Beroepsproduct 1 Kwaliteit van Zorg CRM
Naam student Iris van Donzel
Studentnummer
Opleiding Hbo Verpleegkunde (voltijd)
Klas
Datum 5 april 2021
Onderwijseenheid Ondernemerschap OWE 12
Stage instelling Radboudumc Nijmegen
Afdeling Hematologie (E00)
Werkbegeleiders
Examinator
,Inhoud
Hoofdstuk 1 Inleiding..................................................................................................................................... 2
1.1 Crew Resource Management.........................................................................................................................2
1.2 Crew Resource Management binnen het Radboudumc.................................................................................2
Hoofdstuk 2 Probleemanalyse........................................................................................................................ 3
2.1 Casusbeschrijving............................................................................................................................................3
2.2 Klinisch redeneren...........................................................................................................................................3
2.3 Onderbouwing en analyse aan de hand van CRM..........................................................................................3
2.3.1 CRM op het niveau van situatiebewustzijn............................................................................................4
2.3.2 CRM op het niveau van het individu......................................................................................................4
2.3.3 CRM op het niveau van het team...........................................................................................................4
2.3.4 CRM op het niveau van de organisatie...................................................................................................5
2.4 Aanleiding.......................................................................................................................................................5
2.5 Probleemstelling.............................................................................................................................................6
2.6 Vraagstelling...................................................................................................................................................6
2.7 Doelstelling.....................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 3 Methode.................................................................................................................................... 6
3.1 Zoekstrategie..................................................................................................................................................6
3.2 Literatuuronderzoek.......................................................................................................................................6
3.2.1 Verantwoording literatuuronderzoek....................................................................................................6
3.2.2 Inhoud literatuuronderzoek...................................................................................................................7
3.3 Praktijkonderzoek...........................................................................................................................................7
3.3.1 Verantwoording praktijkonderzoek........................................................................................................7
3.3.2 Validiteit en betrouwbaarheid...............................................................................................................8
3.3.3 Resultaten praktijkonderzoek.................................................................................................................8
Hoofdstuk 4 Verbeterplan.............................................................................................................................. 8
4.1 Conclusie.........................................................................................................................................................9
4.2 Aanbevelingen op het niveau van het individu...............................................................................................9
4.3 Aanbevelingen op het niveau van het team...................................................................................................9
4.4 Aanbevelingen op het niveau van de organisatie........................................................................................10
Hoofdstuk 5 Evaluatie van het eigen handelen.............................................................................................11
5.1 Draagvlak en het verkrijgen van de ‘GO’......................................................................................................11
5.2 Reflectie........................................................................................................................................................11
Literatuurlijst............................................................................................................................................... 12
Bijlagen....................................................................................................................................................... 14
Bijlage A Casusbeschrijving................................................................................................................................14
Bijlage B Zoekstrategie.......................................................................................................................................15
1
, Bijlage C Evidence tabel......................................................................................................................................19
Bijlage D Topiclijst focusgroep............................................................................................................................21
Hoofdstuk 1 Inleiding
1.1 Crew Resource Management
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw vond een groot aantal ongevallen plaats
binnen de luchtvaart. Onderzoek wees uit dat de belangrijkste oorzaak van deze ongevallen
menselijk falen was. Naar aanleiding van een bijeenkomst van National Aeronautics and
Space Information (NASA) ontstond Crew Resource Management (CRM). CRM heeft als
doel menselijke fouten te voorkomen of de gevolgen ervan te beperken. De volgende
definitie wordt veelvuldig gebruikt om CRM te omschrijven: ‘Het gebruiken van alle
aanwezige bronnen, zoals informatie, apparatuur en mensen, voor het bereiken van een
veilige en efficiënte vlucht’ (De Bruijne & Bleeker, 2013, p. 8).
In de gezondheidzorg werd CRM het eerst geïntroduceerd in de Verenigde Staten. Het
rapport ‘To err is human’ van het Institute of Medicine heeft sterk bijgedragen aan de groei
van CRM binnen de gezondheidszorg (De Bruijne & Bleeker, 2013, p. 8).
Bij het ontstaan van incidenten spelen menselijke factoren een belangrijke rol. Naast deze
menselijke factoren, speelt het situatiebewustzijn ook een rol. Situatiebewustzijn is het beeld
dat iemand van zijn omgeving heeft op een bepaald moment. Situatiebewustzijn wordt
onderverdeeld in drie niveaus: de perceptie van de huidige situatie, de interpretatie van de
waarneming en het anticiperen op de toekomst. Het situatiebewustzijn wordt beïnvloed door
verschillende factoren, zoals: te veel of te weinig stress, activeren van onjuiste of onvolledige
mentale modellen, omgevingsfactoren en persoonlijke factoren. Uit onderzoek blijkt dat de
oorzaak van een incident vaak niet bij één persoon ligt, maar meer het gevolg is van
verschillende aspecten (De Bruijne & Bleeker, 2013, pp. 11-17).
