tumor al weg is gehaald tijdens de operatie.
vmDiBH linkszijding; er wordt gescand in inademing omdat de patiënt ook in inademing bestraald
gaat worden.
vmDiBH: voluntary moderately deep inspiration breath hold therapy. We gebruiken deze methode
omdat er dan minder hart weefsel in het bestralingsveld ligt waardoor de kans op hart dood
afneemt. Dit geldt bij bestraling van de linker borst.
, Treatmentplanning:
Er wordt gebruik gemaakt van twee schampvelden voor de gehele mamma. Dit is omdat je zo het
beste de mamma kunt bestralen waarbij er gezond weefsel bespaart blijft. De voorkeur gaat uit naar
6MV bestraling i.v.m. build-up omdat de tumor vaak aan de huid oppervlak zit. De OAR zijn: long,
hart, contra laterale mamma. Je wilt dat de schampvelden divergentie vrij zijn aan de longzijde om
zo het longweefsel te besparen.
Booster: het tumorbedje krijgt hierbij een extra dosis. Dit kan gedaan worden met een sequentiële
techniek of met een simultaneaous integrated boost (SIB) techniek. De schampvelden hebben een
primair PTV en de Boost heeft een PTVBoost waar nog extra dosis in komt.
Sequentieel: de schampvelden en de booster velden worden afzonderlijk van elkaar gepland en
gestraald. Ze worden bv eerst 16x via schampvelden bestraald, daarna wordt er nog 5x een booster
dosis gegeven.
Simultaneous integrated boost (SIB): de boost dosis wordt meegerekend en gepland met de
schampvelden. Dit betekent dus dat bij alle 21 fracties de schampvelden en het boostveld wordt
gegeven.
Vrijwel alles wordt met SIB bestraald.
Voordeel van SIB: optimalisatie TV door geïntegreerde planningstechniek, hierdoor verkleint je 95%
isodose gebied waardoor gezond weefsel beter bestraald wordt. Dit zal ook leiden tot een betere
cosmetiek. Ook zal dit leiden tot minder fracties waardoor de patiënt minder vaak hoeft te komen.
Uitvoering:
- De patiënt wordt gepositioneerd op de tafel d.m.v. markering referenties van de CT scan
- Hierna wordt er een verplaatsing toegepast tot het definitieve isocentrum. Als de patiënt
bestraald moet worden met vmDiBH techniek, moet ook de verplaatsing plaatsvinden tijdens
inademing.
- Positieverificatie; je wilt weten of de patiënt goed gepositioneerd is. Bij de schampvelden
wordt gebruik gemaakt van een EPID controle. Als er ook een booster techniek toegepast
wordt, gebruik je een CBCT ter controle. Dit is omdat je met een CBCT kunt matchen met de
clips in het operatiegebied.
1.4cRT1 Mamma schampvelden
De behandeling van een mamma carcinoom is veelal een multidisciplinaire behandeling. Bestaande
uit chirurgie, chemotherapie (trend toenemend gebruik van neo-adjuvante chemotherapie),
radiotherapie en hormoon/immunotherapie.
De rol van radiotherapie komt kijken bij een MST (borstsparende therapie). Hierbij is veelal eerst de
tumor chirurgisch weggehaald. Om alle kankercellen ook echt weg te krijgen wordt hierna nog
radiotherapie gedaan. Dit is een bestraling van de gehele borst (d.m.v. schampvelden) en het doel is
hierbij om lokale recidieven te voorkomen. Tijdens de operatie zijn er clips op de plaats van de tumor
geplaatst zodat de plek van de tumor nog te herkennen is.
Wanneer er sprake is van mastectomie (borst amputatie) hoeft er geen radiotherapie meer gedaan
te worden tenzij er sprake is van risicofactoren zoals ingroei van het tumor weefsel onder de borst (in
de thoraxwand). Er wordt gekozen voor schampende velden omdat daarmee het longweefsel zoveel
mogelijk bespaard wordt.
De radiotherapeutische behandeling wordt steeds meer geïndividualiseerd per patiënt. Zo kan er
gekozen worden voor een boost of voor no boost in het tumor bed. Bij vrouwen jonger dan 40 jaar
wordt er altijd een boost gegeven boven op de schampvelden. Dit is omdat uit onderzoek blijkt dat
het risico op een recidief heel groot is en hiermee verklein je de kans. Bij vrouwen ouder dan 40 jaar
wordt dit niet gedaan als er geen risicofactoren zijn. Als deze er wel zijn, wordt er een extra boost
gegeven. Een boost geeft een negatief effect op cosmetica.
