Samenvatting eindexamen VWO over voeding, vertering en uitscheiding

Biologie H16-17


Ligging lever

- Boven galblaas
- Dubbele bloedaanvoer
o Via leverslagader uit aorta
o Bloed ook via poortader: bloed uit darmen vol met voedingsstoffen om te bewerken
- Bloedafvoer door leverader
- Gegarandeerde homeostase: geleidelijke afgeving van (voedings)stoffen

Bouw lever

- Gebouwd uit zeshoekige leverlobjes
- Leverlobjes bestaan uit levercellen die in de vorm van ‘eensteensmuurtjes’
o Vormen sterrenvorm rond een centraal adertje
o Op elke hoek is een takje van de poortader, van de leverslagader en een galgang
 Vertakken verder in leverlobje
 Gemeenschappelijk netwerk van haarvaten  gemengd bloed
 = sinusoïden
 Zie afbeeldingen 17.2
 Stroomrichting naar centrum en uitmonding in centraal leveradertje
 Centrale leveradertjes komen samen in venulen die samenkomen in de
leverader
- Wanden sinusoïden zijn bekleed met Kupffercellen
o Rol bij afweer:
o Speciale fagocyten (witte bloecellen)
o Nemen oude rode bloedcellen, brokstukken andere cellen en bacteriën en gifstoffen uit
bloed op
o Signaleren lichaamsvreemde stoffen
- Tussen levercellen: fijne galkanaaltjes
o Tegengestelde stroomrichting
o Monden uit in galgangen
o Levercellen produceren constant gal met afvalstoffen
o Afgevoerd naar galblaas
 Tijdens maaltijden naar darm gevoerd voor vetvertering

Functies lever

- Opname stoffen
- Suikerstofwisseling
- Vetstofwisseling
- Eiwitstofwisseling
- Stikstofuitscheiding
- Afbraak rode bloedcellen
- Ontgiftiging
- Opslag en uitscheiding
- Warmte productie

Opname stoffen (functie 1/9)

- Monosachariden
- Aminozuren
- Kleine vetzuren met korte ketens
o Lange keten? Opgenomen in lymfevaten van de darm

1

, Biologie H16-17


o Via borstbuis in bloed
o Via hard, kleine bloedsomloop, aorta en leverslagader komt een deel in lever
o Deel in onderhuids bindweefsel tussen organen
 Vetzuren in voorraad gehouden en later omgezet in vetten die opgeslagen
worden
- Mineralen
- Vitamines
- Stoffen uit genotmiddelen
- Sommige medicijnen

Suikerstofwisseling (functie 2/9)

- Lever reguleert concentratie
o Bloedsuikerspiegel
o Geregeld door insuline en glucagon
o Insuline: stimuleert levercellen en skeletspieren om glucose uit bloed op te nemen
 Zetten glucose om in glycogeen
 Verhoogt osmotische waarde niet
 De rest van de glucose wordt omgezet in vet
o Glucagon
 Gemaakt door alvleesklier
 Als bloedsuikerspiegel te laag wordt
 Glycogeen wordt weer omgezet in glucose en glucose wordt weer bruikbaar
o Negatieve terugkoppeling: te hoge suikerspiegel  insuline  te lage spiegel 
glucagon
 Gebrek aan insuline  glucose in urine
o Glucose maken uit aminozuren, vetzuren en melkzuur
 Als glycogeenvoorraad ook uitgeput is
 Verbranding van vet
 Minder snel dus plotseling minder kracht

Vetstofwisseling (functie 3/9)

- Vetten worden gevormd uit vetzuren en glycerol
o Meeste vetzuren worden zelf gemaakt
- Afbreken vetzuren
o Soms omzetting verzadigd in onverzadigd
- Zet cholesterol om in galzure zouten en produceert zelf cholesterol
o In celmembranen en nodig bij aanmaak hormonen en vitamine D

Eiwitstofwisseling (functie 4/9)

- Levercellen maken allerlei eiwitten
o Alle plasma-eiwitten komen hiervandaan (vb. albumine, globuline en stollingseiwitten)
- Omzetting aminozuren in andere
o Niet-essentiële aminozuren
- Opslag onmogelijk
o Overtollige eiwitten afgebroken = desaminering
o NH2-groepen omgezet in ammoniak
 Omgezet in ureum, aan bloed afgegeven en door nieren uitgescheiden
o Rest omgezet in glucose of gebruikt voor verbranding in levercel

Stikstofuitscheiding (functie 5/9)

2