1.2 Crew Resource Management binnen het Radboudumc
Het Radboudumc houdt zich vast aan de missie ‘to have a significant impact on healthcare’.
Het Radboudumc wil vooroplopen in de vorming van duurzame, innovatieve en betaalbare
gezondheidszorg en daarmee het meest persoonsgerichte en innovatieve universitair
medisch centrum zijn. Om deze ambities waar te maken, is het Radboudumc overtuigd van
de noodzaak tot het gebruik van de kracht van een duurzame netwerksamenwerking met
ziekenhuizen, zorginstellingen, eerste lijn en andere partners. Aantoonbaar onderscheidende
kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg staan in deze netwerken voorop (Radboudumc,
z.d.-b). In het Radboudumc wordt CRM toegepast om de kwaliteit en veiligheid van de zorg
te waarborgen. De medewerkers van de afdelingen intensive care en medium care worden
getraind volgens het principe van CRM. Daarnaast worden op deze afdelingen CRM-
checklists gebruikt om veilig te werken en fouten te voorkomen (Radboudumc, z.d.-a).
Het Radboudumc streeft ernaar om de beste, professionele zorg te bieden. Desondanks kan
er onbedoeld iets fout gaan in de zorg, waardoor een patiënt schade oploopt, had kunnen
oplopen of nog kan oplopen. Deze zogenoemde incidenten en bijna-incidenten worden door
de medewerkers gemeld via een systeem genaamd Decentraal Incidenten Melden (DIM)
(Radboudumc, z.d.-d).
De afdeling Hematologie van het Radboudumc maakt actief gebruik van het melden van
incidenten middels DIM. Wanneer zich op de afdeling een (bijna) incident heeft voorgedaan,
meldt een medewerker dit via het DIM-formulier. Dit formulier is te raadplegen via het
elektrisch patiëntendossier van het Radboudumc (EPIC). De binnenkomende meldingen
worden beoordeeld en geanalyseerd door drie verpleegkundigen van de afdeling die deel uit
maken van de DIM-commissie. Vervolgens nemen zij gepaste acties om herhaling van het
(bijna) incident te voorkomen, bijvoorbeeld het aanscherpen van gemaakte afspraken op de
afdeling. De verpleegkundigen uit de DIM-commissie spreken geen collega’s aan op fouten.
De betreffende collega’s zijn namelijk al aangesproken op het moment dat een DIM-melding
2
Naam student Iris van Donzel
Studentnummer
Opleiding Hbo Verpleegkunde (voltijd)
Klas
Datum 5 april 2021
Onderwijseenheid Ondernemerschap OWE 12
Stage instelling Radboudumc Nijmegen
Afdeling Hematologie (E00)
Werkbegeleiders
Examinator
,Inhoud
Hoofdstuk 1 Inleiding..................................................................................................................................... 2
1.1 Crew Resource Management.........................................................................................................................2
1.2 Crew Resource Management binnen het Radboudumc.................................................................................2
Hoofdstuk 2 Probleemanalyse........................................................................................................................ 3
2.1 Casusbeschrijving............................................................................................................................................3
2.2 Klinisch redeneren...........................................................................................................................................3
2.3 Onderbouwing en analyse aan de hand van CRM..........................................................................................3
2.3.1 CRM op het niveau van situatiebewustzijn............................................................................................4
2.3.2 CRM op het niveau van het individu......................................................................................................4
2.3.3 CRM op het niveau van het team...........................................................................................................4
2.3.4 CRM op het niveau van de organisatie...................................................................................................5
2.4 Aanleiding.......................................................................................................................................................5
2.5 Probleemstelling.............................................................................................................................................6
2.6 Vraagstelling...................................................................................................................................................6
2.7 Doelstelling.....................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 3 Methode.................................................................................................................................... 6
3.1 Zoekstrategie..................................................................................................................................................6
3.2 Literatuuronderzoek.......................................................................................................................................6
3.2.1 Verantwoording literatuuronderzoek....................................................................................................6
3.2.2 Inhoud literatuuronderzoek...................................................................................................................7
3.3 Praktijkonderzoek...........................................................................................................................................7
3.3.1 Verantwoording praktijkonderzoek........................................................................................................7
3.3.2 Validiteit en betrouwbaarheid...............................................................................................................8
3.3.3 Resultaten praktijkonderzoek.................................................................................................................8
Hoofdstuk 4 Verbeterplan.............................................................................................................................. 8
4.1 Conclusie.........................................................................................................................................................9
4.2 Aanbevelingen op het niveau van het individu...............................................................................................9
4.3 Aanbevelingen op het niveau van het team...................................................................................................9
4.4 Aanbevelingen op het niveau van de organisatie........................................................................................10
Hoofdstuk 5 Evaluatie van het eigen handelen.............................................................................................11
5.1 Draagvlak en het verkrijgen van de ‘GO’......................................................................................................11
5.2 Reflectie........................................................................................................................................................11
Literatuurlijst............................................................................................................................................... 12
Bijlagen....................................................................................................................................................... 14
Bijlage A Casusbeschrijving................................................................................................................................14
Bijlage B Zoekstrategie.......................................................................................................................................15
1
, Bijlage C Evidence tabel......................................................................................................................................19
Bijlage D Topiclijst focusgroep............................................................................................................................21
Hoofdstuk 1 Inleiding
1.1 Crew Resource Management
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw vond een groot aantal ongevallen plaats
binnen de luchtvaart. Onderzoek wees uit dat de belangrijkste oorzaak van deze ongevallen
menselijk falen was. Naar aanleiding van een bijeenkomst van National Aeronautics and
Space Information (NASA) ontstond Crew Resource Management (CRM). CRM heeft als
doel menselijke fouten te voorkomen of de gevolgen ervan te beperken. De volgende
definitie wordt veelvuldig gebruikt om CRM te omschrijven: ‘Het gebruiken van alle
aanwezige bronnen, zoals informatie, apparatuur en mensen, voor het bereiken van een
veilige en efficiënte vlucht’ (De Bruijne & Bleeker, 2013, p. 8).