Een andere keuze die gemaakt kan worden gaat over de na bestraling van de borst. Deze wordt
eigenlijk altijd gedaan, behalve bij laag risico patiënten die ouder zijn dan 50 jaar. Zij krijgen een
partiele borst radiotherapie (PBI).
Als patiënten ouder zijn dan 70 jaar en een extreem laag risico hebben, wordt er wel eens voor
gekozen om geen radiotherapie meer te doen na een MST. Dit wordt altijd gedaan in overleg met de
patiënt en hierbij wordt rekening gehouden met co morbiditeit en levensverwachting.
Hypofractionering:
Bij hypofractionering wordt per fractie een hogere dosis (>2Gy) gegeven, hierdoor is de totale dosis
lager en is de totale behandelduur meestal korter dan bij conventioneel gefractioneerde bestraling.
Bij no boost: 25 x 2Gy hypo: 15 x 2,66 Gy. Hypofractionering leidt bij bestraling van de mamma tot
een vergelijkbare lokale 10 jaar recidief kans en een vergelijkbare cosmetica.
Voorbereiding CT:
De houding is met de armen omhoog (in radiotherapie houding) m.b.v. hulpstukken.
Voordat ze de CT gaan maken wordt het borstweefsel gemarkeerd met koperdraad omdat het
borstweefsel moeilijk te onderscheiden is van het omliggende weefsel. Op de CT afbeelding kan hier
vervolgens duidelijk het CTV ingetekend worden d.m.v. de koper puntjes. Er is geen GTV omdat de
tumor al weg is gehaald tijdens de operatie.
vmDiBH linkszijding; er wordt gescand in inademing omdat de patiënt ook in inademing bestraald
gaat worden.
vmDiBH: voluntary moderately deep inspiration breath hold therapy. We gebruiken deze methode
omdat er dan minder hart weefsel in het bestralingsveld ligt waardoor de kans op hart dood
afneemt. Dit geldt bij bestraling van de linker borst.
, Treatmentplanning:
Er wordt gebruik gemaakt van twee schampvelden voor de gehele mamma. Dit is omdat je zo het
beste de mamma kunt bestralen waarbij er gezond weefsel bespaart blijft. De voorkeur gaat uit naar
6MV bestraling i.v.m. build-up omdat de tumor vaak aan de huid oppervlak zit. De OAR zijn: long,
hart, contra laterale mamma. Je wilt dat de schampvelden divergentie vrij zijn aan de longzijde om
zo het longweefsel te besparen.
Booster: het tumorbedje krijgt hierbij een extra dosis. Dit kan gedaan worden met een sequentiële
techniek of met een simultaneaous integrated boost (SIB) techniek. De schampvelden hebben een
primair PTV en de Boost heeft een PTVBoost waar nog extra dosis in komt.
Sequentieel: de schampvelden en de booster velden worden afzonderlijk van elkaar gepland en
gestraald. Ze worden bv eerst 16x via schampvelden bestraald, daarna wordt er nog 5x een booster
dosis gegeven.
Simultaneous integrated boost (SIB): de boost dosis wordt meegerekend en gepland met de
schampvelden. Dit betekent dus dat bij alle 21 fracties de schampvelden en het boostveld wordt
gegeven.
Vrijwel alles wordt met SIB bestraald.
Voordeel van SIB: optimalisatie TV door geïntegreerde planningstechniek, hierdoor verkleint je 95%
isodose gebied waardoor gezond weefsel beter bestraald wordt. Dit zal ook leiden tot een betere
cosmetiek. Ook zal dit leiden tot minder fracties waardoor de patiënt minder vaak hoeft te komen.
Uitvoering:
- De patiënt wordt gepositioneerd op de tafel d.m.v. markering referenties van de CT scan
- Hierna wordt er een verplaatsing toegepast tot het definitieve isocentrum. Als de patiënt
bestraald moet worden met vmDiBH techniek, moet ook de verplaatsing plaatsvinden tijdens
inademing.
- Positieverificatie; je wilt weten of de patiënt goed gepositioneerd is. Bij de schampvelden
wordt gebruik gemaakt van een EPID controle. Als er ook een booster techniek toegepast
wordt, gebruik je een CBCT ter controle. Dit is omdat je met een CBCT kunt matchen met de
clips in het operatiegebied.