In de gezondheidzorg werd CRM het eerst geïntroduceerd in de Verenigde Staten. Het
rapport ‘To err is human’ van het Institute of Medicine heeft sterk bijgedragen aan de groei
van CRM binnen de gezondheidszorg (De Bruijne & Bleeker, 2013, p. 8).
Bij het ontstaan van incidenten spelen menselijke factoren een belangrijke rol. Naast deze
menselijke factoren, speelt het situatiebewustzijn ook een rol. Situatiebewustzijn is het beeld
dat iemand van zijn omgeving heeft op een bepaald moment. Situatiebewustzijn wordt
onderverdeeld in drie niveaus: de perceptie van de huidige situatie, de interpretatie van de
waarneming en het anticiperen op de toekomst. Het situatiebewustzijn wordt beïnvloed door
verschillende factoren, zoals: te veel of te weinig stress, activeren van onjuiste of onvolledige
mentale modellen, omgevingsfactoren en persoonlijke factoren. Uit onderzoek blijkt dat de
oorzaak van een incident vaak niet bij één persoon ligt, maar meer het gevolg is van
verschillende aspecten (De Bruijne & Bleeker, 2013, pp. 11-17).
1.2 Crew Resource Management binnen het Radboudumc
Het Radboudumc houdt zich vast aan de missie ‘to have a significant impact on healthcare’.
Het Radboudumc wil vooroplopen in de vorming van duurzame, innovatieve en betaalbare
gezondheidszorg en daarmee het meest persoonsgerichte en innovatieve universitair
medisch centrum zijn. Om deze ambities waar te maken, is het Radboudumc overtuigd van
de noodzaak tot het gebruik van de kracht van een duurzame netwerksamenwerking met
ziekenhuizen, zorginstellingen, eerste lijn en andere partners. Aantoonbaar onderscheidende
kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg staan in deze netwerken voorop (Radboudumc,
z.d.-b). In het Radboudumc wordt CRM toegepast om de kwaliteit en veiligheid van de zorg
te waarborgen. De medewerkers van de afdelingen intensive care en medium care worden
getraind volgens het principe van CRM. Daarnaast worden op deze afdelingen CRM-
checklists gebruikt om veilig te werken en fouten te voorkomen (Radboudumc, z.d.-a).
Het Radboudumc streeft ernaar om de beste, professionele zorg te bieden. Desondanks kan
er onbedoeld iets fout gaan in de zorg, waardoor een patiënt schade oploopt, had kunnen
oplopen of nog kan oplopen. Deze zogenoemde incidenten en bijna-incidenten worden door
de medewerkers gemeld via een systeem genaamd Decentraal Incidenten Melden (DIM)
(Radboudumc, z.d.-d).
De afdeling Hematologie van het Radboudumc maakt actief gebruik van het melden van
incidenten middels DIM. Wanneer zich op de afdeling een (bijna) incident heeft voorgedaan,
meldt een medewerker dit via het DIM-formulier. Dit formulier is te raadplegen via het
elektrisch patiëntendossier van het Radboudumc (EPIC). De binnenkomende meldingen
worden beoordeeld en geanalyseerd door drie verpleegkundigen van de afdeling die deel uit
maken van de DIM-commissie. Vervolgens nemen zij gepaste acties om herhaling van het
(bijna) incident te voorkomen, bijvoorbeeld het aanscherpen van gemaakte afspraken op de
afdeling. De verpleegkundigen uit de DIM-commissie spreken geen collega’s aan op fouten.
De betreffende collega’s zijn namelijk al aangesproken op het moment dat een DIM-melding
2
